بازار سهم سرگردان از آینده

بازار سهم سرگردان از آینده

قیمت‌های بازار مسکن در حال حاضر واقعی نیستند و باید این نکته را توضیح دهم که انتظارات تورمی موجب شده است بهای مسکن به‌صورت حبابی افزایش داشته باشد.

در واقع موج افزایش قیمت خودرو٬ سکه طلا و حتی رشد پرسش‌برانگیز ارزش سهام شرکت‌ها در بورس همه و همه موجب شده است که فروشندگان مسکن تصور کنند کالایشان نباید از نرخ تورم در سایر بازارها عقب بماند و به همین دلیل قیمت‌های سرسام‌آوری برای ملک‌شان تعیین کرده‌اند.

این تصور به بازار خرید و فروش مسکن منحصر نمی‌شود و انتظارات تورمی موجب بالا رفتن انتظار تورمی صاحبخانه‌ها نیز شده است. به‌طوری که هم‌اکنون بهای اجاره در تهران رشد قابل توجهی داشته و اقشار متوسط نه تنها از خرید مسکن در تهران عاجز مانده‌اند که تصور می‌کنند با حقوق کارمندی و کارگری دیگر از عهده پرداخت اجاره‌بها نیز برنمی‌آیند.

درباره جهش قیمت مسکن همچنین باید اضافه کنم که به نظر می‌رسد بخشی از نقدینگی سرگردان٬ به سمت بازار مسکن سرازیر شده است. به این علت که هشدارهای مکرر درباره حبابی بودن بازار سرمایه و ریزش شاخص بورس تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران مبتدی را ترسانده است و آنها را به خروج از این بازار و ورود به یک بازار امن‌تر مانند طلا یا مسکن متمایل کرده است.

همچنین احتمال دارد که بخشی از سهامداران بزرگ هم به دنبال ذخیره سود خیره‌کننده ماه‌های گذشته‌شان باشند و ذخیره سود را با ورود به بازار بازار سهم سرگردان از آینده مسکن انجام بدهند اما این تنها یک وجه ماجراست.

وجه دیگر ماجرا خریداران مسکن هستند. ممکن است سایر کالاها از جمله سکه طلا٬ حساب بانکی و یا حتی سهام بورس نیاز به سرمایه‌گذاری بالایی نداشته باشند و بنابراین با رشد قیمت همچنان برای آنها تقاضا وجود داشته باشد اما در بازار مسکن این اتفاق تکرار نمی‌شود.

زیرا مسکن کالای گران‌قیمتی است و با افت روز‌به‌روز قدرت خرید٬ متقاضیان این بازار کم و کمتر می‌شوند و بازار ملک به خواب عمیق‌تری فرو می‌رود. بنابراین باید تاکید کنم که در حال حاضر بازار مسکن برخلاف سایر بازارها کشش چندانی برای قیمت‌های بالاتر ندارد و فروشندگان دیر یا زود متوجه می‌شوند که برای رقم اعلامی‌شان متقاضی نیست و باید به بازار سهم سرگردان از آینده ناچار قیمت‌ها را در حد معقول‌تری کاهش دهند.

در واقع من تصور می‌کنم که قیمت مسکن در ماه‌های آینده نمی‌تواند به صعود شتابان خود ادامه دهد و اگر ادعا نکنم که قیمت‌ها شکسته می‌شود باید بگویم که بهای ملک به ثبات می‌رسد.

راهکار برون‌رفت از این وضعیت سیاست‌گذاری‌های مناسب در بازار مسکن است تا از طریق آن بتوان عرضه مسکن را افزایش داد و تقاضاهای سوداگرانه را به نحو موثری کاهش داد.

در واقع یکی از مهمترین مشکلات بازار مسکن در ایران که منجر به گرانی می‌شود٬ این است که تولید سالانه مسکن متناسب با تقاضا نیست. این در حالی است که هرسال باید حدود یک میلیون مسکن به بازار عرضه شود اما میزان عرضه بسیار کمتر از تقاضاست.

علاوه بر این٬ تقاضاهای سوداگرانه موجب توزیع نامناسب مسکن شده است. در حال حاضر تعداد واحدهای مسکونی موجود در کشور بیشتر از تعداد خانوار است اما به دلیل اینکه مسکن از یک کالای مصرفی به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده٬ توزیع آن نامناسب بوده است. به‌طوری که برخی خانواده‌های ایرانی دو یا سه خانه و بیشتر دارند و بازار سهم سرگردان از آینده برخی فاقد واحد مسکونی هستند.

متاسفانه باید اشاره کنم که دولت‌ها در سال‌های گذشته برنامه قابل‌توجهی در بخش مسکن نداشته‌اند و حالا شنیده می‌شود که کابینه دوازدهم تصمیم به عرضه ملک در بورس گرفته است. البته این موضوع سالهاست مطرح می‌شود اما در بازار سنتی ساختمان در ایران٬ ابزار نوین جوابگو نیست.

در کشورهای پیشرفته به دلیل اینکه مسکن به صورت صنعتی و انبوه توسط شرکت‌های ساختمانی بزرگ ساخته می‌شود قابلیت عرضه سهام این شرکت‌ها در بورس وجود دارد و افراد با هر میزان سرمایه حتی می‌توانند چند متر از یک ملک را خریداری کنند اما در ایران ساخت‌و‌ساز سنتی است و شرکت‌های معظم ساختمان‌سازی تقریبا وجود ندارد. بنابراین زیرساخت عرضه مسکن در بورس وجود ندارد و بازار سهم سرگردان از آینده در واقع دولت برای حل مشلات بازار مسکن باید گام‌های اساسی‌تری بردارد.

بازار سهم سرگردان از آینده

مقصد نقدینگی سرگردان

با رشد انتظارات تورمی و افزایش قابل توجه تورم جاری کشور که طبق تازه ترین گزارش مرکز آمار ایران در شهریورماه امسال به ۴۵.۸ درصد رسیده است، جریان سرمایه‌گذاری و حرکت نقدینگی سرگردان نیز تغییر قابل توجهی پیدا کرده است.

با رشد انتظارات تورمی و افزایش قابل توجه تورم جاری کشور که طبق تازه ترین گزارش مرکز آمار ایران در شهریورماه امسال به ۴۵.۸ درصد رسیده است، جریان سرمایه‌گذاری و حرکت نقدینگی سرگردان نیز تغییر قابل توجهی پیدا کرده است.

روزنامه ایران یکشنبه چهارم مهر از پربازده ترین بازارها در نیمه نخست و فصل تابستان گزارش می دهد: سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌های خود و درصورت امکان کسب بازده از شرایط تورمی موجود، همواره به دنبال پربازده ترین بازارها بوده اند، اما طی ماه‌های اخیر، با افزایش نوسان در بازارهای مختلف و ابهامی که سرمایه‌گذاران احساس می کنند، بازدهی بالا تنها ملاک انتخاب بازاری برای سرمایه‌گذاری نیست، چرا که آنها تلاش می کنند تا دارایی خود را از ریسک‌های مختلفی که آن را تهدید می‌کند، در امان نگه دارند.

با این حال، به دلیل تحولاتی که در بخش‌های واقعی اقتصاد ایران رخ داده است، میزان بازدهی بازارها نیز درمقایسه با نخستین فصل امسال به طور کامل تغییر کرده است. در بهار امسال، به دلیل رکود موجود در سایر بازارها، سپرده‌های بانکی با بازدهی ۵ درصدی توانسته بود در صدر جدول بازدهی بازارها بنشیند و به ترتیب بازار ارز، مسکن، سکه و بورس رتبه‌های دوم تا پنجم را در اختیار داشتند که تنها دو بازار پول و ارز بازدهی مثبت داشتند و مابقی بازارها با بازدهی منفی روبه رو شدند.

اما در دومین فصل سال جاری، این ترکیب به طور کامل تغییر کرده بازار سهم سرگردان از آینده است؛ یک بار دیگر و به رغم تمام نوسانات بورس پربازده‌ترین بازار شد و پس از آن سکه، ارز، مسکن و سپرده‌های بانکی در جایگاه‌های بعدی قرارگرفتند. بدین ترتیب در حالی که سپرده‌های بانکی در بهار امسال بیشترین بازدهی را داشت، به دلیل افزایش شاخص‌های قیمتی در سایر بازارها بواسطه رشد شدید انتظارات تورمی، این بازار به قعر جدول بازدهی‌ها سقوط کرده است. با این حال، با وجود بازدهی پایین‌تر سپرده‌های بانکی، این بازار به دلیل نداشتن هیچ گونه ریسکی، طرفداران زیادی پیدا کرده است، به طوری که آمارها از رشد قابل توجه سپرده‌های بانکی حکایت می‌کند.

علاوه براین، باتوجه به نوسانات شدید بازارها و روشن نبودن چشم انداز بلندمدت برای سرمایه‌گذاران به نظر می‌رسد، در کنار فرار از ریسک‌های مختلف، بسیاری از سپرده‌گذاران با پارک سرمایه خود در شبکه بانکی در انتظار ثبات نسبی در وضعیت بازارها و سپس ورود با اطمینان بیشتر به یکی از آنها هستند.

شلوغی پارکینگ پول

بر همین اساس، با وجودی که بازدهی بازار پول یا سپرده‌های بانکی درفصل تابستان امسال، در انتهای جدول بازارهای پنجگانه قرار دارد، ولی بازار سهم سرگردان از آینده آمارهای رسمی گویای رشد قابل توجه ورود نقدینگی به شبکه بانکی است. طبق آخرین اعلام رسمی بانک مرکزی در پایان اردیبهشت ماه امسال، مانده سپرده‌های بانکی به بیش از ۴۲۰۹ هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم ۴۷.۳ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل و ۸.۶ درصد نسبت به پایان اسفند ماه سال گذشته افزایش نشان می دهد. مقایسه مانده سپرده‌های بانکی در پایان اردیبهشت امسال با فروردین ماه سال جاری نشان‌دهنده جذب بیش از ۳۱۸ هزار میلیارد تومانی سپرده درشبکه بانکی است که معادل ۸.۱ درصد است.

از سوی دیگر، بررسی گزارش بانک مرکزی از متغیرهای پولی و اعتباری در پایان خرداد ماه امسال نیز، حاکی از سهم غالب شبه پول به عنوان یکی از اجزای اصلی نقدینگی ۳۷۰۵ هزار میلیارد تومانی در این دوره است؛ به طوری که سهم پول از نقدینگی ۱۹.۶ درصد و سهم شبه پول ۸۰.۴ درصد است.

رتبه‌بندی بازارها از نظر بازدهی

همانگونه که اشاره شد، در تابستان امسال، سودآوری و بازدهی بازارهای پنجگانه شامل بازار پول (سپرده بانکی)، طلا (سکه)، ارز(دلار)، مسکن و سهام به طور کامل تغییر کرده است. در دومین فصل سال جاری، دوباره بازار سهام به جایگاه نخست بازدهی بازگشته است و پس از آن بازار طلا بیشترین بازدهی را به سرمایه‌گذاران خود داده است. بازار ارز نیز با اندکی اختلاف در رتبه سوم قرارگرفته است. دراین فصل همچنین بازار مسکن نیز با وجود رکودی که تجربه می کند، در جایگاه چهارم نشسته و سپرده‌های بانکی در آخرین رتبه قرارگرفته است. بنابراین یکی از تفاوت‌های مهم بازدهی بازارها در تابستان نسبت به بهار این است که برخلاف بهار که عمده بازارها بازدهی منفی داشتند، در تابستان، همه بازارها، بازدهی مثبتی داشتند.

بورس اول شد

بورس تهران ازنظر بازدهی در میان بازارها اول شد؛ درحالی که شاخص کل بورس در پایان بهار یک میلیون و ۱۶۸ هزار و ۶۶۴ واحد بود این رقم در آخرین روز تابستان به یک میلیون و ۳۸۶ هزار و ۴۵۰ واحد رسید. بدین ترتیب بازدهی بورس دراین فصل به ۱۸.۶ درصد رسید؛ اما بررسی بازدهی شش ماهه این بازار حاکی از رشد ۶ درصد آن است که به دلیل نوسانات شدید رخ داده است.

هر چند بورس تهران پس از یک دوره ریزش و رکود توانست کانال ۱.۵ میلیون واحدی را پس بگیرد، اما درشهریورماه، با افزایش روزهای منفی دراین بازار مواجه شد به گونه‌ای که برخلاف تیر و مرداد ماه که بازدهی ماهانه بورس به ترتیب ۱۲.۲ و ۱۵.۵ درصد بود در شهریورماه این رقم به منفی ۸.۵ درصد افت کرد. بر همین اساس طی هفته‌های اخیر، گزارش‌های رسمی از افزایش خروج نقدینگی ازاین بازار خبر می‌دهد که به دلیل رشد نااطمینانی در میان سهامداران حقیقی اتفاق افتاده است.

طلا در جایگاه دوم

درحالی که در بهار امسال، بازار طلا (سکه) بازدهی منفی به همراه داشت، در تابستان و با افزایش قیمت‌ها دراین بازار، سکه به جایگاه دوم بازدهی بازارها ارتقا یافت. درآخرین روز تابستان، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید به ۱۱ میلیون و ۹۶۶ هزارتومان رسید که نسبت به ۱۰ میلیون و ۳۲۳ هزارتومان پایان بهار، بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزارتومان معادل ۱۵.۹ درصد رشد نشان می دهد. بازدهی شش ماهه سکه نیز به دلیل رکودی که در این بازار وجود داشت به ۶.۴ درصد می‌رسد. همچنین هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز در پایان تابستان به یک میلیون و ۱۵۲ هزار و ۳۰۰ تومان رسید که نسبت به پایان بهار ۱۱.۳ درصد و در مقایسه با انتهای سال گذشته ۶.۱ درصد رشد نشان می‌دهد.

ارز، سومین بازار پربازده

بازار ارز به عنوان منشأ اصلی رشد شاخص‌های قیمتی سایر بازارها در فصل تابستان با بازدهی ۱۴.۱ درصدی در رتبه سوم قرار گرفته است. در آخرین روز تابستان هر دلار امریکا در بازار آزاد به ۲۷ هزار و ۵۲۱ تومان رسید که نسبت به ۲۴ هزار و ۹۹ تومان انتهای بهار، رشد ۳ هزار و ۴۲۲ تومانی داشته است. این در حالی است که بازدهی ارز درشش ماهه سال بیش از بازدهی تابستانی آن بوده است به طوری که در نیمه اول امسال رشد دلار به ۱۴.۸ درصد می‌رسد.

البته یورو به عنوان ارز پرطرفدار دیگر در تابستان با ۱۵.۹ درصد، بازدهی به اندازه سکه داشته است و بازده شش ماهه آن نیز به ۱۴.۲ درصد رسیده است.

مسکن چهارم شد

براساس گزارش رسمی بانک مرکزی، متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران در انتهای مرداد ماه امسال به ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان رسیده است که این رقم نسبت به رقم ۲۹ میلیون و ۶۷۰ هزار تومانی انتهای بهار، ۴.۳ درصد و نسبت به انتهای سال گذشته ۶.۲ درصد رشد نشان می‌دهد.

هر چند، هنوز آمار تحولات بازارمسکن در شهریورماه منتشر نشده است، با لحاظ رشد ۳ درصدی قیمت که در مرداد ماه اتفاق افتاده است، می‌توان انتظار داشت که متوسط قیمت در این بازار به ۳۱ میلیون و ۸۹۹ هزار تومان برسد که در این صورت بازدهی مسکن در فصل تابستان به ۷.۵ درصد و بازدهی شش ماهه آن به ۵.۳ درصد می‌رسد.

در مردادماه امسال، تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران به حدود ۵.۵ هزار واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه قبل ۸.۴ درصد افزایش و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳۹.۴ درصد کاهش نشان می دهد. در این ماه متوسط قیمت خرید و فروش یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان بود که نسبت به ماه قبل ۳.۱ درصد و درمقایسه با ماه مشابه سال قبل ۳۴ درصد افزایش نشان می دهد.

سپرده بانکی در انتها

همانگونه که اشاره شد با وجودی که بازدهی سپرده‌های بانکی کمتراز سایر بازارهاست، اما شواهد آماری نشان می‌دهد که تمایل سرمایه‌گذاران برای سپرده‌گذاری دارایی خود افزایش یافته است. طبق تصمیم شورای پول و اعتبار نرخ سود سپرده‌های بانکی یک ساله ۱۶ درصد و سود سپرده‌های دو ساله ۱۸ درصد است، با این حال طی سال‌های اخیر، عمده سپرده‌گذاران، صندوق‌های با درآمد ثابت بانک‌ها را انتخاب می‌کنند که متوسط سود پرداختی آنها بیش از ۲۰ درصد است. بر این اساس ماهانه سود سپرده‌های بانکی ۱.۶ درصد و در هر فصل ۵ درصد است.

در تابستان امسال نیز همانند بهار، سپرده‌گذاران بانکی ۵ درصد سود دریافت کرده‌اند که در شش ماهه امسال این رقم به ۱۰ درصد می‌رسد. هر چند با توجه به تورم ۴۵.۸ درصدی شهریورماه امسال، سپرده گذاران بانکی، بیش از ۲۵ درصد سود منفی دریافت می‌کنند، اما ثابت و بدون ریسک بودن سپرده، سرمایه‌گذاران کم ریسک را جذب خود می‌کند، ضمن اینکه عده ای نیز در دوره انتظار برای بازگشت آرامش به بازارها، ترجیح می‌دهند که پول خود را نزد بانک‌ها پارک کنند.

بررسی بازدهی شش ماهه

در حالی که بازدهی تابستانه بازارهای پنجگانه نشان از قرار داشتن بورس، طلا، ارز، مسکن و سپرده بانکی در رتبه‌های اول تا پنجم دارد، بازدهی شش ماهه بازارها ترکیب دیگری را به تصویر می‌کشد.

بر این اساس، در صدر بازدهی شش ماهه، بازار ارز قراردارد که در این مدت ۱۴.۸ درصد سودآوری به همراه داشته است. برخلاف اینکه سپرده بانکی در فصل تابستان در انتهای جدول بازدهی قرارگرفته است، در نیمه نخست امسال با ۱۰ درصد دومین بازار پربازده بوده است، یعنی همان موضوعی که باعث افزایش جذابیت بانک‌ها برای سرمایه‌گذاران شده است. در واقع با وجود بالا بودن بازدهی برخی بازارها در دوره‌های کوتاه مدت، به دلیل نوسانات شدیدی که درآنها وجود دارد، در نهایت ممکن است بازار سهم سرگردان از آینده سود کمتری در مقایسه با سپرده بانکی به همراه داشته باشند.

در شش ماهه امسال، بازار طلا (سکه) نیزبا ۶.۴ درصد رتبه سوم بازدهی را ازآن خود کرده است و پس از آن بازار سهام با ۶ درصد در جایگاه چهارم نشسته است. بدین ترتیب بازارمسکن با ۵.۳ درصد بازدهی در نیمه نخست امسال به انتهای جدول بازدهی بازارها منتقل شده است.

پیش بینی بازار بورس در سال 99

اتفاقات عجیب و غریبی بعد از شروع ۲۰۲۰ در سطح جهانی رخ داده، که این بالتبع بازارهای مالی ایران و جهانی را تحت تاثیر قرار داده است. صعود پی در پی بورس و رکورد شکنی شاخص و ورود پول حقیقی به بازار همچنان بدون توقف ادامه دارد و هنوز هیچ علامتی از کند شدن روند ورود پول پر قدرت به بورس دیده نمی شود به نظر نمی رسد در شرایط فعلی عرضه ها توان پاسخگویی به عطش بورس را داشته باشند. به نظر می رسد تا زمانی که عرضه کنندگان همچنان ضعیف باشند و ورود پول ادامه داشته باشد بورس همچنان صعودی است. تا زمانی که بازیگران جدید وارد بازار می شوند بورس جان تازه ای خواهد گرفت و انرژی بیشتری برای صعود دارد.

به نظر می رسد بورس وارد چرخه ای شده است که شرایط را برای ورود نقدینگی بیشتر مهیا کرده است، رکود بازارهای موازی که به خاطر کرونا ادامه دار بود با کاهش قیمت نفت و تمایل دولت به تامین مالی از بورس همراه شد. حالا خبر ۀزادسازی سهام عدالت و ورود etf ها به بورس باعث ورود نقدینگی بیشتر به بورس خواهد شد ، احتمال بهبود قیمت های جهانی به دلیل کاهش سرعت شیوع کرونا و آزمایش موفقیت آمیز واکسن کرونا هم شرایط را برای بورس بهتر می کند. سازمان بورس هم دیگر آرام گرفته است و یکی دو هفته ای است که سوپرایز چهارشنبه را کنار گذاشته است.

به نظر می رسد بورس تا بعد از ورود etf ها و زمان آزادسازی سهام عدالت در مدار صعود خواهد بود. تا یکی دو ماه آینده، بهبود قیمت های جهانی هم به کمک بورس خواهد آمد. در شرایط فعلی فقط طرف عرضه است که می تواند روند بورس را تغییر دهد. ما برای پیش بینی بورس باید طرف عرضه سهام را پیش بینی کنیم.

اوضاع بورس بعد از آزادسازی سهام عدالت به نحوه ی آزادسازی و امکان فروش سهام موجود در سبد سهام عدالت بستگی دارد. در صورتی که فروش ناگهانی و سیل وار سهام را از سوی سهامداران سهام عدالت شاهد باشیم طرف عرضه غالب خواهد شد ، برای فروش و آزاد سازی سهام عدالت باید برنامه زمانبندی و سهمیه ای قائل شویم تا عرضه سهام به صورت ناگهانی ایجاد نشود. در صورتی که خبر سیاسی منفی به وجود بیاید و این خبر به اندازه کافی قدرتمند باشد عرضه را افزایش خواهد داد. در صورت مدیریت صحیح عرضه سهام و عدم سرکوب ناگهانی تقاضا شاهد ورود مداوم نقدینگی در بورس خواهیم بود.

همچنان نیاز داریم که ظرف بورس را بزرگ کنیم بازار اولیه و پذیره نویسی شرکت های سهامی عام، خصوصا شرکت های سرمایه گذاری سهامی عام را توسعه دهیم تا منابع جدید وارد این شرکت ها شود و رسوب کند. شرکت های سرمایه گذاری فعلی باید افزایش سرمایه دهند زیرا شرکتهای سرمایه گذاری نیازی به طرح توجیهی خاصی ندارند و می توانند منابع را جهت استفاده از شرایط موجود به راحتی جذب کنند سازمان بورس هم سختگیری در این مورد نخواهد داشت. شرکتهای تولیدی و خدماتی بورسی که طرح توسعه دارند باید سریعا به فکر افزایش سرمایه باشند.

اگر تا چند ماه پیش افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی عامل مهمی برای نجات بازار بود، در حال حاضر افزایش سرمایه از محل آورده می تواند منابع نقدی را به درون شرکتها هدایت کند. این منابع اگر در بازار رسوب نکند و برنامه زمانبندی و سهمیه بندی برای آزادسازی و امکان فروش سهام عدالت نداشته باشیم، بدون تعارف باید بگویم با آزاد سازی سهام عدالت و موج فروش سهام توسط مردم عادی ( که احتمالا تحت تاثیر یک شایعه و خبر اقدام به عرضه گسترده سهام خواهند کرد) شاهد غلبه عرضه بر تقاضا در بورس خواهیم بود.

سازمان بورس باید از همه شرکتها بخواهد اگر برنامه ای برای افزایش سرمایه از محل آورده نقدی دارند سریعا شفاف سازی کنند و سازمان هم در صدور مجوزهای افزایش سرمایه حداکثر همکاری را با شرکتهای بورسی داشته باشد تا هم منابع در شرکتها رسوب کند و صرف طرح توسعه و اصلاح ساختار مالی شود ( که خود باعث افزایش سود آوری شرکتها در آینده خواهد شد) و هم باعث کاهش نقدینگی سرگردان بورس می شود.

شرکتهای بورسی، خصوصا شرکتهای با وامهای بانکی بزرگ و هزینه های مالی، باید از این فرصت برای افزایش سرمایه از محل آورده استفاده کنند و ساختار سرمایه خود را اصلاح کنند و هزینه های مالی را کاهش دهند. شرکتهای سایپا و ایرانخودرو در صدر این لیست هستند و به نظر می رسد باید برنامه افزایش سرمایه سنگین از محل آورده نقدی داشته باشند تا در این فرصت، طلایی برای همیشه از شر هزینه های مالی بانکی خلاص شوند. قطعا بسیاری از شرکتها از این فرصت می توانند استفاده کنند.

تحلیل بازار بورس در هفته آینده

ارتش کم تجربه اما پرجمعیت

بازار هفته گذشته می توانست ریزش قابل توجهی داشته باشد. فشار های فروش بسیار زیاد بود و نسبت های خرید در مقابل فروش ضعیف بودند‌. بیشتر نمادها فروشندگان قوی داشتند اما جریان پول اجازه قدرت نمایی را به فروشندگان نداد و عاملی شد که یک رشد خیره کننده بازار تنها با یک اصلاح جزئی در این هفته روبرو باشد. خیلی از حقوقی ها و فعالان قدیمی بازار به تصور بازی های قبل عرضه های سنگینی داشتند که شاید بتوانند در قیمت های پایین تر وارد جریان بازار شوند اما این قدرت پول هرچه آنها عرضه کردند را خرید و قیمت ها نیز مطابق با انتظار آنها کاهش نیافت‌.

ریز کدهایی که ما را یاد آن ضرب المثل پدر برای فرزندانش می اندازد که به آنها می گوید اگر کنار هم باشید شکستن شما سخت است، حال قضیه این ریز کدها نیز همین است و افزایش مشارکت در بازار با سرمایه های کم مردم، یک سیلی را ایجاد کرده است که هرچه سد فعال قدیمی و حقوقی بزرگ عرضه کننده است را در هم می شکند. حال کاری به این نداریم که سهم می ارزد یا خیر و همیشه توصیه ما هم سرمایه گذاری برای سهام ارزنده است اما با این حال در حال توصیف داستان بازار این هفته هستیم. به نظر می رسد به واسطه اینکه قابلیت معامله صندوق های ETF دولتی دو ماه بعد از پذیره نویسی است در کل جریان بازار اصلاحی نباشد و روند رو به رشد خودش را ادامه دهد.

آینده بازار بورس در شهریور ماه چه خواهد شد؟

پس از جلسه ی روز شنبه شورای عالی بورس و سخن از حمایت هایی که قرار بود بازار سهم سرگردان از آینده بازار سهم سرگردان از آینده بگیرد امروز شاخص کل بورس تهران همچنان قرمز بود به گونه ای که شاخص کل ریزش 52 هزار واحدی را تجربه کرد و به مرز 1 میلیون و 600 هزار واحد نزدیک شد. حالا علت چیست؟ با انتشار خبرهای ریزش و افت شاخص موجب دامن زدن به شرایط شده جوی متشنج در بازار ایجاد خواهد شد، به همین ترتیب با تصمیم گیری های هیجانی حقوقی ها در فروش روبرو می شویم. این عامل در کنار کاهش شدید اعتبارات کارگزاری ها همچنین عدم انسجام کافی میان مسئولان سازمان و حقوقی های بازار و صندوق های حامی بازار همه و همه موجب ریزش این چنینی بازار سهام طی دو هفته اخیر شده است. عصر روز یکشنبه دوم شهریورماه طی جلسه ای که با حضور شخصیت های حقوقی و مدیران صندوق های بزرگ سرمایه برگزار و تصمیاتی جدید اتخاذ شد. طی این جلسه قرار بر برچینی صفوف فروش شد که در طی آن بازار به سمت روال عادی برگردد، این در حالی است که هم اکنون جو بی اعتمادی بین مردم در بازار سرمایه حاکم شده و به میزان زیادی از سرمایه های نقدی طی این چند روز اخیر از میان رفته است.

سقوط شاخص بورس در حالی اتفاق افتاد که دلار نیمایی امروز به 20 هزار تومان رسید. به گفته کارشناسان فعال اقتصادی افزایش ارز نیما می تواند سیگنال مثبتی بر بازار سرمایه باشد اما همانطور که بیان کردیم فعلا جو بی اعتمادی و ترس در میان مردم حاکم است. تا این لحظه بازار سرمایه همچنان قرمز پوش بوده و تغییر مثبتی به وجود نیامده است. اما همچنان برخی از تحلیلگران افزایش قیمت دلار نیمایی در کنار ورود سرمایه های تازه نفس در ماه های اخیر را در جبران خسارت موثر دانسته و خوش بین اند. با تصمیم گیری جدید روز گذشته در خصوص جمع شدن صفوف فروش همچنین حمایت هایی که در جلسه روز شنبه شورای عالی بورس گفته شد هم اکنون شاهد به تعادل رسیدن و یا متوقف شدن صف فروش برخی نمادها هستیم. امیدواریم شاهد تعادل در بازار باشیم.

ردیابی پول‌ها در رکود بازارها

بررسی ها نشان می‌دهد برخلاف نیمه نخست سال که مسکن مقصد اصلی پول‌ها بود به نظر می‌رسد نقدینگی روانه بازارهای کالایی، ارز و طلا شده است.

فردای اقتصاد: آخرین داده‌های کلان اقتصادی نشان می‌دهد که ماشین چاپ پول دولت با قدرت در حال خلق نقدینگی است. در کنار این نقدینگی عظیم، ریسک‌های سیستماتیک کل اقتصاد و توقف مذاکرات هم، انتظارات تورمی را افزایش داده تا دو محرک برای تلاطم بازارها وجود داشته باشد. در چنین شرایطی که نقدینگی به حدود ۵۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده اما برخی از بازارهای داخلی رکودی شده‌اند. به طوری که جریان دو ساله خروج پول از سهام همچنان در حال ادامه یافتن است و بازار مسکن هم که در نیمه نخست سال بازار برتر از نظر بازدهی و جذب پول‌های سرگردان بود در مهر ماه به‌طور رسمی وارد فاز رکودی شد. حال سوال این است که پول‌ها روانه کدام بازارها شده‌اند؟

بورس از نفس افتاد

سال ۹۹ هنگامی که تلاطم اقتصاد ایران اوج گرفته بود بازار سرمایه تبدیل به یکی از اصلی‌ترین پنگاه‌های پول‌های سرگردان شده بود. به طوری که با هجوم پول‌ها به این بازار شاخص کل تا سقف ۲.۱ میلیون واحدی هم افزایش یافت که هنوز بعد از بیش از دو سال این سطح پس گرفته نشده و شاخص سهام در کانال ۱.۲ میلیون واحدی قرار دارد.

از شهریور ۹۹ همزمان با ریش بورس روند خروج پول حقیقی‌ها از این بازار هم شدت گرفت. به طوری که طی ۲۶ ماه اخیر در ۲۵ ماه شاهد خروج پول حقیقی بودیم و تنها در یک ماه تغییر مالکیت سهام تقریبا بی‌تغییر بود. در این مدت در مجموع ۱۵۶ هزار میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شده است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که بورس امسال پناهگاه پولی نشده و با وجود افزایش تلاطمات، بورس نه تنها رشد نکرده بلکه به سهامداران زیان هم رسانده است. البته طی روزهای اخیر بورس اندکی سبزپوش شده است اما ارزش معاملات رشد چندانی نداشته و پول حقیقی جدیدی هم وارد بازار نشده است. به همین خاطر هنوز زود است برای این که بگوییم پول‌ها به بورس تغییر مسیر داده‌اند.

افزایش نرخ سود سپرده

پیش از آغاز بحران ارزی در نیمه دوم ۹۶، بانک‌ها پناهگاه اصلی پول‌ها بودند. در دولت نخست روحانی به واسطه برجام انتظارات تورمی کنترل شده بود و از طرفی دیگر هم با افزایش نرخ سود سپرده به سطحی بالاتر از تورم، پول‌های بزرگ در بانک‌ها رسوب کرده بودند. اما با کاهش نرخ بهره این پول‌ها روانه بازارها شد و تلاطمات را آغاز کرد و سپس با خروج ترامپ از برجام این تلاطمات به بحرانی کم‌سابقه در ارز، مسکن و. تبدیل شد. در چنین شرایطی طی دو ماه اخیر شاهد افزایش مداوم نرخ سود سپرده‌های بانکی هستیم.

نرخ سودی که پیش‌تر سقف ۱۵ درصدی داشت حالا در برخی از نهادهای مالی و بانک‌ها به ۲۵ درصد هم رسیده است. از جهتی دیگر بررسی داده‌های پولی بانک مرکزی نشان می‌دهد که سهم پول از نقدینگی رو به افزایش است. پول به بخش نقد نقدینگی گفته می‌شود که مواردی مانند اسکناس و سپرده‌های جاری و کوتاه‌مدت را شامل می‌شود. اما شبه پول بخش غیرسیال نقدینگی است و عمدتا شامل سپرده‌های بلندمدت می‌شود. کاهش سهم شبه پول و افزایش سهم پول، نشان می‌دهد که پول‌ها از سپرده‌های بلندمدت در حال خارج شدن هستند و تبدیل به پول نقد می‌شوند تا احتمالا در جایی دیگر خرج یا سرمایه‌گذاری شوند. افزایش پول و سپرده‌های جاری طبیعتا باعث افزایش سرعت پول می‌شود. چیزی که می‌تواند بازارها را متلاطم و تورم را افزایش دهد. به این ترتیب به نظر می‌رسد افزایش غیررسمی نرخ سود سپرده واکنش سیاستگذار به خروج پول از بانک‌ها باشد.

آغاز رکود ملکی

بررسی‌ها نشان می‌دهد بازار مسکن که در نیمه نخست سال با ثبت تورم ۲۹ درصدی (مرکز آمار) پربازده‌ترین بازار داخلی بود، توانسته بخش عمده‌ای از پول های سرگردان را در نیمه نخست سال جذب کند. به طوری که در اوج خرداد تعداد معاملات مسکن در تهران به سقف ۴ ساله رسید و ارزش معاملات هم با رسیدن به رقم عجیب ۵۴ هزار میلیارد تومان رکوردی جدید ثبت کرد. البته با آغاز تابستان و همچنین دور آخر مذاکرات احیای برجام ارزش معاملات این بازار رفته رفته کاهش یافت.

نکته عجیب اما افت جدی معاملات در مهرماه بود. برخلاف اغلب ماه‌ها که با جهش دلار قیمت و تعداد معاملات مسکن هم افزایش پیدا می‌کند، در مهرماه هم افت تعداد معاملات را شاهد بودیم و هم ارزش معاملات را. بدون در نظر گرفتن فروردین که نیمه‌ تعطیل است، ارزش معاملات با رسیدن به ۲۲ همت به کمترین مقدار از آبان پارسال رسید. چنین رفتار معکوسی نشان می‌دهد که مسکن هم دیگر مقصد اصلی جذب پول‌های سرگردان نیست. (بخوانید: آغاز رسمی زمستان بازار مسکن)

باد شدن حباب سکه

حباب سکه به اختلاف قیمت بازاری سکه با ارزش ذاتی گفته می‌شود. در هنگام اوج‌گیری مذاکرات برجام پیش از عید امسال این حباب حتی منفی هم شده بود که به خاطر کاهش انتظارات تورمی و همچنین انتظار برای افت قیمت دلار به عنوان محرک اصلی سکه ایجاد شده بود. اما با توقف مذاکرات بعد از حمله روسیه به اوکراین، این حباب هم کم کم افزایش یافت و رشد اصلی این حباب هم بعد از حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی و ممنوعیت نگهداری ارز رخ داد. اما طی همین مدت اخیر هم بر حباب سکه افزوده شده است. به طوری که در هفته آخر شهریور حباب سکه حدود ۱۱ درصد بود و طی حدود ۶ هفته ۱.۵ برابر شد و به ۱۶ درصد رسید. چنین چیزی می‌تواند تحت تاثیر بازار سهم سرگردان از آینده دو عامل باشد؛ نخست افزایش تقاضا برای خرید سکه و سپس کاهش قیمت طلای جهانی و ثابت ماندن قیمت سکه در داخل کشور.

رونق معاملات دلار

بازارهای ارز و طلا یکی از غیرشفاف‌ترین بازارهای کشور هستند که داده خاصی در خصوص حجم معاملات آن‌ها وجود ندارد. اما مدتیست که آمار معاملات دلار توافقی به صورت شفاف منتشر می‌شود. هر ایرانی در سال با داشتن کارت ملی می‌تواند تا سقف ۲ هزار دلار به صورت مجاز از صرافی‌ها خریداری کند. صرافی‌ها هم این ارز را بر اساس میزان تقاضای خرد خریداری می‌کنند و به این ترتیب بررسی حجم معاملات دلار توافقی نشان می‌دهد که چقدر افراد به صورت مجاز دلار خریده‌اند. بررسی‌ها از ابتدای آغاز به کار این سامانه در ۲۳ شهریور تاکنون نشان می‌دهد که روزانه به طور متوسط حدود ۱۳ میلیون دلار در این سامانه معامله می‌شود. البته روزهای اول این رقم به حدود ۶ میلیارد دلار هم می‌رسید و سقف آن هم امروز شکسته شد که در این سامانه ۲۱ میلیون دلار معامله شد. در مجموع هم طی این ۱.۵ ماه حدود ۵۰۰ میلیون دلار در این سامانه معامله شده است. به عبارتی دیگر تنها ۱۶ هزار میلیارد تومان از پول‌های سرگردان جذب دلار توافقی شده است. دلاری که هر فرد در سال تنها ۲ هزار دلار می‌تواند بخرد. به این ترتیب معاملات درشت و رقم بالا که در بازارهای غیررسمی انجام می‌شوند در این آمارها نیامده و این اعداد به نوعی فقط خریدهای «دلار اولی‌هایی» که از ابتدای سال از سهمیه خود استفاده نکرده بودند را نشان می‌دهد.

نیاز به پول نقد

به این ترتیب به نظر می‌رسد در موج تورمی اخیر، پول‌ها دیگر به سمت مسکن و بورس نمی‌روند و محل‌هایی که درآمد تضمین شده دارند (بانک، درآمد ثابت) هم چندان در جذب پول‌ها موفق نبوده‌اند. در چنین شرایطی تنها ۲ فرضیه برای مقصد پول‌های سرگردان وجود دارد. فرضیه اول این است که بخشی از این پول‌ها به سمت بازارهایی مثل ارز و طلا رفته‌اند. فرضیه دوم هم افزایش پول نقد توسط مردم برای تامین مخارج روزمره است. بعد از جهش قیمت مواد غذایی در اردیبهشت، ناگهان نسبت پول به نقدینگی افزایش یافت که نشان میداد بخشی از سپرده‌های بلندمدت تبدیل به کوتاه‌مدت شده‌اند. چنین چیزی علاوه بر این که می‌تواند نشان دهد با افزایش انتظارات تورمی کوچ پول‌ها به سمت بازارهای سفته‌بازی رخ داده، می‌تواند نشانگر افزایش پول نقد برای تامین مایحتاج هم باشد. به این ترتیب می‌توان گفت بر خلاف نیمه نخست سال که این پول‌ها عمدتا روانه بازار مسکن و همچنین برای خریدهای روزمره مصرف می‌شد حالا به سمت بازارهایی مانند ارز و طلا می‌رود و البته همچنان بخشی از آن احتمالا صرف خرید کالاهای مصرفی می‌شود.

بازگشت معاملات بورس به مسیر صعودی در صورت رفع ابهامات بازار ارز

تهران- ایرنا- یک کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه در صورت رفع ابهامات نرخ ارز، شاخص بورس دوباره مسیر صعودی خود را از سر می‌گیرد، گفت: بورس در بلندمدت بازدهی بیش‌تری را نسبت به دیگر بازارها در اختیار سهامداران قرار می‌دهد اما روند بازار را در کوتاه‌مدت نمی‌توان پیش‌بینی کرد.

«یاور میرعباسی» امروز (چهارشنبه) در گفت و گو با خبرنگار گروه اقتصادی ایرنا به روند فعلی معاملات بورس و ریسک‌های تهدیدکننده این بازار تاکید کرد و افزود: در صورت تداوم روند افزایشی نرخ سود بین بانکی و نیز نرخ سود سپرده، طبیعی است که بسیاری از سهامداران و سرمایه گذاران، نقدینگی‌های سرگردان خود را به سمت سرمایه‌گذاری در بازاری پیش ببرند که بتوانند بازده معقولی را همراه با ریسک کمتر یا بدون ریسک کسب کنند.

وی به رابطه معکوس نرخ بهره با ارزش دارایی‌ها اشاره کرد و اظهار داشت:‌ با توجه به نوسان حاکم در بازار، تداوم افزایش نرخ بهره در بازار می‌تواند به عنوان منشا جدی ریسک معاملات بورس تلقی شود.

میرعباسی به دیگر ریسک معاملات بورس تاکید کرد و گفت: از طرف دیگر افزایش نرخ اوراق در شرایطی انجام شد که انتشار آن در بازار روند افزایشی را در پیش گرفته است، در صورت تداوم این روند بخشی از نقدینگی که قرار بود به سمت سهام حرکت کند به طور حتم وارد سرمایه گذاری در اوراق می شود که طبیعتا این اتفاق در کنار افزایش نرخ بهره، عاملی برای ریسک بازار خواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه اکنون نمی‌توان اعلام کرد که مذاکرات سبب ایجاد چه تغییراتی بر نرخ ارز خواهد شد، گفت: مشخص نیست که محدودیت‌های صادرات و واردات به چه شکل، تحت تاثیر مذاکرات قرار بگیرند که همین موضوع سبب نااطینانی در روند نرخ ارز و آینده قیمت دلار در بازار سرمایه می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه کنترل قیمت ارز در بازار به عنوان هدف اساسی تیم جدید بانک مرکزی تلقی می‌شود؛ گفت: این امر باعث ایجاد خوش‌بینی‌هایی در خصوص قیمت ارز شده است، اگر اتفاقی در خصوص برجام رخ دهد مسوولان حاضر در بانک مرکزی می توانند گام مهمی را در کنترل نوسان نرخ بردارند که این امر، ریسک معاملات بازار سرمایه را در ۶ ماه آینده کنترل خواهد کرد.

پیش‌بینی کوتاه‌مدت برای آینده معاملات بورس دشوار است

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه معاملات بورس تا پایان سال می تواند چه میزان بازدهی را در اختیار سهامداران قرار دهد یا خیر، افزود: با توجه به گذشت حدود ۸ ماه از آغاز سال ۱۴۰۰؛ بنابراین با توجه به نوسان ایجاد شده در بازار سهام و متغیرهای تاثیرگذار بر معاملات بورس، پیش بینی کوتاه‌مدت برای آینده این بازار بسیار سخت و دشوار است.

میرعباسی با بیان اینکه ایجاد روند تعادلی برای معاملات بورس تا پایان سال محتمل تر از پیش گرفتن آن از دیگر بازارها برای سودآوری است، افزود: پوشش تورم برای سرمایه گذاران از جمله کارکردهای مهم بازار سرمایه تلقی می شود که به نظر می رسد بازار سرمایه به خوبی از عهده این کار بر آید.

این کارشناس بازار سرمایه معتقد است که بورس در بلندمدت، بازدهی بیش تری را نسبت به دیگر بازارها در اختیار سهامداران قرار خواهد داد اما روند بازار را در میان مدت و کوتاه مدت نمی توان مورد پیش‌بینی دقیق قرار داد.

بازگشت معاملات بورس به مسیر صعودی به شرط رفع محدودیت‌ها

وی با تاکید بر اینکه در صورت رفع محدودیت‌های پیش‌بینی شده برای نرخ ارز، معاملات بورس به روند تعادلی باز می‌گردد و مسیر صعودی خود را دوباره از سر می گیرد، گفت: در این زمان به دلیل حفظ ارزش پول سهامداران از طریق هماهنگی سرمایه آنها با متغیرهای اقتصادی، بازدهی بیشتر از دارایی‌های مالی در اختیار سهامداران قرار می گیرد، شاید این اتفاق در کوتاه مدت رخ ندهد اما بازار سرمایه در بلندمدت از موقعیت بهتری نسبت به سایر بازارها برخوردار خواهند شد.

میرعباسی اظهار داشت: اقبال بازار در نیمه دوم سال به سمت سهامی پیش می‌رود که دارای بنیادی مثبت هستند و ضمن تحلیل و سودآوری معقول از جذابیت زیادی برای سهامداران برخوردارند.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در شرایطی که نوسان قیمتی در بازار زیاد است، سهامداران به سمت خرید سهامی پیش می‌روند که دارای p/e مناسب و قدرت کافی برای تقسیم بالا سود هستند و این امر می‌تواند تعیین کننده صنایع جذاب در بازار سرمایه باشد.

وی افزود: سهام پالایشی، پتروشیمی، فلزات اساسی در کانون توجه قرار می گیرند و نقدینگی بیشتری را از سوی سهامداران به خود اختصاص خواهند داد.