مشکل ریزش بورس، عدم آموزش مردم بود؟ بررسی علل ریزش بورس
ریزش تاریخی بورس همچنان پس‌لرزه‌های خود را به بازار وارد می‌کند. با گذشت بیش از یکسال از ثبت سقف تاریخی شاخص کل بورس، هنوز ریزش و نزول بازار ادامه دار بوده و هر صعودی یک اصلاح در مسیر نزول تلقی می‌شود. اما دلیل ریزش سال ۱۳۹۹ چه بود؟ حالا که از آن روزها عبور کرده‌ایم، با حوصله و صبر بیشتری می‌توان به بررسی علل ریزش بورس پرداخت.
دلایل گوناگونی برای ریزش بورس بیان می‌شود. یکی از مهم‌ترین مسائل مطرح‌شده، آموزش ندیدن مردم در قبال بازارهای مالی و اثر آن بر ریزش بورس بود. در ابتدا این عامل را بررسی میکنیم.
آیا مشکل ریزش بورس به دلیل عدم آموزش مردم بود؟
مردم سرمایه گذارانی هستند که به بورس آمدند اما به ناگهان سرمایه خود را در خطر دیدند. اینگونه شد که همانطور که وارد شده بودند، بدون برنامه و با نگاه سود کردن، همان‌گونه هم خارج شدند! سیاستگذاری در اقتصاد باید به گونه‌ای باشد تا سرمایه‌های خرد را در راستای سرمایهگذاری بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس صحیح جذب و آن را در راه گسترش بازارهای مالی به کار گیرد.
اما در سال ۹۹ شاهد آن بودیم که بازار بی‌آنکه توان و ظرفیت آن حجم عظیم از سرمایه را داشته باشد، تنها به دلیل ورود سرمایه رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد. قطعاً هر فردی که فعالیت حداقلی در بازارهای مالی را تجربه کرده باشد، به راحتی و با یک بررسی ساده نسبت P/E بازار و مقایسه آن با P/E تاریخی می‌توانست حباب بازار را شناسایی کرده و سرمایه خود را از خطر ریزش حفظ کند. از این جهت آموزش می‌توانست در ورود گام به گام سرمایه به بازار بورس مؤثر واقع شود. اما در نهایت سرمایه نمی‌تواند مقصر باشد. سرمایه به قصد آباد کردن وارد می‌شود، اما وقتی زمین حاصلخیزی یافت نشود، چاره‌ای جز خروج یک‌باره که منجر به ریزش می‌گردد ندارد.
بنابراین ورود بدون آموزش مردم به بورس https://ebidar.com/education می‌تواند در رشد بی حد و مرز بازار خود را نشان دهد. اما در نهایت آن کسی که باید سرزنش شود، نه مردم که صاحب سرمایه‌اند و نه خود سرمایه که باعث رشد و آبادانی است، بلکه صاحب زمین بورس است که نتوانسته بود به قدر کافی و برای همه این زمین بازی را گسترده کند. در صورتی که عمق بازار بورس می‌توانست آن حجم سرمایه را جذب کند، هم بازار سهام دچار حباب تاریخی نمی‌شد و هم سود حاصل از این آبادانی نصیب همه می‌گردید.
دلایل ریزش بورس چه‌ها بودند؟
حال که دانستیم آموزش ندیدن مردم و صاحبان سرمایه، تنها دلیل ریزش بورس نیست، خوب است کمی درباره دیگر دلایل ریزش بورس صحبت کنیم. برخی از مهم ترین دلایل ریزش هر بازاری از قرار زیر است.
نبود عمق کافی برای جذب سرمایه
همانطور که در بررسی بالا اشاره گردید، در صورتی که بازاری بدون ایجاد ظرفیت کافی برای جذب سرمایه، اقدام به ورود سرمایه هنگفتی نماید، رشد ناگهانی آن خبر از یک ریزش ناگزیر می‌دهد. چرا که این رشد بر اساس داده‌های بنیادی سهام نبوده و تنها ناشی از ورود بی‌برنامه سرمایه به بازار است. بنابراین عمق کم بازار یکی از مهم‌ترین متهمین ریزش بورس محسوب می‌شود.
بی‌توجهی به حباب قیمت سهام
وقتی خریدار سهم بدون توجه به قیمت، دست به خرید می‌زند و چندین روز هم در صف خرید می‌ماند، باید به‌زودی منتظر هجوم بی‌سابقه فروشندگان سرخوش از سود بی‌تلاش باشد. بی‌توجهی به قیمت سهام و بررسی عوامل بنیادی یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند باعث ریزش ناگهانی بورس شود. چرا که رشد بی‌علت هر سهم، در نهایت با فروش یک‌جای سهامداران خنثی می‌شود. در چنین حالتی حتی فروشندگان در حدی می‌فروشند که وقتی قیمت به ارزندگی هم برسد، همچنان فروشندگان هیجانی اجازه برگشت را به بازار نداده و یک رکود طولانی را رقم می‌زنند.
ریسک‌های ناشی از نوسان قیمت دلار
علت دیگر واکنش منفی بورس، روشن نبودن افق قیمت دلار بود. در سال قبل درگیری‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، که به خیال تحلیلگران بنیادی می‌توانست در قیمت دلار تأثیر عمیقی بگذارد، باعث شد تا فروش سهم بدون توجه به واقعیت ادامه یابد و اجازه کاهش شدت ریزش بازار بورس را ندهد. هرچند حالا با گذشت یکسال از آن انتخابات کذایی، شاهد قیمت دلار سی هزار تومانی در بازار آزاد هستیم که نشان‌دهنده خوش‌خیالی تحلیلگران دولت از نرخ کاهشی ارز بوده است.
سبدگردان ها
مدیریت غیرحرفه‌ای پرتفوی توسط افراد فاقد تخصص یکی از عوامل مؤثر در ریزش بورس بوده است. مدیریت حرفه‌ای دارایی می‌توانست از زیان سبدهای سرمایهگذاری در ریزش بورس بکاهد. به صورتی که اگر یک سبدگردان حرفه‌ای مدیریت صحیح پرتفوی را پیاده میکرد، احتمال زیاد قبل از ریزش اصلی به صورت پله‌ای از سهام خارج می‌شد. خود مدیریت صحیح پرتفوی، از شدت ریزش بورس می‌کاست، چرا که خروج و ورود به سهام به صورت پله‌ای انجام می‌گرفت و ماندن در صف خرید و فروش کمتر می‌شد. از جمله سبدگردان های حرفه ای در بازار سرمایه، سبدگردان اقتصاد بیدار است.
قوانین نامتناسب با ساختار بازار سرمایه
تصویب قوانین نامناسب می‌تواند باعث ادامه ریزش بازار شود. برخی از قوانین بدون توجه به ظرفیت‌های بازار و تنها با خوش‌خیالی نسبت به تمام شدن ریزش، می‌توانند به ادامه یافتن روند نزولی دامن بزنند. برای مثال محدودسازی دامنه نوسان به منفی دو درصد و مثبت شش درصد در زمستان ۹۹ و بهار ۱۴۰۰، باعث گردید تا بازار سهام با رکود مواجه شده و بسیاری از سهمها در صف فروش قفل شوند. این در حالی بود که بسیاری از سهم‌های بازار حتی به مقدار حجم مبنای خود نیز معامله نمی‌شدند. این مسئله شدیداً نقدشوندگی بازار را کاهش داد و باعث از بین رفتن اعتماد به بازار گردید. قطعاً نقدشوندگی هر بازاری یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن بازار است. در بازار بورس قوانین ناگهانی می‌توانند نقدشوندگی را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. این مسئله اعتماد برای سرمایهگذاری در بورس را از بین برده و ریسک سرمایهگذاری را افزایش می‌دهد.
عدم استفاده از ابزارهای متنوع
شکل‌گیری انواع صندوق‌های سرمایهگذاری باعث می‌شود تا سرمایه‌های خرد بتوانند با سرمایهگذاری غیرمستقیم در سود بازار شریک شوند. در صورتی سرمایه‌های ورودی به طور مناسبی در میان صندوق‌ها تقسیم شوند، فشار ورود سرمایه به بازار کمتر است. همچنین ابزارهای مالی دیگر مانند معاملات دوطرفه می‌توانند به کاهش ریسک معاملات و جلوگیری از ریزش بازار کمک کنند. چرا که بخشی از نقدینگی بازار در سمت مخالف دست به معامله می‌زنند و توازن عرضه و تقاضا به شکل واقعیتری برقرار می‌شود.
و یک عامل دیگر در ریزش بورس
عواملی مانند دامنه نوسان نیز به هیجان بازار دامن می‌زند. وقتی یک سهم چندین و چند روز در صف خرید بماند، تقاضای کاذب آن سهم باعث می‌شود تا در برابر کوچک‌ترین عرضه‌ای، شاهد فروش ناگهانی بسیاری از سهامداران باشیم. حذف دامنه نوسان می‌تواند به مرور به گسترش توازن در عرضه و تقاضا کمک کرده و آن را بهینه سازد.
چگونه از ریزش‌های آتی در امان بمانیم؟
همانطور که می‌دانید پیشگیری بهتر از درمان است. برای همین میتوانید با آموزش دیدن و مطالعه مقالات آموزشی کارگزاری اقتصاد بیدار و همچنین شرکت در برنامه‌های آموزشی متنوع، خودتان را برای موقعیت‌های خطرناک بعدی آماده سازید. از یاد نبرید که فرد برنده، آنی است که بتواند از پس سختی‌های بازار برآمده و مجهز به سلاح دانش مالی و با کسب توانایی مدیریت دارایی، به سرمایهگذاری بلندمدت در بازارهای گوناگون از جمله بازار بورس بپردازد. کارگزاری اقتصاد بیدار در این مسیر شما را همراهی کرده و راه صحیح سرمایهگذاری را به شما نشان می‌دهد.
چگونه در بورس سرمایه گذاری کنم؟
راه ورود به سهام چطور است؟ به عبارتی تخصصی تر چگونه در بورس سرمایه گذاری کنیم؟ راهنمایی بدیهی اما ضروری برای آن‌هایی که تازه واردند و دغدغه سهامداری دارند.
در این گزارش نحوه ورود به بازار سهام به زبان ساده تشریح شده است.
آنچه در این گزارش می‌خوانید:
- بورس چیست؟
- سهام عادی چیست؟
- برای سرمایهگذاری در بورس چقدر پول لازم داریم؟
- کد بورسی چیست؟ چگونه کد بورسی بگیریم؟
- کارگزاری چیست؟
- سامانه سجام چیست؟
- کد آنلاین یا معاملات برخط چیست؟
- از چه بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس زمانی می توان خرید و فروش سهام انجام داد؟
- اخبار بورس را چگونه دنبال کنیم؟
- شایعات بورس چقدر اهمیت دارند؟
- اهمیت تحلیل برای سرمایهگذاری در بورس چقدر است؟
- چه تفاوتی بین تحلیل تکنیکال و بنیادی وجود دارد؟
دنیای بورس | بورس تهران از ابتدای سال 98 در روزهای متوالی رشدهای پیاپی داشته است، به طوری که بازارهای موازی بازدهی منفی رقم زدند. عده‌ای برای جانماندن از رالی پرشتاب بورس، وسوسه شدند تا سرمایهگذاری در بورس را تجربه کنند و به همین دلیل در پی کسب اطلاع از نحوه ورود به بازار سهام هستند. از آنجا که بورس، بازاری شفاف، قانونی و این روزها بسیار پررونق است، تبدیل به فضایی جذاب برای سرمایهگذاری شده است، به طوری که میزان ورود افراد تازه کار به این بازار از پیش بیشتر شده است.
اما قبل از پرداختن به نحوه سرمایهگذاری در بورس، ابتدا باید تعریف درستی از بازار سهام یا بورس داشته باشیم.
بورس چیست؟
اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر بورس را تعریف کنیم، باید گفت بورس در اصل بازاریست که در آن اوراق بهادار معامله می‌شود.
این اوراق انواع مختلفی دارد؛ اوراق حقوق صاحبان سهام، اوراق بدهی و ابزارهای مشتقه.
در اصل هر کدام از این اوراق بهادار یک ابزار مالی محسوب می‌شوند که بیانگر این است که یا شما در ازای پرداخت پول بخشی از سهام شرکتی را خریداری کردید، به طوریکه بسته به پول و میزان سهامتان در آن شرکت مالکیت دارید (حقوق صاحبان سهام) یا پولتان را قرض دادید تا در سررسید مشخص مبلغی مازاد از پولتان دریافت کنید (اوراق قرضه) و یا قراردادی محسوب می‌شود که بابت خرید چیزی در روزهای آینده با یک قیمت مشخص شده، منعقد شده است (ابزارهای مشتقه) که البته در این گزارش بیشتر به سهام عادی که نوعی از اوراق حقوق صاحبان سهام است پرداخته می‌شود.
سهام عادی چیست؟
شما با پرداخت مبلغی بخشی از سهام یک شرکت را خریداری می‌کنید. در اصل در آن شرکت به نوعی بسته به میزان سهامتان مالکیت دارید. این نوع از اوراق دارای دو ارزش اسمی و ارزش بازاریست که ارزش اسمی در ایران 100 تومان و ارزش بازاری همان قیمتی است که سهام معامله می‌شود. شما از طریق خرید سهام عادی و افزایش قیمت سهام میتوانید سود کنید. شما میتوانید روزانه خرید و فروش کنید و قیمت بازاری سهام بر اساس خرید و فروش یا همان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
برای سرمایهگذاری در بورس چقدر پول لازم داریم؟
برای سرمایهگذاری در بورس نیاز به سرمایه کلان نیست و شما میتوانید حتی با 100 هزار تومان هم وارد این بازار شوید.
باید توجه داشت بهتر است برای ورود از سرمایه‌های راکد و بیکار خود استفاده کنید، مانند سپرده‌‌های بانکی یا پس اندازهایی که در کوتاه مدت مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
به عبارتی هرگز پولی که بنای اصلی زندگیتان وابسته به آن است مانند پولی که از فروش ملک، خودرو و. کسب می‌کنید برای سرمایهگذاری در بورس، وارد بازار سهام نکنید. در اصل سرمایه‌ای باشد که دید بلند مدت به آن داشته باشید و هرگز سودای کسب سود در زمان کوتاه را در سر نپرورانید.
کد بورسی چیست؟
همانطور که هر انسانی پس از تولد برای استفاده از خدمات فردی نیاز به شناسنامه و کارت ملی دارد و برای هر فرد یک کد ملی صادر می‌شود که هویت وی را مشخص می‌کند، برای سرمایهگذاری در بورس هم باید یک کد بورسی برایتان صادر شود که حکم همان شناسنامه را دارد منتهی در بازار سرمایه.
همانطور که هر انسانی پس از تولد برای استفاده از خدمات فردی نیاز به شناسنامه و کارت ملی دارد و برای هر فرد یک کد ملی صادر می‌شود که هویت وی را مشخص می‌کند، برای سرمایهگذاری در بورس هم باید یک کد بورسی برایتان صادر شود که حکم همان شناسنامه را دارد منتهی در بازار سرمایه.
شما بدون دریافت کد بورسی نمی‌توانید سرمایهگذاری در بورس را آغاز کنید. برای هر فرد تنها یک کد صادر می‌شود. این کد یا شناسه ترکیبی از حروف و اعداد است. برای آنکه بدانیم کد بورسی را چطور باید تهیه کنیم باید در ابتدا بدانیم کارگزاری چیست؟
کارگزاری چیست؟
در زمان گذشته افراد برای سرمایهگذاری در بورس و در نهایت خرید و فروش سهام خودشان در محلی حاضر می‌شدند و خریدار و فروشنده بعد از اینکه همدیگر بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس را پیدا می‌کردند، معامله صورت می‌گرفت. پس از شکل‌گیری هسته معاملات که یک بستر نرم‌افزاریست و مرکز انجام معاملات است، کلیه اطلاعات خرید و فروش سهامداران به این مرکز ارسال می‌شود و خریدار و فروشنده به هم متصل و معامله صورت می‌گیرد. در ابتدا تنها کارگزاری‌ها به این هسته متصلند و می‌توانند اطلاعات خرید و فروش سهام را به این مرکز ارسال کنند. پس برای اتصال به این هسته با مرکز باید حتما از طریق کارگزاری اقدام شود.
به همین منظور کارگزاری‌ها که در حقیقت بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس واسط بین خریداران و فروشندگان سهام هستند، اطلاعات خرید سهم و فروش آن را به هسته معاملات ارسال و به نوعی شما را متصل به آن می‌کنند و پس از مچ شدن خریدار و فروشنده و انجام معامله دستمزدی به عنوان کارمزد دریافت می‌کنند. در این بین با توجه به فضای رقابتی میان کارگزاران هر کدام خدماتی را برای جذب مشتری ارائه می‌دهند اما در نهایت همگی واسط شما با بازار سهام هستند و بسته به میزان خدمات و در نتیجه جذب مشتری و افزایش معامله ماهانه رتبه بندی می‌شوند.
چگونه کد بورسی بگیریم؟
همانطور که در ابتدا گفته شد، برای سرمایهگذاری در بورس حتما باید کد بورسی داشته باشیم. کد بورسی توسط کارگزاری صادر می‌شود. علاوه بر آن هر کارگزاری با دفاتر منتخبی از خدمات پیشخوان همکاری دارند. پس میتوانید یا از طریق خود کارگزاری که انتخاب کردید برای دریافت کد بورسی اقدام کنید یا از طریق دفاتر خدمات پیشخوانی که با کارگزاری مربوطه همکاری دارند کد بورسی بگیرید.
البته قبلا شما حضوری یا اینترنتی به کارگزاری مراجعه می‌کردید و پس از ثبت نام، برای اهراز هویت کارت ملی و شناسنامه خود را به کارگزاری ارائه و پس از پر کردن فرم ثبت نام بعد از دو روز کاری کد بورسی برایتان صادر می‌شد. اما بر اساس مصوبه‌ای که سازمان بورس اوراق بهادار اعلام کرده است، تمامی سرمایهگذاران فعلی که پیش از شهریور ۱۳۹۷ کد بورسی دریافت کردهاند و همچنین افرادی که پس از تاریخ اعلام شده نسبت به اخذ آن اقدام می‌کنند باید در ابتدا در سامانه سجام ثبت نام و احراز هویت کنند.
سامانه سجام چیست؟
این سامانه مخفف سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان است که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (زیر نظر سازمان بورس) برای ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به سرمایهگذاران ایجاد شده است. به این صورت که مشتریان اطلاعات و مشخصات خود را یک بار برای همیشه در این سامانه ثبت کرده و از آن پس می‌توانند از کلیه خدمات بازار سرمایه استفاده کنند.
مزایای ثبت نام درسامانه سجام
پس شما که قصد سرمایهگذاری در بورس را دارید قبل از هر اقدامی یا خودتان از طریق سایت یا همان سامانه سجام ثبت نام انجام دهید و پس دریافت کد پیگیری به همراه کارت ملی و شناسنامه برای احراز هویت یا به یکی از دفاتر خدمات پیشخوان دولت یا به یکی از شعب کارگزاری‌ها مراجعه کرده و پس از ارائه مدارک و تکمیل فرایند ثبت نام در این سامانه کد ده رقمی دریافت کنید.
لازم به ذکر است که افرادی که اطلاعات لازم و کافی از نحوه ثبت نام اینترنتی ندارند (افراد مسن، کودکان و . ) به یکی از دفاتر خدمات پیشخوان دولت و یا کارگزاری مراجعه کنند و ثبت نام در سامانه را با کمک آنها انجام دهند.
کد آنلاین یا معاملات برخط چیست؟
همانطور که گفته شد قبل از رواج فضای اینترنت درمیان مردم، افراد برای سرمایهگذاری در بورس باید حضورا نسبت به خرید و فروش سهام اقدام می‌کردند. پس از آن با شیوع فضای مجازی و خدمات اینترنتی در میان مردم، معامله‌گران ترجیح دادند تا به صورت آنلاین و اینترنتی معاملات بورسی انجام دهند.
اما برای انجام معاملات به صورت آنلاین حتما باید کد آنلاین یا معاملات برخط برایتان صادر شود که این کد نیز توسط کارگزار بعد از ثبت درخواست و پر کردن فرم مربوط و البته دریافت کد بورسی برایتان صادر می‌شود.
از چه زمانی می توان خرید و فروش سهام انجام داد؟
پس از تکمیل مدارک و ثبت نام در سامانه سجام و دریافت کد بورسی و کد آنلاین از آن پس هم از طریق پنل یا سامانه معاملاتی کارگزاری‌ها (اطلاعات و آدرس سامانه و رمز عبور به شما داده خواهد شد) به صورت آنلاین و اینترنتی و یا تلفنی میتوانید خرید و فروش سهام را انجام دهید و هم با مراجعه حضوری به کارگزاری و تالار بورس که البته دیگر مرسوم نیست، فرم خرید و فروش سهام را پر کرده و درخواست خرید یا فروش سهام را ثبت کنید. ضمنا به جز سهام، خرید و فروش انواع دیگر اوراق هم از طریق کارگزاری انجام می‌شود که اطلاعات دقیق‌تر از نحوه معاملات را باید از طریق خود کارگزاری جویا شوید.
سرمایهگذاری در بورس نیاز به آموزش دارد
بر خلاف برخی بازارها که آموزشی ابتدایی دارند، آموزش بورس یکی از پیش‌نیازهای سرمایهگذاری در بورس است. در حقیقت یکی از وظایف مهم فعالان بازار سهام، آموزش کامل معامله‌گری در بورس تهران است. تنوع ابزارها و اثرپذیری همه‌جانبه از عوامل اقتصادی-سیاسی باعث می‌شود تا سرمایهگذاری در بورس بدون آموزش امکان‌پذیر نباشد. چرا که اگر انجام معاملات بدون شناخت لازم از بازار سهام انجام شود، نه تنها موجبات زیان و از دست رفتن سرمایه را فراهم می‌کند، می‌تواند منجر به رفتارهای هیجانی و در نهایت آسیب به بستر بازار سهام شود.
بسیاری از موسسات و کارگزاری‌ها به صورت حضوری و مجازی دوره‌های آموزش صفر تا صد سرمایهگذاری در بورس را برای تازه‌واردهای بورسی برگزار می‌کنند. همچنین استفاده از کتب آموزشی، مقالات و مطالب برخی سایت‌های مجاز بورسی همچون « دنیای بورس »، اطلاعات لازم و مفیدی را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد که منجر به افزایش دانش و شناخت بورسی می‌شود.
اخبار بورس را چگونه دنبال کنیم؟
یکی از ویژگی‌های بازار سهام واکنش سریع به تحولات آینده است. بنابراین، فعالان به اخبار بورس توجه ویژه‌ای نشان می‌دهند زیرا هر خبری که به نوعی مرتبط با وضعیت سهام یک شرکت یا صنعت یا کل بازار باشد می‌تواند در آینده بر روند سودآوری آنها اثرگذار باشد. این موضوع باعث می‌شود دروازه‌بانی اخبار بورس اهمیت ویژه‌ای پیدا کند. به همین منظور توصیه می‌شود اخبار مرتبط با بورس را از طریق منابع معتبری همچون سایت و کانال‌های تلگرامی رسمی و شناخته شده پیگیری کنید.
شایعات بورس چقدر اهمیت دارند؟
اهمیت بالای اخبار بورس برای سهامداران باعث می‌شود تا بازار شایعات بورس داغ باشد. از آنجایی که شنیده‌ها می‌توانند جامه عمل بپوشانند، در بسیاری از مواقع شاهد واکنش هیجانی سهامداران به شایعات بورس هستیم. به طوری که قیمت سهام دستخوش نوسانات ایجاد شده بر اساس شایعات می‌شود. با این حال در بسیاری از شرایط شایعات صحت ندارند و در نتیجه پیروان شایعات با ضرر یا عدم نفع مواجه می‌شوند.
اهمیت تحلیل برای سرمایهگذاری در بورس چقدر است؟
اما فراتر از اخبار و شایعات بورس، یک سرمایه‌گذار برای تصمیم‌گیری بهینه نیازمند تحلیل بورس است؛ اینکه اخبار و اطلاعات مختلف بر قیمت سهام چه اثری دارند هدف نهایی است که سهامداران دنبال می‌کنند. فارغ از آنکه فرد خود تحلیل‌گر است یا خیر، نیاز به استفاده از تحلیل سایر فعالان امری ضروری است، زیرا تعداد بالای شرکت‌ها و عدم توانایی یک فرد برای بررسی همه آنها باعث می‌شود همواره تقاضای تحلیل در بورس بالا باشد.
بر این اساس، طی سال‌های اخیر منابعی تحت عناوین مختلف مانند تحلیل رایگان بورس ، کانال تحلیل سهم، کانال سیگنال بورس تلگرام، کانال تلگرامی بورس و گروه بورس تلگرام رواج پیدا کردهاند. هرچند این گروه‌ها سعی دارند قدرت تحلیل را بالا ببرند، عموما در شناسایی جریانهای قدرتمند تحلیل بورس ناکام می‌مانند.
انواع تحلیل سهام برای سرمایهگذاری در بورس کدامند؟
در بازار سهام قشر وسیعی از سرمایهگذاران به لحاظ شغل، تحصیلات و تجربه وجود دارند که هر کدام شیوه‌ای برای ارزیابی سهام شرکت‌ها دارند. اگر قصد سرمایهگذاری در بورس را دارید باید بدانید، تجزیه و تحلیل سهام شرکت‌ها در بورس بر اساس دو شیوه تحلیلی انجام می‌شود؛ تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی.
تحلیل تکنیکال چیست؟
اگر به زبان ساده‌تر بخواهیم این شیوه تحلیلی را تشریح کنیم، باید گفت در این شیوه روند قیمتی سهام در آینده را براساس الگوهای گذشته مشخص می‌کنند.
نمودارها ابزار تکنیکالیست‌ها هستند. این نمودارها روند حرکتی قیمت سهام و شاخص‌ها را در بازه زمانی مختلف نشان می‌دهند. به عبارتی بر اساس روند قیمتی سهام از گذشته تاکنون، قیمت سهم در آینده پیش‌بینی می‌شود.
تحلیل بنیادی (فاندامنتال) چیست؟
تحلیلگران بنیادی معتقدند هر سهمی ارزش ذاتی دارد که متغیرهای زیادی از جمله عوامل کلان و خرد بر آن اثرگذار است. در تحلیل بنیادی هر عاملی را که بر ارزش سهم تأثیر می‌گذارد بررسی می‌شود.
انواع تحلیل ها در بورس
پس از بررسی سهام از نگاه بنیادی، اگر قیمت سهم بالاتر از ارزش ذاتی آن باشد حباب مثبت ایجاد شده و انتظار می‌رود قیمت سهم کاهش یابد و اگر قیمت پایین‌تر از ارزش ذاتی باشد سهم دارای حباب منفی است و امکان رشد سهم وجود دارد.
آنچه برای سرمایهگذاری در بورس لازم است بدانید
در پایان اگر شما هم جزو افراد ناآشنا یا کم‌آشنا به بازار سهام هستید برای جلوگیری از زیان، برای شروع سرمایهگذاری در بورس حتما از طریق صندوق‌های سرمایهگذاری که انواع مختلف (درآمد ثابت، مختلط و . ) دارند اقدام کنید و یا قبل از شروع معاملات از طریق دوره‌های آموزشی که اغلب کارگزاری‌ها و موسسات برگزار می‌کنند یا منابع آموزشی دیگر، آموزش لازم را ببینید و در نهایت از مشاوره افراد خبره و آگاه و البته معتبر استفاده کنید.
اینطور هم خودتان متضرر نخواهید شد و چه بسا میتوانید از جذابیت های بازار سهام حداکثر نفع لازم را ببرید و هم به بازار سرمایه آسیب کمتری وارد می‌شود و بورس تهران همواره برای سرمایهگذاری مکانی امن و جذاب خواهد بود.
آشنایی با اصطلاحات و تعاریف بورس
یکی از پیش‌نیازهای فعالیت در بورس و بازار سرمایه، آگاهی داشتن از اصطلاحات و تعاریفی است که در این بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. خریداران و فروشندگان سهام بورس با کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانند معاملات موفق‌تری را تجربه نمایند.
در ادامه پرکاربردترین اصطلاحات و عبارت‌های مربوط به بورس و بازار سرمایه را مشاهده می‌کنید:
ارزشیاب کارشناس مالی است که دارایی‌ها و اوراق بهادار موضوع این قانون را مورد ارزشیابی قرار می‌دهد. اساسنامه اساس‌نامه‌ی نمونه‌ی شرکت‌های سهامی عام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار مصوب هیئت مدیره‌ی سازمان. اطلاعات مهم اطلاعاتی درباره‌ی رویدادها و تصمیمات مربوط به ناشر که بر قیمت اوراق بهادار ناشر و تصمیم سرمایهگذاران تاثیر بااهمیت داشته باشد. اطلاعات نهانی هرگونه اطلاعات افشا نشده برای عموم که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به اوراق بهادار، معاملات یا ناشر آن مربوط می‌شود، و در صورت انتشار، بر قیمت و یا تصمیم سرمایهگذاران برای معامله اوراق بهادار مربوط تاثیر می‌گذارد. اعلام عمومی انتشار عمومی رای قطعی بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس صادره توسط مرجع ذیصلاح. افشاء ارسال اطلاعات به سازمان و انتشار عمومی و به‌موقع اطلاعات مطابق ضوابط دستورالعمل افشا افشای فوری افشای اطلاعات به محض آگاهی ناشر، با رعایت شرایط دستورالعمل افشای فوری امیدنامه سندی که اهداف، نرخ بازده مورد انتظار، شرایط و نحوه تبدیل اوراق به سهام (در صورت لزوم) و سایر جزئیات مربوط به «طرح توسعه و نوسازی شرکت» را شرح می‌دهد و تصویری از آینده‌ی سرمایهگذاری برای تصمیم‌گیری در اختیار سرمایهگذاران (خریداران اوراق مشارکت) قرار می‌دهد. این سند قبل از انتشار عمومی باید به تایید «امین»، «حسابرس» و «بورس» برسد. انتشار انتشار عبارت است از صدور اوراق بهادار برای عرضه‌ی عمومی. انتقال قانونی انتقال اوراق بهاداری است که به موجب قوانین خاص و یا با حکم دادگاه صالحه به شخص دیگری صورت می‌گیرد. انتقال قهری انتقال اوراق بهاداری است که با فوت دارنده‌ی آن به وراث قانونی وی صورت می‌گیرد. انحصار وضعیتی در بازار که سهم یک یا چند بنگاه یا شرکت تولیدکننده، خریدار و فروشنده از عرضه و تقاضای بازار به میزانی باشد که قدرت تعیین قیمت و یا مقدار را در بازار داشته باشد، یا ورود بنگاه‌های جدید به بازار یا خروج از آن با محدودیت مواجه باشد. اوراق اجاره اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقالی است که نشان دهنده‌ی مالکیت مشاع دارنده‌ی آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است. اوراق بهادار هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد. شورا، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد. مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار در متن این قانون، معادل هم در نظر گرفته شده است. اوراق مشارکت اوراق بهادار با نامی که با مجوز «بورس» به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین جهت تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های نوسازی و توسعه شرکت‌های پذیرفته شده در «بورس» منتشر می‌شود. این اوراق بدون تضمین دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار می‌یابند. اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام آن گروه از اوراق مشارکت ناشر است که در سررسید نهایی و یا قبل از آن قابل تبدیل به سهام همان شرکت (ناشر) باشد. ایستگاه معاملاتی پایانه‌ی معاملاتی کارگزار است که با سامانه‌ی معاملاتی بورس در ارتباط می‌باشد. هر “ایستگاه معاملاتی” با کدی مشخص می‌شود که به آن «کد ایستگاه معاملاتی» گویند. ایستگاه‌های معاملاتی هر کارگزار با کدهای جداگانه تعریف می‌شود. بازارگردان کارگزار/معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه‌ی نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد. بازارگردانی فعالیتی است که با هدف کاهش دامنه‌ی نوسانات قیمت اوراق بهادار و تامین نقدشوندگی آن با مجوز سازمان توسط کارگزار انجام می‌شود. بازارهای خارج از بورس بازاری است در قالب شبکه‌ی ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه‌ی مذاکره صورت می‌گیرد. بانی شخص حقوقی است که نهاد واسط برای تأمین مالی وی در قالب عقود اسلامی، اقدام به انتشار اوراق اجاره می‌نماید. بستن نماد توقف معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار طی دوره‌ی معین طبق دستورالعمل مربوطه می‌باشد. بنگاه واحد اقتصادی که در تولید کالا یا خدمت فعالیت می‌کند، اعم از آن که دارای شخصیت حقوقی یا حقیقی باشد. پذیرش مضاعف پذیرش اوراق بهاداری است که علاوه‌بر «بورس» در بورس دیگری نیز پذیرفته شده باشد. پذیره‌نویسی فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده‌ی قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد. تابلوی بورس تابلویی است که برای ارائه‌ی اطلاعات طبقه‌بندی‌شده‌ی اوراق بهادار به‌کار می‌رود از قبیل تابلوی اصلی و فرعی، تابلو اوراق مشارکت دولتی و تابلوی اوراق مشارکت شرکت‌ها. تخلف هرگونه فعل یا ترک فعل که منجر به نقض قانون و یا مقررات شود. تسویه و پایاپای مرحله‌ی پایانی انجام معامله است که طی آن مالکیت اوراق بهادار به خریدار و وجوه حاصل از معامله به فروشنده منتقل می‌شود. تعلیق پذیرش توقف موقت معاملات اوراق بهادار درج شده در فهرست نرخ‌های بورس ناشی از نقض مفاد این دستورالعمل. تقاضا عبارت است از اعلام آمادگی برای خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار. جلسه رسمی معاملاتی ساعاتی پیوسته از یک نشست کاری است که معاملات اوراق بهادار در این ساعات انجام می‌پذیرد. «بورس» می‌تواند در یک شبانه‌روز بیش از یک نشست رسمی معاملاتی داشته باشد. حجم مبنا تعداد اوراق بهادار از یک نوع است که هر روز باید مورد دادوستد قرار گیرد تا کل درصد تغییر آن روز ، در تعیین قیمت روز بعد ملاک باشد. حداقل سفارش انباشته حداقل مقدار سفارشی است که بازارگردان موظف است طبق قرارداد بازارگردانی همواره در سفارش خرید یا فروش خود در سامانه‌ی معاملاتی بورس در هر نماد معاملاتی به‌صورت فعال نگهدارد. حداقل معاملات روزانه حداقل میزان معاملات در هر نماد است که بازارگردان موظف به انجام آن در یک روز معاملاتی می‌باشد. حراج سازوکاری برای دادوستد اوراق بهادار بر پایه‌ی انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان با درنظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است. حساب تضمین بورس حساب ویژه ای است که به منظور ایفای تعهدات “کارگزاران” ناشی از فعالیت کارگزاری با هدف حمایت از سرمایهگذاران، افتتاح می‌شود. حسابرس موسسات حسابرسی عضو جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران که امکان سنجی فنی، اقتصادی و مالی «طرح نوسازی و توسعه شرکت» را تایید می‌کند و گزارش پیشرفت کار، نرخ بازده و دیگر اطلاعات مالی طرح سرمایهگذاری را به اطلاع دارندگان “اوراق مشارکت” می‌رساند. حسابرس می‌تواند در عین حال “حسابرس” شرکت “ناشر” هم باشد. حسابرس معتمد موسسه‌ی حسابرسی است که بر اساس ضوابط “دستوالعمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار” به عنوان موسسه‌ی حسابرسی معتمد سازمان پذیرفته شده است. خرید گروهی خرید اوراق بهادار توسط کارگزار با کد معین، و تخصیص آن به مشتریان است. دارایی مال منقول یا غیرمنقول با مشخصات تعیین‌شده در این دستورالعمل است که می‌تواند مبنای انتشار اوراق اجاره واقع شود. دارایی‌های صندوق منظور کلیه حقوق مادی و معنوی صندوق است از جمله وجوه دریافتی از سرمایهگذاران بابت پذیره‌نویسی اولیه‌ی واحدهای سرمایهگذاری و صدور واحدهای سرمایهگذاری، اوراق بهاداری که از محل این وجوه به نام صندوق خریداری می‌شود و کلیه حقوق، منافع و سود متعلق به آنها، مطالبات صندوق از اشخاص و کارمزدهایی که مطابق اساسنامه یا امیدنامه برای صندوق دریافت می‌شود. دامنه مظنه حداکثر اختلاف بین قیمت سفارش خرید و سفارش فروش در هر نماد معاملاتی به درصد است که بازارگردان آن بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس نماد، در سامانه‌ی معاملاتی بورس وارد می‌نماید. این درصد نسبت به قیمت سفارش خرید محاسبه می‌شود. دامنه نوسان قیمت پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه‌ی رسمی معاملاتی بورس، قیمت می‌تواند نوسان داشته باشد. دوره پذیره نویسی اولیه مهلتی است که طبق ماده‌ی 8 برای فروش واحدهای سرمایهگذاری صندوق به قیمت مبنا و تامین حداقل سرمایه مورد نیاز برای تشکیل و شروع فعالیت صندوق تعیین شده است. سامانه معاملاتی سیستم رایانه‌ای است که دریافت سفارش‌های خرید و فروش، تطبیق سفارش‌ها و در نهایت انجام معاملات از طریق آن انجام می‌شود. سبد مجموعه دارایی‌های مالی است که از محل وجوه سرمایهگذاران خریداری می‌شود. سپرده‌گذاری عملیاتی است که طی آن اوراق بهاداری که در سامانه معاملات به ثبت رسیده است، قابلیت معامله پیدا می‌کند. سرمایه‌گذار خارجی شخص خارجی که مجوز معامله را از سازمان بورس دریافت نموده باشد. سرمایهگذاری خارجی راهبردی سرمایه‌گذار خارجی که قصد تملک بیش از 10درصد سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس یا بازار خارج از بورس را دارد، یا پس از تملک سهام یک شرکت پذیرفته‌شده در بورس یا بازار خارج از بورس یک کرسی هیئت مدیره‌ی آن شرکت را در اختیار بگیرد. سفارش درخواست خرید و یا فروش اوراق بهادار است که توسط «مشتری» به کارگزار ارائه می‌شود. سهام کنترلی حداقل میزان سهام مورد نیاز برای آنکه دارنده‌ی آن قادر به تعیین اکثریت اعضای هیات مدیره‌ی شرکت باشد. سهام مدیریتی میزانی از سهام یک شرکت که دارنده آن طبق اساسنامه اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیات مدیره شرکت دارد. سهامدار/سهامداران عمده سهامدار یا سهامدارانی که توانایی هدایت سیاست‌های مالی و عملیاتی ناشر به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن را دارا هستند. سهم شناور آزاد بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن همواره آماده‌ی عرضه و فروش آن سهام می‌باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند. شاخص نماگری است که تغییرات قیمت یا بازدهی یک یا مجموعه‌ای از اوراق بهادار را طی دوره‌ی زمانی مشخص نشان می‌دهد. شایعه اخباری حاکی از وجود اطلاعات مهمی است که به‌طور غیررسمی منتشر شده و توسط ناشر تایید یا تکذیب نشده است و احتمال می‌رود بر قیمت اوراق بهادار ناشر تاثیر بااهمیت داشته باشد. شخص تحت کنترل شخص حقوقی است که ناشر می‌تواند سیاست‌های مالی و عملیاتی آن را به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن شخص، هدایت نماید. شرکت شخص حقوقی که با رعایت قانون تجارت یا قانون خاص حسب مورد تشکیل شده باشد. شرکت مادر (هلدینگ) شرکتی که با سرمایهگذاری در شرکت سرمایه‌پذیر جهت کسب انتفاع، آن‌قدر حق رای کسب می‌کند که برای کنترل عملیات شرکت، هیئت مدیره را انتخاب کند و یا در انتخاب اعضای هیئت مدیره موثر باشد. صندوق سرمایهگذاری نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایهگذاری در اوراق بهادار می‌باشد و مالکان آن به نسبت سرمایهگذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند. ضامن شخص حقوقی است که پرداخت مبالغ اجاره‌بها و حسب مورد بهای خرید دارایی مورد اجاره و نیز سایر وجوهی که بانی ملزم به پرداخت آن به ناشر می‌باشد را تعهد و تضمین می‌نماید. عامل پرداخت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه‌ی وجوه است که نسبت به پرداخت‌های مرتبط با اوراق اجاره در سررسیدهای معین به سرمایهگذاران اقدام می‌نماید. عامل فروش شخص حقوقی است که نسبت به عرضه و فروش اوراق اجاره از طرف نهاد واسط اقدام می‌نماید. عرضه عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق بهادار از طرف کارگزار فروشنده. عرضه اولیه منظور نخستین عرضه‌ی اوراق بهادار شرکت، پس از پذیرش آن در بورس است. عرضه خصوصی فروش مستقیم اوراق بهادار توسط “ناشر” به سرمایهگذاران نهادی است. عرضه عمومی عرضه‌ی اوراق بهادار منتشره به عموم جهت فروش. فروش گروهی فروش اوراق بهادار تجمیع شده‌ی تعدادی از مشتریان با کد معین کارگزار می‌باشد. فروشنده شخص حقوقی یا حقیقی معتبر است که اقدام به فروش دارایی به نهاد واسط می‌نماید. فعالیت نامتعارف بازار به‌هرگونه نوسان نامتعارف در قیمت یا حجم دادوستد اوراق بهادار ناشر اطلاق می‌شود. فهرست نرخ‌های بورس سندی رسمی است که به منظور مشخص نمودن اوراق بهادار قابل معامله، معاملات انجام شده‌ی اوراق بهادار و قیمت آنها به تفکیک بازارهای اول و دوم، توسط بورس تنظیم و به اطلاع عموم می‌رسد. قرارداد سلف قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را بر اساس مشخصات قرارداد سلف در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره‌ی تحویل به خریدار تسلیم کند، خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه‌ی خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف نامیده می‌شود. قیمت آغازین قیمتی است که در شروع جلسه‌ی رسمی معاملاتی برای هر ورقه‌ی بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود. قیمت باز نرخی است که اختیار تعیین آن از طرف «مشتری» به کارگزار واگذار می‌شود. قیمت پایانی قیمت هر ورقه‌ی بهادار در پایان هر جلسه رسمی معاملاتی بورس است که محاسبه و توسط «بورس» اعلام می‌شود. قیمت پایه قیمت مشخص و بدون قید و شرطی است که توسط فروشنده برای عرضه‌ی سهام در معاملات عمده تعیین و از طریق کارگزار فروشنده به بورس اعلام می‌شود و مبنای رقابت در معاملات عمده می‌باشد. قیمت پیشنهادی نرخی است که برای هر واحد اوراق بهادار از طرف کارگزار وارد سامانه معاملات می‌شود. قیمت محدود نرخی است که حداکثر یا حداقل آن از طرف «مشتری» به کارگزار اعلام می‌شود. قیمت معین نرخ ثابتی است که توسط «مشتری» برای انجام معامله به کارگزار اعلام می‌شود. قیمت تعدیل‌شده‌ی پایانی قیمتی است که پس از اعمال اثر تغییرات سرمایه یا تقسیم سود نقدی در قیمت پایانی محاسبه می‌شود. قیمت مرجع قیمت پایانی سهم یا قیمت تعدیل شده پایانی در روز معاملاتی قبل، حسب مورد است که توسط بورس محاسبه می‌شود. کارگزار موسسه‌ای (شرکتی) است که با مجوز “سازمان” به نمایندگی از طرف اشخاص و یا به حساب خود حسب مورد، و براساس قوانین و مقررات مربوط، به دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس و سایر خدمات کارگزاری می‌پردازد. کارگزار متعهد پذیره نویسی کارگزاری است که در عرضه‌ی اولیه‌ی اوراق بهادار به بورس، هماهنگی برای تامین مالی خرید بخشی از اوراق را که به فروش نمی‌رسد، به عمل آورده باشد. کارگزار معرف کارگزاری که در پذیرش اوراق بهادار نقش مشاور و کارشناس را برای عرضه‌ی اولیه برعهده داشته باشد. کد معاملاتی شناسه‌ی «مشتری» جهت انجام معامله‌ی اوراق بهادار در سامانه‌ی معاملات است. این شناسه به صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد. کد معاملاتی گروهی شناسه‌ای است که برای ورود سفارش‌های خرید و یا فروش گروهی برای هر شرکت کارگزاری در سامانه‌ی معاملات تعریف شده است. این شناسه به‌صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد. کنترل توانایی راهبری سیاست‌های مالی و عملیاتی یک واحد تجاری به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن. گواهی سرمایه گذاری سندی است که مطابق اساسنامه از طرف صندوق به نام یک سرمایه‌گذار صادر می‌شود و معرف تعداد واحدهای سرمایهگذاری در تملک آن سرمایه‌گذار است. گواهی نامه حق تقدم (حق خرید) گواهی‌نامه‌ای است که در آن میزان حق‌تقدم در خرید سهم، وجوه قابل واریز و مطالبات سهامدار در صورتی که وجود داشته باشد، قید شده است. گواهی نامه نقل و انتقال و سپرده سهام گواهی‌نامه‌ای است که دارایی سهام و میزان سهام سپرده شده‌ی سهامدار را نشان می‌دهد. مبارزه با پولشویی به منظور هماهنگ کردن دستگاه‌های ذی‌ربط در امر جمع‌آوری، پردازش و تحلیل اخبار، اسناد و مدارک، اطلاعات و گزارش‌های واصله، تهیه‌ی سیستم‌های اطلاعاتی هوشمند، شناسایی معاملات مشکوک و به منظور مقابله با جرم پولشویی شورای عالی مبارزه با پولشویی به ریاست و مسئولیت وزیر اقتصادی و دارایی و با عضویت وزرای بازرگانی، اطلاعات، کشور و رئیس بانک مرکزی با وظایف ذیل تشکیل می‌گردد:
نقش اطلاعات ومفهوم بازار کارا
یکی از عوامل موثر در تصمیم گیری و سرمایه گذاری، اطلاعات مناسب و مرتبط با موضوع تصمیم است. در صورتی که اطلاعات مورد نیاز به صورت نامتقارن بین افراد توزیع شود می تواند نتایج متفاوتی را نسبت به بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس موضوعی واحد سبب شود. بنابراین، قبل از اینکه خود اطلاعات برای سرمایه گذاران مهم باشد، این کیفیت توزیع اطلاعات است که باید بصورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد.
در صورتی که اطلاعات مورد نیاز به صورت نامتقارن بین افراد توزیع شود می تواند نتایج متفاوتی را نسبت به موضوعی واحد سبب شود. بنابراین، قبل از اینکه خود اطلاعات برای سرمایه گذاران مهم باشد، این کیفیت توزیع اطلاعات است که باید بصورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد.
و همچنین تعیین ارزش سهام از جمله عوامل مهم در فرآیند سرمایه گذاری است. سرمایه گذاران با توجه به ارزش سهام، ارزش شرکت را تعیین و اولویت خود در سرمایه گذاری را مشخص می کنند .
بازار کارآ :
بازاری است که در آن اطلاعات با سرعت بالایی بر قیمت سهام تأثیر می‌گذارد و قیمت‌ها خود را با توجه به این اطلاعات تغییر می‌کنند. در واقع بازار کارا به سرمایهگذاران این اطمینان را می‌دهد که همه آنها از اطلاعات مشابهی آگاهی دارند، پس بازار کارا، بازاری است که بازتاب‌دهنده آن اطلاعاتی است که در بازار موجود است و راهنمای سرمایهگذاران است.
مفهوم بازار کارا بر این فرض استوار است که سرمایهگذاران در تصمیمات خرید و فروش خود تمامی اطلاعات مربوط را در قیمت سهام لحاظ خواهند کرد و قیمت سهام شاخص خوبی برای تعیین ارزش سرمایهگذاری است. بازار کارا را بازاری تعریف کردند «که به سرعت با اطلاعات جدید تطبیق پیدا می‌کند».
لینک های مفید
توضیحات مدیر مالی در مورد فرضیه بازار کارا
فاما و دیگران (۱۹۶۹) بازار کارا را بازاری تعریف کردند «که به سرعت با اطلاعات جدید تطبیق پیدا می‌کند».[۱] گرچه تطبیق با اطلاعات جدید یک مشخصه مهم در بازار کاراست، اما تنها مشخصه آن نیست. در یک بازار کارآی اطلاعاتی، اگر انتظارات و اطلاعات همه مشارکت کنندگان در بازار به خوبی توسط قیمت‌ها منعکس شود، تغییر قیمت‌ها غیرقابل پیش بینی هستند. فاما (۱۹۷۰) این عقیده را چنین بیان کرد: «یک بازار که در آن همواره قیمت‌ها همه اطلاعات در دسترس را به طور کامل منعکس می‌کنند، کارا نامیده می‌شود».[۲]
طبق فرضیه بازار کارا، بازار باید بزرگ و نقد باشد. اطلاعات نیز از لحاظ دردسترس‌بودن و هزینه باید در هر زمان در اختیار سرمایه‌گذارها باشند. همچنین «هزینه معاملات» باید کمتر از «سود مورد انتظار از سرمایهگذاری» باشد و سرمایه‌گذارها باید منابع مالی کافی در اختیار داشته باشند تا از موارد ناکارایی تا زمانی که وجود دارند، استفاده‌کنند.
فرضیه بازار کارا به مفهوم «گام تصادفی» نزدیک است، منطق این مفهوم این است که اطلاعات موجود در بازار به شکل تصادفی و غیرقابل پیش‌بینی (با انتظارات هم‌جهت یا غیرهم‌جهت) هستند؛ در نتیجه تغییرات قیمت سهام نیز در بازارهای کارا باید تصادفی باشد. بازار کارا حافظه ندارد این تعبیر به این معنی است که از قیمت‌های دیروز در مورد قیمت‌های فردا نمی‌توان نتیجه‌گیری کرد.
سرمایهگذاران با توجه به تعاریفی که ارائه شد در بازار کارا نمی‌توانند به سود غیرعادی و بالایی دست پیدا کنند و تنها راه آن خرید سهام با ریسکی بالاتر است. طبق فرضیه یاد شده، قرار نیست قیمت سهام همواره مساوی ارزش واقعی آن باشد. قیمت‌ها تنها در برخی مواقع و به‌طور اتفاقی ممکن است بالاتر یا پایین‌تر از ارزش واقعی‌شان باشند بنابراین در نهایت قیمت‌ها به حد متوسط‌شان بازخواهند گشت. طرفداران فرضیه کارایی بازار طبق قوانین احتمالات چنین می‌گویند: در هر زمان مشخص در بازار با تعداد زیاد سرمایه‌گذار، برخی سرمایه‌گذارها سودی بالا کسب می‌کنند و برخی نیز همان سود متوسط بازار را می‌برند. برای تأثیر کارایی از سه مجموعه اطلاعات استفاده می‌کنند:
۲. اطلاعات باید به سرعت و فوریت و یا حداقل هزینه به اطلاع دست‌اندرکاران بازار برسد.
۳. کسى‌که در این بازار خرید و فروش مى‌کند، باید احساس امنیت کند و اطمینان یابد که آنچه بابت اوراق بهاءدار خود دریافت یا پرداخت مى‌کند، به ارزش ذاتى آن نزدیک است، یعنى قیمت عادلانه‌اى براى کالاى خود دریافت مى‌کند.
۴. معامله در بازار کارا نباید گران باشد، هزینه‌هاى معامله بسیار کم و به وضعیت بدون خرج بودن نزدیک باشد.
۵. هیچ معامله‌گرى آنچنان قدرت نداشته باشد که بازار را زیر نفوذ خود بگیرد و تأثیر مهمى بر بازار بگذارد.
۶. افراد مطلع در بازار وجود دارند و این افراد با اطلاعاتى که دارند. بازار را به کارآئى مى‌رسانند، اما آنها نمى‌توانند از اطلاعات و دانش افزون‌تر خود نتایج بهتر و سود بیشترى به‌دست آورند. در این محیط، فرد متخصص نمى‌شوند قیمت بازار طورى تعیین مى‌شود که منعکس‌کننده تمام اطلاعات خوب و بد است.
۷. در بازار کارا، تعدیل قیمت‌ها به سرعت انجام مى‌شود. در این بازار، افراد زیادى حضور دارند ک اطلاعات را دریافت و ارزیابى نموده و ارزش آن را پیدا مى‌کنند و به فوریت قدام به خرید و فروش مى‌کنند. اقدام فورى آنان باعث مى‌شود که اطلاعات موجود دقیقاً و به سرعت روى قیمت‌ها انعکاس یابد. چون ورود اطلاعات به بازار و تأثیر آن بر قیمت‌ها به شکل تصادفى است و وابستگى و تورش خاصى ندارد، پس تغییرات قیمت در این بازار روند خاصى ندارد و روند تغییر قیمت و الگوى رفتارى آن تصادفى و غیرمنظم است و به‌اصطلاح قیمت تابع قاعده گشت تصادفى ـ random walk مى‌باشد. بازار کارا حافظه ندارد و از قیمت‌هاى دیروز در مورد فردا نمى‌توان نتیجه‌گیرى کرد. براى این روند تصادفى معمولاً مثال فرد مستى که روى جاده راه مى‌رود را بیان مى‌کنند. به این‌صورت که با بررسى تاریخچه گام‌هاى قبلى او نمى‌توان نتیجه گرفت که گام بعدى وى در چه جهتى فرود مى‌آید. او تلوتلوخوران پیش مى‌رود و لذا نمى‌توان گفت که گام بعدى را در جهت چپ یا راست یا مستقیم برمى‌دارد و مختصات آن چیست؟ قیمت هم از آنجا که تابعى از اطلاعات جدید مى‌باشد و اطلاعات نیز به‌طور تصادفى وارد بازار مى‌شود، تلوتلوخوران پیش مى‌رود و با بررسى روند گذشته قیمت‌ها اطلاعات تازه‌اى به‌دست نمى‌آید.
۸. شرط لازم براى کارآئى بازار وجود رقابت است. در همه بازارهاى عمده مالى جهان، غیر از تعداد زیاد معامله‌کننده، تعداد زیدى هم معامله‌گر (Dealer) کارگزار (Broker) و واسطه متخصص (Specialist) خرید و فروش روى سهام وجود دارد. اینها افراد کارشناس در خرید و فروش هستند و آن پختگى را دارند که تأثیر اطلاعات را بر قیمت سهم بسنجند .این توانائى را دارندکه تأثیر خاص اطلاعات و جهت تأثیر آنها بر قیمت‌ها را درک کنند و اثر زنجیره‌اى مجموعه‌اى از تغییرت و اخبار را بر روى قمت اوراق بهاءدار حدس بزنند. مثلاً اگر در مجمع عمومى شرکتی، اعطاء سهام جایزه تصویب شده باشد، آنها باید بتواند تأثیر اعطاء سهام جایزه بر قیمت سهام را تعیین کنند.
۹. بازار باید در معرض ترافیکى دوطرفه از اطلاعات باشد به‌عبارت دیگر، بازار کارا طورى است که در هر مقطعى از زمان، عده‌اى در آن خریدار هستند و عده‌اى فروشنده اینطور نیست که در زمانى همه خریدار باشند و یا همه فروشنده. یکى از مشکلات بورس تهران آن است که بازارى یک‌طرفه است. در مقطعى از زمان همه صف مى‌بندند که بخرند و بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس دنبال آشنا مى‌گردند که اسباب خرید را فراهم آورد. در مقطعى هم همه صف مى‌بندند بفروشند و اصطلاحاً مى‌گویند که سهام روى میز مانده است. معنى چنین وضعى این است که افراد در بازار بورس تهران، دهن‌بین و دنباله‌رو هستند و استقلال رأى و استقلال ارزیابى در آن وجود ندارد. آدم‌هاى متخصصى که بازار را در همه جهت‌هاى آن گسترش بدهند، وجود ندارد.
در بازار کارا عده‌اى باید بر این باور باشند که خرید به نفع آنها است و عده‌اى هم بر این باور که بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس فروش به نفع آنها است. تنها در این وضعیت است که حجم بالاى معامله به‌دست مى‌آید و بازار راحتتر به تعادل عرضه و تقاضا مى‌رسد. آنچه در اینجا مى‌گوئیم، با ویژگى ذکرشده در بند (۱) تفاوت دارد. در بند (۱) عمدتاً گفته شد که شرکت‌کنندگان تعداد زیادى باشند. اینجا مى‌گوئیم که دو گروه باشند: نیمى معتقد باشند که اگر بخرند به صلاح و منفعت آنان است و نیمى دیگر معتقد باشند که اگر بفروشند نفع بیشترى مى‌برند. این وضعیت زمانى پیش مى‌آید که شرکت‌کنندگان در بازار آگاه و کارشناسى باشند، نه دهن‌بین و پیرو و مقلد که تا چیزى عنوان شود، همه به دنبال آن بروند.
شعاع اثر افزایش یک درصدی نوسان
از امروز افزایش دامنهنوسان اجرایی شده است. همان اقدامی که روزهاست خیلی از فعالان و کارشناسان بازار سرمایه به آن امیدوار شده‌‌‌‌‌‌اند و باور دارند که با افزایش آن و در آینده عدم‌محدود بودنش، وضعیت بازار سرمایه کشورمان بهبود پیدا خواهد کرد.
به گزارش سرمایه نگر، از امروز افزایش دامنهنوسان اجرایی شده است. همان اقدامی که روزهاست خیلی از فعالان و کارشناسان بازار سرمایه به آن امیدوار شده‌‌‌‌‌‌اند و باور دارند که با افزایش آن و در آینده عدم‌محدود بودنش، وضعیت بازار سرمایه کشورمان بهبود پیدا خواهد کرد. حتی مجتبی توانگر، نماینده مجلس هم اظهار امیدواری کرد که دامنهنوسان به‌طور کامل حذف شود، اما در کنار این امیدها، خبری از معجزه فعلا برای بورس نیست. هرچند امید و ابراز رضایت در این اقدام وجود دارد اما صحبت از یک زنجیره است که به یکدیگر متصل هستند.
زنجیره‌‌‌‌‌‌ای که هرکدام از حلقه‌‌‌‌‌‌های آن باعث بهبود وضعیت بازار سرمایه خواهند شد. منتهی به اعتقاد کارشناسان بورس، اولویت و ترتیب دارد. معجزه هم وقتی رخ می‌دهد که تمام حلقه‌‌‌‌‌‌های این زنجیره کارآ باشند و به آنها در سیاستگذاری و بهبود شرایط بورس اهمیت داده شود. در هر صورت وضعیت از این قرار است که افزایش یک‌درصدی دامنهنوسان، صرفا شروعی برای بهبود و نجات بورسی است که اوضاع خوبی ندارد؛ آن‌هم نه در قیمت سهمها بلکه در کنترل هیجان بازار، اما اگر خوش‌‌‌‌‌‌بین باشیم که این روند ادامه‌‌‌‌‌‌دار باشد و دامنهنوسان افزایش پیدا کند و البته در کنار آن، به دیگر مسائل درباره بازار سرمایه اهمیت داده شود، می‌توان در آینده اثرات مثبت این اقدامات را در جلب‌اعتماد سهامداران به بازار سرمایه و بهبود اوضاع این بازار شاهد بود. در ادامه کارشناسان حوزه بورس درباره دامنهنوسان و تاثیر آن در بهبود اوضاع بورس و جلب‌اعتماد سهامداران خرد با «دنیای‌اقتصاد» صحبت کردهاند.
مرحله‌‌‌‌‌‌های زنجیره بهبود بورس
سید‌سلمان نصیرزاده، کارشناس بازار سرمایه: ساختار تغییرات محدودیت‌های معاملات قطعا اتفاق خوبی است. به همین ترتیب کلیت موضوع افزایش دامنهنوسان یک اتفاق مثبت است، اما کارآیی این اتفاق مثبت زمانی است که بازار در یک فضای تعادلی باشد. فضای تعادلی یعنی چه فضایی؟ فضایی که در آن شاهد مداخلات دولت در بازار نباشیم، یعنی فضایی که فاکتورهای معاملاتی، قیمت‌گذاری دستوری و ابهاماتی که پیش‌روی سرمایهگذاران و بازار سرمایه است رفع شود، یعنی فضایی که تصمیمات یک‌شبه و خلق‌‌‌‌‌‌الساعه در آنها وجود ندارد، یعنی فضایی که قیمت‌های کالا شفاف است. در چنین فضایی یک بازار شفاف خواهیم داشت که می‌‌‌‌‌‌توانیم برویم سراغ حذف محدودیت‌های معاملاتی، اما متاسفانه در حال‌حاضر با مولفه‌‌‌‌‌‌های محدودیت‌های تحلیلی روبه‌رو هستیم. با فاکتورهایی که روی اثرگذاری شرکت‌ها تاثیرگذار هستند روبه‌رو هستیم. عامل اصلی این ابهامات هم دولت و محدودیت‌های پیش‌روی بازار است، پس هرچند معتقدم که تغییرمحدودیت‌های معاملاتی اتفاق خوبی است و کلیت آن مورد دفاع است اما برای اقدام و بهبود وضعیت بازار سرمایه، برای شروع باید محدودیت‌های اطلاعاتی رفع شود، چراکه تکانه‌‌‌‌‌‌های اطلاعاتی زیاد است و این موضوعات هم بیشتر باعث می‌شود تا جریانهای پول قوی و جریان‌‌‌‌‌‌سازها از آن نفع ببرند و سهامداران خرد در این فضای مبهم اطلاعاتی بیشترین ضربه را بخورند. با برطرف‌کردن ابهامات در بازار سرمایه، ایجاد یک فضای باثبات در اقتصاد و رفع محدودیت‌های اطلاعاتی و… می‌توان امیدوار بود که شرایط بازار رو به بهبود برود، اما اگر فکر کنیم که با همین اقدام یعنی افزایش یک‌درصدی دامنهنوسان بازار بهبود پیدا می‌کند و اعتماد سهامداران خرد به بازار سرمایه بازمی‌گردد، اشتباه میکنیم، چراکه رفع دامنهنوسان و کاهش حجم مبنا در مرحله‌‌‌‌‌‌های بعدی زنجیره هستند. در صورتی‌که اعتمادسازی منوط به شفاف‌شدن اطلاعات است و جلوگیری از مداخلات در بازار سرمایه است، به‌همین‌دلیل هم تا زمانی‌که شفافیت در بازار شکل نگیرد و دیگر زنجیره‌‌‌‌‌‌های ابتدایی برای بهبود بازار سرمایه به‌کار نیفتند، اعتماد سهامداران خرد به بازار سرمایه بازنمی‌گردد، حتی از جانب افراد قدیمی این بازار، پس اگر هدف بهبود وضعیت بازار سرمایه است، این زنجیره باید به‌صورت درست و مرحله به مرحله درست شود و بعد برویم سراغ رفع محدودیت‌های معاملاتی.
بهبود شرایط بورس یک چرخه به‌هم پیوسته است
احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه: مسیر ایجاد شده در بورس را می‌توان به فال‌نیک گرفت. با تکمیل این چرخه که یکی از زنجیره‌‌‌‌‌‌های آن دامنهنوسان است، می‌توان بازار کشورمان را به سمت ایده‌‌‌‌‌‌آل و بازارهای جذاب بین‌‌‌‌‌‌المللی نزدیک‌‌‌‌‌‌تر کرد. به همین علت هم معتقد هستم که هر اتفاقی که در راستای راحتتر و واقعی‌‌‌‌‌‌تر شدن معاملات بیفتد و فضای معاملاتی و ابزارهای معاملاتی بازار سرمایه کشورمان را به بازارهای بین‌‌‌‌‌‌المللی نزدیک کند و در جذابیت بازار تاثیرگذار باشد، اتفاق مثبتی خواهد بود. نتیجه این اقدام این است که می‌توان توجه گروه زیادی از سرمایهگذاران را که امروزه در بازارهای کریپتو و خارج از کشور مشغول به فعالیت هستند و آنطور که باید و شاید اشراف اطلاعاتی دقیقی از دارایی‌هایی که خریداری می‌کنند ندارند، به سمت بازار سرمایه داخل کشور جلب کرد؛ چراکه بازار داخلی هم دارای جذابیت‌‌‌‌‌‌های معاملاتی می‌شود و هم انگیزه در این افراد ایجاد می‌شود. نتیجه دیگر این است که با انجام این کار و جلب‌توجه سرمایهگذاران، اقتصاد کشور بهبود پیدا می‌کند و به همین واسطه سیاستگذاران کشور می‌توانند از مزایای جلب سرمایهگذاران به بازار سرمایه و بهبود عملکرد بازار به نفع سیاست‌های اقتصادی خود استفاده کنند. در نهایت هم شرکت‌های حاضر در بورس از این اتفاق منفعت‌‌‌‌‌‌هایی کسب خواهند کرد، پس یک اتفاق برد – برد است، اما در کنار خود شرط‌ها و اما و اگرهایی هم دارد، چراکه همانطور که توضیح دادم یک چرخه است و تمام اقدامات به یکدیگر متصل هستند.
موضوع دامنهنوسان در کنار ابعاد منفی‌‌‌‌‌‌ای که می‌تواند داشته باشد، به منطقی‌‌‌‌‌‌تر رفتار‌کردن بازار منجر خواهد شد، اما خب، کم‌بودن دامنهنوسان، مجموعه تاثیرات منفی بیشتری دارد، چراکه اولا یک رانت دسترسی به برخی از افراد برای ورود و ثبت تقاضا وجود دارد که به اسم سرخطی‌زدن معروف است، در صورتی‌که این امکان برای تمام مردم به‌طور عادلانه‌‌‌‌‌‌ای وجود ندارد. نکته دوم هم این است که شاید اثرات مضاعف کاهنده و افزاینده می‌تواند روی سهام شرکت‌ها اثر بگذارد و قیمت‌ها را از روی قیمت‌های منطقی و واقعی دور کند. مساله‌‌‌‌‌‌ای که در گذشته در بازار بارها شاهد آن بوده‌‌‌‌‌‌ایم. در صورتی‌که اگر دامنهنوسان باز‌‌‌‌‌‌تری داشتیم شاید بازار زودتر به تعادل می‌رسید و رفتار منطقی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری را به نمایش می‌‌‌‌‌‌گذاشت یا شاید آن زمانی که مدت‌‌‌‌‌‌های طولانی برخی از بازار دوطرفه و تأثیرات آن بر بورس افراد صف‌فروش بودند و خیلی از سرمایهگذاران در آن فضای معاملاتی کسل‌‌‌‌‌‌کننده و راکد بازار سرمایه، ناامید شده بودند و می‌خواستند از آن خارج شوند، نقش مهمی ایفا میکرد، اما مساله‌‌‌‌‌‌ای که پیش‌‌‌‌‌‌تر به آن پرداختم و بیان کردم که تمام این موضوعات برای بهبود بازار سرمایه کشور یک چرخه است که زنجیره‌‌‌‌‌‌وار به یکدیگر متصل هستند، از این قرار است که دامنهنوسان نمی‌تواند صرفا در نقش تکمیل‌کننده این چرخه قرار بگیرد. درست است که به کارآیی بازار کمک می‌کند اما طبیعتا وقتی می‌تواند اثربخشی بیشتری داشته باشد که دسترسی عموم مردم به ابزارهای دیگر مثل دوطرفه شدن معاملات و وارد شدن معاملات فیوچر فراهم شود یا صندوق‌های فعالی در این زمینه داشته باشیم. بازارگردان‌های فعالی داشته باشیم و در کنار این موارد سیاست‌های کلان ما به مرور نقششان در دستکاری بازار و مدیریت آن کاهش پیدا کند. با انجام مورد به مورد این چرخه و اهمیت دادن به آن است که بازار سرمایه کشورمان می‌تواند رفتارهای منطقی‌‌‌‌‌‌تر و واقعیتری را از خود نشان بدهد. وقتی رفتار واقعی و منطقی باشد و بازار دارای جذابیت باشد، سهامداران هم به بازار ورود پیدا می‌کنند و از مزایا و فرصت‌هایی که در محیط بازار برایشان فراهم شده است، استفاده می‌کنند. با تمام این توضیحات، احتمال می‌‌‌‌‌‌دهم که افزایش دامنهنوسان باعث ایجاد انگیزه در سرمایهگذاران خواهد شد، البته این‌درصد کم در افزایش دامنهنوسان، در این ماجرا کمک‌‌‌‌‌‌کننده نیست ولی وقتی افزایش پیدا کند و سایر ابزارها و تکنیک‌‌‌‌‌‌های دیگر فراهم شود، به مرور هم اعتماد سهامداران به بازار سرمایه بازمی‌گردد و هم جذابیت‌‌‌‌‌‌های بازار سرمایه نمایان خواهد شد. / دنیای اقتصاد
دیدگاه شما