بررسی اثر نقدشوندگی بازار ثانویه بر قیمت عرضه اولیه بورس اوراق بهادار تهران
باتوجه به روندافزایش فعالیت بازارسرمایه ایران،اهمیت بررسی نحوه قیمت گذاری شرکتها دربدوورودبه بورس اوراق بهادار ازکسی پوشیده نیست.ازطرفی دیگر نقد شوندگی به مثابه شریان حیاتی بازارهای مالی به شمارمی آید،لذا تحقیق حاضر سعی داردبا توجه به نقش نقدشوندگی در کشف قیمت دارائیها،توزیع ریسک مالی و کاهش هزینه مبادلات به بررسی تاثیراین شاخص بر قیمت گذاری سهام عرضه اولیه بپردازد.همچنین تاثیر عوامل دیگری را همچون اندازه شرکت،متعلق بودن شرکت به صنایع پرریسک،اندازه عرضه اولیه،شهرت پذیره نویس و عمر شرکت را بر تعیین قیمت عرضه اولیه بسنجد. در این راستاشش فرضیه مطرح شد.به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده ها از آزمون کولوگروف-اسمیرنوف استفاده شد.سپس با استفاده از روش همبستگی و رگرسیون چندگانه به بررسی رابطه بین متغیرها پرداخته شد. پس از تحلیل نتایج،یافته های تحقیق نشان می دهد که نقدشوندگی بازار ثانویه در تعیین قیمت عرضه اولیه موثر است ونتیجه دیگر اینکه متغیر های مرتبط با قیمت گذاری عرضه اولیه، عمرشرکت،اندازه عرضه اولیه ،اندازه شرکت،متعلق بودن به صنایع پرریسک و شهرت موسسه پذیره نویس تاثیری در تعیین قیمت عرضه اولیه نداشت.
روش تعیین نرخ در بازار ثانویه تغییر کرد
بر اساس تصمیم جدید بانک مرکزی، در بخش فروش ارز حاصل از صادرات در بازار ثانویه، روش تعیین نرخ معامله تغییر کرد.
بر اساس تصمیم جدید بانک مرکزی، در بخش فروش ارز حاصل از صادرات در بازار ثانویه، روش تعیین نرخ معامله تغییر کرد.
بر اساس تصمیم جدید بانک مرکزی، شیوه تعیین نرخ معاملات ارزی در سامانه نیما تغییر کرده است، به نحوی که در بخش فروش ارز حاصل از صادرات، این تغییرات مشهود است؛ به این معنا که در روش جدید، متقاضی (بانک/صرافی) می‌بایست نرخ خرید را اعلام نماید و در صورت انتخاب هر یک از تقاضاها توسط عرضه کننده، معامله با نرخی که متقاضی اعلام کرده است شکل می‌گیرد.
همچنین عرضه کننده در صورت تمایل می‌تواند نرخ پیشنهادی خود را نیز به متقاضیان اعلام نماید.
در این میان، اشکال قیمت‌گذاری ارزهای صادراتی در نیما توسط صادرکنندگان آن بود که، بین قیمت ارز صادرکنندهء خرد با عمده و یا نرخ بازار هیچ همخوانی وجود نداشت و از منطق متعارف قیمت‌گذاری در بازار ارز نیز پیروی نمی‌شد.
سامانه نیما با صدور اطلاعیه ای، این تغییر در شیوه قیمت گذاری را به اطلاع عرضه کنندگان و خریداران ارز بازار ثانویه اطلاع رسانی کرده است.
۹ عملکرد مهم بازار سهام
9 عملکرد مهم بازار سهام / بازار ثانویه چیست؟ برخی از عملکردهای مهم و تأثیرگذار بازار سهام در زیر نوشته‌شده‌اند، با راشد همراه باشید.
بازار سهام یکی از معتبرترین بارومترها (سنجش فشار) اقتصادی در یک کشور است. تمامی تغییرات بزرگ و عمده در یک کشور و اقتصاد آن در قیمت سهام منعکس می‌شود. افزایش و یا کاهش قیمت سهام نشان‌دهنده شاخص رونق و یا انحطاط چرخه اقتصاد یک کشور است. بازار سهام همچنین تحت عنوان نبض اقتصاد و یا آیینه اقتصاد که منعکس‌کننده شرایط اقتصادی یک کشور است نیز شناخته می‌شود.
بازار سهام به ارزش قیمت‌گذاری اوراق بهادار بر پایه فاکتورهای تقاضا و عرضه کمک میکند. با افزایش درخواست برای اوراق بهادار شرکت‌های سودآور و رشد محور، قیمت سهام آنها ارزش‌گذاری بالاتری پیدا خواهد کرد. ارزش‌گذاری اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاران، دولت و اعتباردهندگان مفید است. سرمایه‌گذاران می‌توانند ارزش سرمایه خود را بدانند، اعتباردهندگان می‌توانند برای اعتباربخشی‌هایی که داشته‌اند ارزش‌گذاری نمایند و دولت هم می‌تواند بر ارزش اوراق بهادار مالیات وضع نماید.
در بازار سهام صرفاً اوراق بهاداری که در لیست ثبت‌شده‌اند می‌توانند مورد معامله قرار بگیرند و مقامات سرپرست این بازار پس‌ازاینکه صحت یک کمپانی را مورد ارزیابی و تحقیق قراردادند نام آن را در لیست کمپانی‌هایی که سهام آنها قابل معامله است قرار می‌دهند. البته کمپانی‌هایی که نام آنها در لیست بازار بورس ثبت‌شده است موظف هستند از قوانین و مقررات تعیین‌شده از طرف مقامات بازار تبعیت نمایند. این قوانین تعیین‌شده از امنیت مبادلات و معاملات انجام‌شده در بورس پشتیبانی می‌نمایند.۹ عملکرد مهم بازار سهام را در این نوشته می خوانید.
در بازار بورس اوراق بهادار، سهام کمپانی‌های متعددی به خریدوفروش می‌رسند. این پروسه که شامل حذف سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاری مجدد است به خلاقانه‌ترین پروپوزال‌های سرمایه‌گذاری کمک می‌نماید و این به‌نوبه خود به شکل‌دهی کلان و رشد اقتصادی منتهی می‌گردد.
مبادله سهام افراد را ترغیب میکند تا بر اساس قوانین جدید، فعالیت‌های معاملاتی بهتر و آموزش دادن به عموم مردم درباره سرمایه‌گذاری به آنها کک میکند تا با خرید سهام در این بازار مشارکت داشته باشند.
برای اطمینان داشتن از نقدینگی و عرضه و تقاضا از اوراق بهادار، بازار سهام برای پیش‌بینی‌های موثق و قابل‌قبول زمینه‌سازی میکند.
عملکرد اصلی بازار سهام ایجاد بازاری است که از آمادگی لازم برای خریدوفروش اوراق برخوردار است. وجود بازار سهام به سرمایه‌گذاران اطمینان می‌دهد که از سرمایه آنها پشتیبانی خواهد شد به‌طوری‌که هر زمان که بخواهند می‌توانند سهام خود را به پول نقد تبدیل نمایند. ازآنجایی‌که بازار سهام می‌تواند سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت را به کوتاه‌مدت و میان‌مدت تبدیل نماید، سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون هیچ‌گونه نگرانی در پروژه‌های طولانی‌مدت سرمایه‌گذاری نمایند.
سهام کمپانی‌های سودآور با افزایش قیمت روبرو خواهند بود و به‌صورت فعالانه معامله می‌شوند به همین دلیل این دسته از کمپانی‌ها می‌توانند به‌آسانی سرمایه خود را از طریق بازار سهام افزایش دهند. تمایل عموم مردم نسبت برای سرمایه‌گذاری در کمپانی‌هایی که ارزش سهام آنها رو به کاهش است با تردید و نگرانی روبرو است؛ بنابراین بازار سهام سرمایه‌گذاری در کانال‌های سودآور را برای مردم تسهیل می‌نماید.
- افزایش دادن عادت به سرمایه‌گذاری و پس‌انداز
بازار سهام فرصت‌های جذابی را برای سرمایه‌گذاری قیمت گذاری در بازار ثانویه در اوراق مختلف فراهم می‌آورد. این فرصت‌های چشمگیر مردم را ترغیب می‌نماید تا به‌جای سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرخلاقانه مثل طلا و نقره، در بخش‌های شرکتی سرمایه‌گذاری کرده و پس‌انداز بیشتری داشته باشند.
۹ عملکرد مهم بازار سهام ، سرمایه گذاری در بازار بورس و اوراق بهادار، آشنایی با بازار بورس
ابهام در کشف قیمت ارز در بازار ثانویه
گروه اقتصادی: رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت ایران، کشف قیمت را یکی از ابهامات خرید و فروش ارز در بازار ثانویه دانست و گفت: دولت باید برای تعیین نرخ پایه، مکانیزم بورسی تعیین کند.
بابک افقهی در خصوص بازار ثانویه ارز که به تازگی از سوی دولت راه‌اندازی شده است، گفت: برای راه‌اندازی بازار ثانویه ارز، فعالان اقتصادی پیشنهاد داده‌اند که ارز حاصل از ۲۰ درصد صادرات غیرنفتی، در سامانه نیما مبادله شود، اما نکته اصلی که در این میان وجود دارد، آن است که مکانیزم کشف قیمت در این سیستم جدید، خرید اظهارنامه یا ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما، به طور قابل توجهی مبهم است و مشخص نیست که این مکانیزم با چه روشی قرار است اجرایی شود.رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت ایران افزود: مکانیزم کشف قیمت، برای هر بازاری مثل سهام یا پول، باید وجود داشته باشد تا مردم بتوانند متوجه شوند که آن کالا، چه نرخی دارد و با چه قیمتی باید معامله شود. به هر حال ارز هم در اقتصاد ایران یک کالا به شمار می‌رود، در حالیکه سالها است که یکی از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران را به نام خود به ثبت رسانده، چراکه قیمت آن، در کف بازار تهران و در سبزه‌میدان تعیین می‌شود و گروهی از افراد، قیمت را تعیین کرده و مابقی ۸۰ میلیون نفر جمعیت، باید از آن تبعیت کنند. در سیستم پیشنهادی اخیر هم باید مشخص باشد که میزان عرضه و تقاضا در این بازار چقدر است و مکانیزم قیمت‌گذاری به چه صورت طراحی شده است.وی تصریح کرد: در سامانه سناریت هم که برای صرافی‌ها طراحی شده بود، تنها ثبت نرخ صورت می‌گیرد؛ در حالیکه معامله در صرافی صورت گرفته و نرخ آن در سنا، قیمت گذاری در بازار ثانویه ثبت می‌شود؛ پس اینجا هم، مکانیزمی برای کشف قیمت وجود ندارد.
او گفت: بنابراین ارز باید برای کشف قیمت وارد بورس شده و آنجا قیمت آن مشخص شود، چراکه دلار نیز همانند سایر کالاهایی که در بورس معامله می‌شود، می‌تواند کشف قیمت شود؛ این در حالی است که فعالان اقتصادی معتقدند که باید خرید و فروش ارز گروه 20 درصدی، در نیما صورت گیرد.افقهی در توضیح این مطلب خاطرنشان کرد: نیما، سامانه‌ای است که درخواست‌های خرید و فروش در آن ثبت می‌شود، اما کشف قیمت، در آن صورت نمی‌گیرد؛ پس این یک ابهام بزرگ است که یک صادرکننده و واردکننده، اگر برای معامله وارد سامانه شوند، به درستی نمی‌دانند که باید قیمت گذاری در بازار ثانویه چه نرخی را تعیین کنند؛ در حالیکه متقاضی ارز هم نمی‌داند که باید با چه نرخی ارز را خریداری نماید تا یک رابطه برد-برد شکل گیرد.به گفته کارشناس مسائل تجاری، ابهام جدی در کشف قیمت در بازار ثانویه وجود دارد و این موضوع، ما را به سیستم سبزه میدانی برمی‌گرداند که مردم از چند نفر سوال کنند و از قیمت معامله در سامانه نیما، مطلع شوند. در چنین شرایطی همچنان صرافان قدیم و سیستم غیرشفاف، نرخ را تعیین خواهد کرد و بازاری ایجاد می‌شود که به صورت پراکنده، غیرشفاف و نامشخص، معامله و خرید و فروش را صورت می‌دهد؛ پس هیچ فردی هم در جریان نیست که چرا این قیمت تعیین شده است.
وی اظهار داشت: بنابراین اگر سیستم کشف قیمت به عهده بورس گذاشته شده و کارگزاری‌ها وارد عمل شوند، قیمت نیز بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و اظهارنامه‌های صادراتی نیز از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا، کشف قیمت خواهند شد.در آن سیستم، اتفاقی که رخ می دهد، آن است که همه به طور شفاف، معامله حواله‌های ارزی را ملاحظه می‌کنند؛ در حالیکه سامانه نیما این اجازه را به افراد دیگری نمی‌دهد که به غیر از دو طرف معامله، نرخ را مشاهده کنند؛ ضمن اینکه مشخص نیست که با چه نظامی، کشف قیمت صورت می‌گیرد. پس این قسمت ماجرا اشکال دارد و باید اصلاح شود؛ ضمن اینکه به نظر می‌رسد که بورس، همچنان یک مکانیزم کامل و دقیق است.افقهی گفت: سازمان بورس باید متولی این نوع خرید و فروش باشد؛ چراکه در سامانه‌های خود، قیمت و ارزش اظهارنامه‌های صادراتی را مثل یکی از سهام شرکتها یا حق تقدم آنها، کشف قیمت کرده و تضامین آن را نیز دریافت میکند؛ پس این یک کار روزمره و عادی برای سازمان بورس است؛ در حالیکه در سامانه نیما، به طور قطع، این موضوع زمان خواهد برد؛ ضمن اینکه بورس مراقبت میکند که تبانی اتفاق نیفتد و فردی نتواند قیمت را بالا یا پایین ببرد.
رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت ایران خاطرنشان کرد: اگر دولت مکانیزمی را برای کشف قیمت پیش‌بینی کرده است، باید آن را اعلام کرده و اجازه ندهد که مجدد با یک مکانیزم سعی و خطا، بازار ارز متشنج شود. این موضوع باید مورد دقت قرار گیرد؛ چراکه در حال حاضر، شفافیت بازار، حلقه مفقوده این پیشنهاد است، در حالیکه در بورس همه چیز شفاف است و میزان خرید و فروش، ساعات معامله و نرخ نیز، در آن اعلام می‌شود، در حالیکه سامانه نیما نمی تواند این موضوع را پوشش دهد و این یک نقطه ابهام و ایراد بزرگی است.وی ابراز امیدواری کرد تا دولت و بخش خصوصی به کمک همدیگر آمده و نواقص این تصمیم مناسب را برطرف نمایند تا کار به خوبی پیش برود؛ ضمن اینکه تخصیص بهینه ارز برای کالاهای غیراساسی که واردکننده و تجار نیاز به آن دارند، باید در مکانیزم بازار ثانویه تعریف شود.وی گفت: دولت باید هر چه سریعتر با توجه به مضایق ارزی که در ماههای آینده برای کشور پیش‌بینی می‌شود، واردات کالاهایی که مشمول دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند را محدود کند تا هر شرکت غیرمعتبر و فاقد صلاحیتی، اجازه واردات نداشته باشد.افقهی گفت: از سوی دیگر، دولت باید بر واردات کالاهای اساسی تمرکز کرده قیمت گذاری در بازار ثانویه و جلوی هر گونه سفته بازی و دلالی در حوزه دریافت ارز دولتی را بگیرد، اگر دولت بخش قابل توجهی از تمرکز خود را بر کالاهای اساسی که برای بهداشت جامعه و امنیت غذایی مهم است، بگذارد، کار به خوبی پیش می‌رود؛ سایر نیازهایی که اولویت دسته چندم دارند هم باید روانه بازار ثانویه شوند، در این حالت، بخش عمده ای از مفاسدی که این روزها شاهد آن هستیم، حذف خواهد شد.
اوراق بهادار (Security) چیست؟
بازارهای مالی در سرتاسر جهان، شامل بخش‌های مختلفی است، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در بازارهای مالی، «اوراق بهادار» است. در این مطلب، با کمک مقاله‌ای از وب‌سایت اینوستوپدیا، با تعریف اوراق بهادار، انواع آن، سرمایه‌گذاری و معامله‌گری در این حوزه و وضعیت قانون‌گذاری آن آشنا خواهید شد.
اوراق بهادار چیست؟
اوراق بهادار (Security)، به هر دارایی یا حقی گفته می‌شود که ماهیت غیرفیزیکی دارد، از نظر قانون معتبر شناخته می‌شود و می‌توان آن را به فروش رساند.
در بیشتر کشورها، اوراق بهادار شامل موارد زیر می‌شود:
- یک موقعیت مالکیتی در شرکت‌هایی که به صورت عمومی در بورس معامله می‌شوند (سهام در بورس)
- یک رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا خصوصی (اوراق قرضه)
- یا یک حق مالکیت بر ابزارهای مالی مشتقه (قرارداد آتی یا قرارداد اختیار)
به زبان ساده، اوراق بهادار وعده‌ای است که از نظر قانونی لازم‌الاجرا است و می‌توان آن را خرید، فروخت و یا با چیز ارزشمند دیگری مبادله کرد.
برای درک بهتر اوراق بهادار به این مثال توجه کنید. فردی روی کاغذی می‌نویسد:
من در تاریخ ۱۰ فروردین ۱۴۰۰، خودروی خود را به دارنده‌ی این برگه انتقال خواهم داد.
اگر این برگه به تأیید یک نهاد دولتی یا قانونی برسد، تبدیل به اوراق بهادار می‌شود؛ یعنی ورقی که بها دارد. بنابراین این برگه دارای ارزش است و ممکن است مردم به خرید یا فروش این برگه علاقه نشان دهند. بدیهی است که اگر خودرو تا قبل از تحویل صحیح و سالم مانده باشد، ارزش برگه نیز بالا خواهد رفت. در مقابل اگر مشکلی برای اتومبیل پیش بیاید، افراد علاقه کمتری به در اختیار داشتن آن برگه نشان خواهند داد و در نتیجه، ارزش آن افت خواهد کرد.
انواع اوراق بهادار
انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار را می‌توان به دو دسته عمده سهام و بدهی تقسیم کرد. با این حال، دسته دیگری به نام ترکیبی وجود دارد که در آن، بخشی از ویژگی‌های اوراق سهام و اوراق بدهی ترکیب شده است. در ادامه، با این سه دسته بیشتر آشنا خواهیم شد.
«سهام» یا «اوراق حقوق صاحبان سهام»، متداول‌ترین نوع از انواع اوراق بهادار است. سهام، یک نفع مالکیتی است که سهام‌داران در یک نهاد (مانند یک شرکت) در اختیار دارند و یکی از انواع سهم در بازار سرمایه است. اوراق سهام شامل دو دسته‌ی سهام عادی و سهام مقدم است.
دارندگان سهام معمولاً دریافتی منظم ندارند، هر چند در برخی موارد سود سهم را دریافت می‌کنند. اما سود اصلی سهام‌داران از این سرمایه‌گذاری، سودی است که از فروش خود سهام (اوراق بهادار) به دست می‌آید (با این فرض که ارزش سهم افزایش یافته باشد).
دارندگان سهام این اختیار را دارند که به میزان سهام خود، در کنترل شرکت سهیم باشند. ضریب تأثیر رأی هر سهام‌دار به نسبت سهمی است که در اختیار دارد. در صورت ورشکستگی شرکت، سهام‌داران پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، باقی‌مانده دارایی شرکت را به نسبت سهمی که دارند، بین خود تقسیم می‌کنند. در صورتی‌که دارایی مالی شرکت برای پرداخت تعهدات به طلبکاران کافی نباشد، این بدهی از کالاها یا خدمات شرکت پرداخت می‌شود.
اوراق بدهی
«اوراق بدهی» بیانگر پولی است که وام گرفته شده است و باید بازپرداخت شود. اندازه وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید، تحت شرایطی در این اوراق قید می‌شود. اوراق بهادار بدهی شامل اوراق قرضه دولتی و شراکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق وثیقه‌دار است.
زمانی که کسب‌وکارها یا نهادهای دولتی برای انجام فعالیت‌های اقتصادی نیاز به پول داشته باشند، با فروش اوراق قرضه می‌توانند سرمایه مورد نیاز خود را تأمین کنند. سرمایه‌گذار با خرید اوراق قرضه که از آن به عنوان «اوراق بهادارِ با درآمد ثابت» نیز یاد می‌شود، برای بازه زمانی خاصی مقداری پول به یک نهاد قرض می‌دهد و بهرۀ ثابتی (ماهانه یا سالانه) از آن نهاد تحت عنوان درآمد ثابت دریافت میکند. اوراق قرضه دارای تاریخ سررسید است. وقتی اوراق قرضه به موعد سررسید خود می‌رسد، نهادی که پول سرمایه‌گذاران را دریافت کرده است، اصل پول را بازپرداخت میکند.
به‌طور کلی، دارندگان اوراق بدهی به طور منظم بهره، بازپرداخت اصل پول و سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست) را دریافت می‌کنند. این اوراق برای مدت معینی صادر می‌شوند و در پایان توسط صادرکننده یا «ناشر» بازخرید می‌شوند. ناشر، نهادی حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود منتشر میکند.
اوراق ترکیبی
«اوراق بهادار ترکیبی» همانطور که از نامش پیداست، برخی از ویژگی‌های اوراق بدهی و سهام را در کنار هم دارد. اوراق ترکیبی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
- سهام تضمینی: قرارداد اختیاری که توسط شرکت صادر می‌شود و به سهام‌داران حق خرید سهام را در یک بازه زمانی و با یک قیمت مشخص می‌دهد.
- سهام ترجیحی: سهم شرکت‌هایی که پرداخت بهره، سود سهام یا سایر بازدهی‌های سرمایه در آنها ارجح است.
- اوراق قابل تبدیل: اوراق قرضه‌ای که می‌توان آنها را در بازار بورس به سهام شرکت ناشر تبدیل کرد.
سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار
نهادی که اوراق بهادار را تولید کرده و به فروش می‌رساند، «ناشر» نام دارد و کسانی که این اوراق را می‌خرند، سرمایه‌گذار نامیده می‌شوند.
به‌طور کلی، اوراق بهادار نمایانگر یک سرمایه‌گذاری و وسیله‌ای است که نهادها، شرکتها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند به‌وسیله آن سرمایه جذب کنند. شرکتها با عرضه سهام خود به عموم مردم از طریق عرضه اولیه سهام (IPO) می‌توانند سرمایه بسیار زیادی جذب کنند.
برای مثال، مسئولین یک شهر یا ایالت یا کشور می‌توانند با صدور اوراق قرضه شهری، وجوه مورد نیاز برای یک پروژه را جمع‌آوری کنند. بسته به تقاضای بازار و یا ساختار قیمت‌گذاری یک موسسه، جذب سرمایه از طریق عرضه اوراق می‌توند گزینه مناسب‌تری نسبت به تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.
سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار
از طرف دیگر، خرید این اوراق با پولِ وام‌گرفته‌شده، که اصطلاحاً «خرید وجه تضمین با اهرم» نیز نامیده می‌شود، یکی از روش‌های محبوب برای سرمایه‌گذاری است. در اصل، یک شرکت ممکن است برای تسویه بدهی یا سایر تعهدات خود به نهادهای دیگر، حقوق مالکیتی خود را به صورت پول نقد یا سایر انواع اوراق بهادار به اشخاص حقیقی واگذار کند. این نوع تمهیداتِ وثیقه‌ای اخیرا در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.
اوراق بهادار چگونه معامله می‌شوند؟
اوراقی که به صورت عمومی معامله می‌شوند، در فهرست «بورس» قرار می‌گیرند. بورس، بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران و طبق مقررات، مورد دادوستد قرار می‌گیرد.
ناشران می‌توانند با اطمینان دادن به معامله‌گران از جنبه قانون‌گذاری و تأمین نقدینگی، نظر معامله‌گرها را به سهام خود جلب کنند. در سال‌های اخیر، سیستم‌های تجاری الکترونیکی غیر رسمی متداول‌تر شده‌اند و معامله‌گران به جای دادوستد اوراق کاغذی، به صورت آنلاین معامله می‌کنند.
همانطور که اشاره شد، به اولین فروش عمده سهام یک شرکت در بورس، «عرضه اولیه» (IPO) گفته می‌شود. بازاری که یک سهم برای اولین بار در آن پذیره‌نویسی و عرضه می‌شود، «بازار اولیه» نامیده می‌شود.
در جریان عرضه اولیه، ناشر، فروشنده سهم است و سرمایه‌گذار یا تریدر، معامله‌گر سهم هستند. اما بعد از پایان عرضه اولیه، سهم وارد معاملات ثانویه می‌شود که در آن، سهم‌ها صرفا به عنوان یک دارایی از یک تریدر یا سرمایه‌گذار به تریدر دیگر منتقل می‌شوند. به بازاری که معاملات ثانویه در آن جاری است، «بازار ثانویه» گفته می‌شود. سهام‌داران می‌توانند سهام خود را در ازای پول نقد یا سود سرمایه به سایر سرمایه‌گذاران بفروشند، بنابراین، بازار ثانویه بازار اولیه را تکمیل میکند.
اوراق بهادار ممکن است به صورت خصوصی و به گروه محدودی که واجد شرایط هستند، عرضه شود. هر از گاهی سهام شرکتها به صورت ترکیبی از عرضه عمومی و خصوصی ارائه می‌شوند.
انواع دیگر اوراق بهادار
اوراق بهادار قیمت گذاری در بازار ثانویه دارای گواهی به صورت فیزیک و کاغذی ارائه می‌شوند. این اوراق همچنین ممکن است در سیستم ثبت مستقیم نگه‌داری شوند. به عبارت دیگر، یک مامور ثبت به نمایندگی از شرکت، سهام شرکت را بدون اینکه نیاز به قیمت گذاری در بازار ثانویه صدور گواهی فیزیکی باشد، حفظ میکند.
فناوری‌ها و سیاست‌های مدرن، نیاز به اوراق دارای گواهی را برطرف کرده است. اکنون سیستمی توسعه یافته است که در آن ناشران می‌توانند یک گواهی جهانی واحد را به نمایندگی از تمام اوراق بهادار معتبر، در یک صندوق امانت‌داری بین‌المللی به نام شرکت «Depository Trust» یا «DTC» سپرده‌گذاری کنند. کلیه اوراق بهاداری که در DTC معامله می‌شوند، به صورت الکترونیکی هستند. شایان ذکر است که اوراق بهادار دارای قیمت گذاری در بازار ثانویه گواهی و بدون گواهی هیچ تفاوتی از نظر حقوق و امتیازات سهام‌دار و ناشر ندارند.
اوراق بهادار حامل به اوراق قابل مذاکره گفته می‌شود که حقوق مربوط به اوراق را به سهام‌دار می‌دهد. این اوراق تحت موارد خاص از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر منتقل می‌شوند. اوراق حاملی که قبل از الکترونیکی شدنِ اوراق وجود داشتند، از لحاظ ماهیت مالکیتی همیشه مجزا از هم بودند؛ یعنی هر ورق بهادار، بیانگر یک دارایی جداگانه بود و از نظر قانونی با سایر اوراق تفاوت داشت. این اوراق بهادار در اکثر موارد قابل دادوستد هستند، اما در موارد نادری نیز این‌گونه نیست. این بدان معناست که با وام گرفتن، وام‌گیرنده می‌تواند در زمان بازپرداخت، خودِ دارایی یا یک دارایی مشابه دیگر را که معادل با دارایی اصلی است، پرداخت کند. در برخی موارد، ممکن است از اوراق بهادار حامل برای دور زدن مالیات استفاده شود. به همین دلیل، ناشران، سهام‌داران و قانون‌گذاران دید مثبتی به این اوراق ندارند. بنابراین استفاده از این اوراق در ایالات متحده نادر است.
اوراق بهادار ثبت‌شده به گونه‌ای از اوراق گفته می‌شود که نام سهام‌دار و سایر جزئیات لازم توسط ناشر در یک دفتر کل ثبت می‌شود. هرگونه دادوستد این اوراق به شرطی انجام می‌شود که اصلاحات لازم در دفتر کل ثبت شود.
قانون‌گذاری
در ایالات متحده، «کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا» (SEC)، عرضه عمومی و فروش این اوراق را قانون‌گذاری میکند.
کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا
اما در ایران، این وظیفه به «شورای عالی بورس و اوراق بهادار» و «سازمان بورس و اوراق بهادار» محول شده است. طبق قوانین اوراق، مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی، تعریف این دو نهاد به شرح زیر است:
«شورا» بالاترین رکن بازار است که تصویب سیاست‌های کلان آن بازار را برعهده دارد. اعضـای شورا به شرح زیر است:
- وزیر امور اقتصادی و دارایی
- وزیر بازرگانی
- رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
- رئیس «سازمان» که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد
- دادستان کل کشور یا معاون وی
- یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
- سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌هـای حرفـه‌ای بـازار اوراق بهـادار بـه پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیئت وزیران
- یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذيربط و تصویب هیئت وزیـران بـرای هـر بورس کالایی
سازمان بورس
«سازمان بورس»، یک موسسه عمومی غیردولتی است که دارای شخصیت حقـوقی و مـالی مسـتقل بـوده و از محـل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار و سایر درآمدها اداره می‌شود.
ساختمان سازمان بورس
برای اطلاع از جزئیات تعاریف و قوانین بورس در ایران، می‌توانید به وب‌سایت سازمان بورس مراجعه کنید.
دیدگاه شما