بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟

بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟

شباهت اصلی بین پذیره نویسی با عرضه اولیه روش های ثبت سفارش یا به عبارتی همان بوک بیلدینگ (Book Building) است، اما سرمایه گذاران مبتدی بهتر است بدانند این دو با هم تفاوت های زیادی دارد. در ادامه به تفاوت های اصلی پذیره نویسی با عرضه اولیه و تعاریف آن می پردازیم تا سرمایه گذاران جدید دچار اشتباه نشوند و این دو را به خوبی از هم تشخیص دهند .

تعریف اصلی پذیره نویسی در بازار سرمایه

افرادی که در بازار سرمایه کار می کنند و جزء سرمایه گذاران بازار بورس هستند، قطعا با اصطلاح پذیره نویسی مواجه شده اند. اگر بخواهیم در مورد معنی لغوی پذیره نویسی صحبت کنیم باید گفته شود به معنی نوشتن و امضاء کردن در پای سند است .

اما در واقع معنی پذیره نویسی در بازار سرمایه، به حقوقی گفته می بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ شود که سرمایه گذار باید متعهد شود تا بخشی از سرمایه اولیه شرکت را متحمل شود. سرمایه گذاران باید بدانند پذیره نویسی برای شرکت هایی صورت می گیرد که هنوز تاسیس نشده اند و شرکت شروع به کار نکرده است .

به طور کلی، شرکت برای شروع کار نیاز به سرمایه اولیه دارد که برخی از سرمایه گذاران این سرمایه اولیه را متعهد می شوند که پرداخت کنند تا شرکت فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کند .

تعریف اصلی عرضه اولیه در بازار سرمایه

یکسری شرکت ها هستند که سال هاست فعالیت خود را شروع کرده اند و پیشرفت های زیادی هم کرده اند، اما همچنان سهام شرکت خود را در اختیار بازار بورس قرار نداده اند. زمانی که چنین شرکت هایی سهام خود را برای اولین بار در بازار بورس عرضه می کنند، یکسری از کارشناسان معتقدند سهام این شرکت ها رو به رشد و افزایش است و هر کسی که روی سهام آن ها سرمایه گذاری کند قطعا سود خواهد کرد .

به طور کلی می توان گفت، برخی از شرکت های خصوصی و دولتی در جهت سود بیشتر و پیشرفت کسب و کار خود بخشی از سهام شرکت را وارد بازار بورس می کنند. این شرکت ها نیاز به سرمایه بیشتر دارند که از طریق فروش سهام شرکت به خواسته مورد نظر می رسند .

سرمایه گذاران چگونه بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه را تشخیص دهند؟

تفاوت های عرضه اولیه و پذیره نویسی

۱ . نکته مهم این است که عرضه اولیه یک بازه قیمتی مشخص دارد اما پذیره‌نویسی با قیمت اسمی ۱۰۰۰ ریال انجام می‌شود .

۲ - بازه زمانی عرضه اولیه برای ثبت سفارش از ۲ تا ۳ ساعت است و پس از آن نماد مورد نظر مثل سایر نمادهای بورسی معامله می شود. اما بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ انجام پذیره‌نویسی در اکثر موارد در یک بازه زمانی ۳۰ روزه است و پس از آن نماد بسته شده تا مراحل بعدی جهت عرضه اولیه شرکت انجام شود. این مراحل می‌تواند تا چندین ماه به طول انجامد .

۳ . نکته جالب در مورد پذیره نویسی این است که تا وقتی ادامه پیدا می کند که تمام اوراق به فروش برسد و این اتفاق از اولین روز پذیره نویسی تا پایان مهلت ۳۰ روزه ادامه دارد .

۴ - در واقع می توان گفت پذیره‌نویسی قبل از عرضه اولیه انجام می شود و خریدارانی که در پذیره نویسی شرکت می‌کنند به نوعی سرمایه اولیه شرکت برای فعالیت های مختلف و سودآوری را تامین کرده و پس از تشکیل شرکت بر اساس ورقه تعهد، اشخاص شرکت کننده در پذیره نویسی حق دریافت سهام دارند .

روش پذیره نویسی در شرکت سهامی عام

معمولاً در شرکت‌های سهامی عام، حداقل ۳۵ درصد سرمایه شرکت باید تأدیه شود. این بدان معناست که پرداخت کل سرمایه الزامی نیست اما حداقل ۳۵ درصد آن می بایست تعهد پرداخت شود که این روال معمولاً توسط بانک ها انجام می شود .

اعلام تعهد پرداخت سرمایه توسط سهامداران در صورت‌جلسه‌ای که به امضای کلیه آنان می‌رسد قید می‌شود. هرکسی در مقابل نام خود میزان سرمایه تعهدی و مبلغی را که حاضر است فوراً پرداخت کند، نوشته و امضاء می‌کند. درواقع آنان باید ورقه‌ای را به نام ورقه تعهد سهم که حاکی از قبول و تعهد پرداخت بهای سهم است، تکمیل و امضاء کنند، این عمل را پذیره نویسی می‌گویند .

ظرف مهلتی که در اعلامیه پذیره‌نویسی معین‌شده است علاقه‌مندان، به بانک مراجعه می‌نمایند و ورقه تعهد سهم را تکمیل و امضاء و مبلغی را که نقداً باید پرداخت شود تأدیه و رسید دریافت می‌کنند. امضاء ورقه تعهد سهم، به خودی خود مستلزم قبول اساسنامه شرکت و تصمیمات مجامع عمومی شرکت است .

ورقه تعهد سهم در دو نسخه تنظیم و با قید تاریخ به امضای پذیره‌نویس یا قائم‌مقام قانونی او می‌رسد. نسخه دوم ورقه تعهد سهم مزبور با قید رسید وجه با مهر و امضای بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ بانک به پذیره‌نویس داده می‌شود. ورقه تعهد سهم بر اساس ماده ۱۳ ل. ا. ق. ت ورقه تعهد سهم شامل نکات ذیل است :

۱ - نام و موضوع و مرکز اصلی و مدت شرکت

۳ - شماره و تاریخ اجازه انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی و مرجع صدور آن

۴ - تعداد سهامی که مورد تعهد واقع می‌شود و مبلغ اسمی آن و همچنین مبلغی که از آن بابت نقداً در موقع پذیره‌نویسی باید پرداخت شود .

۵ - نام بانک و شماره‌حسابی که مبلغ لازم توسط پذیره‌نویسان باید به آن حساب پرداخت شود .

۶ - هویت و نشانی کامل پذیره‌نویس

۷ - قید اینکه پذیره‌نویس متعهد است مبلغ پرداخت‌نشده سهام مورد تعهد را طبق مقررات اساسنامه شرکت تأدیه نماید .

۸ - تاریخ شروع و خاتمه مهلت پذیره نویسی

۹ - شرایط حضور و حق رای صاحبان سهام در مجامع عمومی

۱۰ - مبلغ افزایش سرمایه

تعداد و ویژگی های پذیره نویسان در بازار سرمایه

در شرکت سهامی عام باید یک هیئت مدیره متشکل از حداقل ۵ نفر از میان صاحبان سهم تشکیل شود، بنابراین تعداد پذیره‌نویسان باید به حدی باشد که کل شرکا از پنج نفر کمتر نباشند. قانون برای حداکثر تعداد شرکا، شرطی را تعیین نکرده و ممکن است این تعداد بین ۵ تا هزاران نفر باشد .

کلیه افرادی که دارای اهلیت هستند می توانند در پذیره نویسی یک شرکت تازه تاسیس شرکت کنند، چه اشخاص حقیقی باشند و چه اشخاص حقوقی؛ مع ذلک، اشخاص حقوقی در حدود هدف و اساسنامه خود مجاز به این امر هستند. از آنجایی که پذیره نویسی یک عمل تجاری تلقی نمی شود، لازم نیست حتما اشخاص حق تجارت داشته باشند تا بتوانند پذیره نویسی کنند.

بازار اولیه

بازار اولیه (primary market) زمانی شکل می‌گیرد که دارایی برای بار اول مورد معامله قرار می‌گیرد؛ به‌عبارت‌دیگر بازاری که در آن اوراق بهادار شرکت‌ها برای اولین بار عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه نام دارد.

در مفهموم بازار اولیه بازاری است که در آن سهام یک شرکت یا واحد اقتصادی برای اولین بار در آن عرضه و منتشر می‌شود. عایدی حاصل از عرضه این سهام منبعی در تامین مالی آن شرکت یا موسسه خواهد بود.

از آنجا که در بازار اولیه، سهام برای بار نخست به خریداران و متقاضیان عرضه می‌شود، فروشنده اوراق بهادار در حقیقت همان ناشر اوراق بهادار خواهد بود. ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺷﺮﻛﺖ , ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ ﻭﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻗﺮﺍﺭﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ. ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﺩ.

در بازار اولیه، شرکت‌ها پذیره ‌نویسی و تأسیس می‌شوند و در بازار ثانویه سهام شرکت‌های پذیرفته شده، معامله می‌شوند. سپس شرکت‌ها به طور مستقیم سرمایه‌ مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌کنند که این کار از طریق پذیره نویسی انجام می‌شود.

پذیره ‌نویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است یا سایر مؤسسات مجاز صورت می‌پذیرد. در این بازار، فروشنده اوراق، همان شرکت عرضه کننده سهام است. عرضه‌ عمومی اولیه یا همان IPO، نمونه‌ای از یک بازار اولیه است که اوراق‌ بهادار شرکت برای اولین بار به عموم و بدون سابقه قیمت ‌گذاری قبلی عرضه‌ می‌شود.

ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ , ﺳﻬﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭ ﻣﻲ ﻓﺮﻭﺷﺪ

ویژگی‌های بازار اولیه

• نماد بازار اولیه در ایران، بانک و نماد بازار ثانویه، بورس است.
• در بازار اولیه، شرکت‌ها پذیره ‌نویسی و تأسیس می‌شوند و در بازار ثانویه سهام شرکت‌های پذیرفته شده، مورد معامله قرار می‌گیرند.
• بازار اولیه، رشد سرمایه‌ شرکت را آسان‌تر کرده و از طرفی به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا پس‌انداز خود را سرمایه گذاری کنند.
• دولت از طریق فروش اوراق خود در بازار اولیه، سرمایه مورد نیازش را تامین می‌کند.
• معمولا سرمایه گذاران در بازار اولیه بورس، مبلغ کم‌تری نسبت به بازار ثانویه برای خرید اوراق بهادار پرداخت می‌کنند.
• بازار اولیه، نقدینگی بیش از حد در چرخه اقتصاد را کنترل می‌کند.
• انتشار اوراق بهادار در بازار اولیه به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا پیش از وارد شدن به بازار ثانویه، سرمایه‌ بیشتری جذب کنند.
• بازار اولیه نقش‌هایی همچون سازمان‌دهی انتشارات جدید اوراق بهادار، تضمین اوراق بهادار و توزیع اوراق بهادار جدید را بر عهده دارد.

بازار اولیه بورس چه مزایا و معایبی دارد؟

مزایای بازار اولیه بورس

• انتشار اوراق بهادار مستقیما توسط شرکت صادرکننده صورت می‌گیرد.
• رشد سرمایه‌ شرکت را تسهیل می‌کند.
• به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا پس انداز خود را سرمایه گذاری کنند.
• می‌توان برای اهداف تجاری سرمایه به دست آورد.
• دولت از طریق فروش اوراق خود در این بازار، قادر خواهد بود تا سرمایه موردنیازش را جمع‌آوری کند.
• نقدینگی بیش‌ازحد در چرخه‌ی اقتصاد کنترل می‌شود.
• به سرمایه گذاری مستقیم خارجی کمک‌ می‌کند.

معایب بازار اولیه بورس

• پروژه‌های تحقیقاتی اولیه می‌توانند بسیار هزینه‌بر باشند.
• تحقیقات اولیه یک فرایند وقت‌گیر و نیازمند بررسی‌های عمیق هستند.

بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟

همه‌ شرکت‌ها برای انجام فعالیت‌های خود به سرمایه نیاز دارند که این سرمایه می‌تواند به صورت سهام یا وام باشد. به‌ منظور افزایش سرمایه به شکل سهام، یک شرکت می‌تواند اوراق خود را به عموم مردم بفروشد. وقتی سهام‌ها مستقیماً به عموم مردم فروخته می‌شوند، این کار از طریق بازار اولیه بورس انجام می‌شود.

سرمایه گذاران معمولا در بازار اولیه بورس، برای خرید اوراق بهادار مبلغ کم‌تری به نسبت بازار ثانویه پرداخت می‌کنند. بازار اولیه، هم برای بازار سرمایه و هم برای کل اقتصاد بسیار حیاتی است. در واقع این بازار، محلی است که در آن سرمایه شکل می‌گیرد.

بازار اولیه چه نقش‌هایی را بر عهده دارد؟

سازمان‌دهی انتشارات جدید اوراق بهادار

سازمان‌دهی انتشارات جدید اوراق بهادار، نیازمند بررسی قابلیت و چشم‌انداز پروژه‌های جدید است. یکی از عناصر مهم این سازمان‌دهی، دانش کافی در خصوص ساختار مالی است که شامل الزامات و در دسترس بودن حقوق صاحبان سهام، نسبت بدهی به سهام اوراق کوتاه‌مدت و نسبت نقدینگی است که همه‌ی این موارد باید در خصوص انتشارات جدید اوراق بهادار به دقت مورد بررسی قرار بگیرند. سازمان‌دهی انتشارات جدید اوراق بهادار، به تحقیق و تجزیه تحلیل پیشنهادهای جدید برای انتشار اشاره دارد.

در این راستا شرکت‌های تخصصی وجود دارند که این وظایف را انجام می‌دهند و به عنوان «حامیان انتشار» عمل می‌کنند. این شرکت‌ها در واقع پس از بررسی‌های لازم با استفاده از نام خود، پشتوانه‌ انتشار اوراق بهادار را تضمین می‌کنند. این تحقیقات مقدماتی نیازمند مطالعه دقیق جنبه‌های فنی، اقتصادی، مالی و قانونی شرکت‌های صادرکننده‌ی اوراق است و پس از تائید این موارد، آن شرکت برای انتشار سهام در بورس صلاحیت کسب می‌کند.

تضمین اوراق بهادار

گام دیگر در خصوص انتشار جدید اوراق بهادار، تضمین است. به این معنی که خرید مقدار مشخصی از سهام منتشر شده‌ جدید با یک قیمت ثابت تضمین می‌شود. تضمین‌کنندگان نقش بسزایی برای موفقیت در انتشار اوراق بهادار، ایفا می‌کنند. آن‌ها فروش اوراق بهادار منتشر شده را در صورتی که مورد قبول عموم واقع نشوند، تضمین می‌کنند.

به همین دلیل، ریسک شرایط عدم اطمینان را از بین می‌برند. خدمات تضمین، هم برای شرکت و هم برای عموم بسیار حائز اهمیت است. شرکت‌ها دریافت پولشان را تضمین می‌کنند و سرمایه گذاران نیز از استرس دور می‌شوند.

توزیع اوراق بهادار جدید

فروش اوراق بهادار به سرمایه گذاران نهایی با عنوان «توزیع» شناخته می‌شود. این یک کار تخصصی است که توسط کارگزاران بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ و معامله‌کنندگان اوراق بهادار اجرا می‌شود و آن‌ها ارتباطی مستقیم و منظم را با سرمایه گذاران برقرار خواهند کرد. در واقع سهام برای اولین بار در معرض عموم قرار می‌گیرد.

عرضه در بازار اولیه به دو صورت انجام می پذیرد که اولی از طریق عرضه عمومی و دومی از طریق عرضه خصوصی است:

عرضه عمومی و نحوه انجام آن

زمانی که بستری برای سرمایه گذاران عام فراهم می‌شود تا در هنگام شروع فروش سهام یک شرکت تازه شکل گرفته، به سرمایه گذاری در این شرکت بپردازند، عرضه عمومی شکل گرفته است. در واقع در این نوع عرضه، عموم می توانند به دسته سهام داران یک شرکت بپیوندند.

همانطور که پیش‌تر عنوان شد، IPO یا عرضه اولیه عمومی زمانی اتفاق می افتد که شرکتی که پیش‌تر در بازار بورس شرکت نداشته و به تازگی قصد ورود به این بازار را دارد، بخشی از سهام خود را به عنوان اوراق بهادار به عرضه عموم می گذارد .

عرضه خصوصی

زمانی که یک عرضه کننده، اوراق بهادار خود را به گروه مشخصی از اعضا که تعداد آن‌ها نیز محدود است عرضه می کند، عرضه خصوصی صورت پذیرفته است. این نوع عرضه فقط مخصوص عموم و یا سهام داران قبلی شرکت نیست. آن‌ها می توانند اوراق جدید خود را به صورت مستقیم به موسسات مالی شناخته شده بفروشند .

در این روش شرکت‌ها با صرف زمان و هزینه کمتری می توانند اوراق بهادار خود را به فروش برسانند و بر خلاف بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ روش سنتی که عرضه عمومی بود، نیازی ندارند تا آن را در دسترس عموم مردم قرار دهند و به جای آن به طور مستقیم با سرمایه گذاران قوی تری مانند شرکت‌های بیمه یا بانک‌ها در ارتباط هستند.

این حالت سریع‌تر بوده ولی از معایبی نیز برخوردارند، که یکی بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ از آن‌ها این است که به دلیل عدم عرضه اوراق در بورس، امکان خرید و فروش آن‌ها وجود ندارد. همین امر موجب این می‌شود تا سرمایه گذار انتظار سود دهی بیشتری را از شرکت داشته باشد.

بازار ثانویه و تفاوت‌های آن با بازار اولیه

• نوع اوراق بهادار عرضه شده در بازار اولیه، اوراق جدیدی هستند که به سرمایه گذاران معرفی و فروخته می شوند، در حالی که در بازار ثانویه اوراقی به عرضه گذاشته می شوند که قبلا عرضه شده اند
• حجم تعاملات در بازار اولیه نسبت به بازار ثانویه کمتر است، زیرا بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ در بازار بورس نمی توان هر روز شرکت هایی را پیدا کرد که سهم جدیدی را به عرضه بگذارند و در واقع تعداد آن‌ها بسیار کم است. در حالی که در بازار ثانویه روزانه و در هر لحظه صدها سهم از هر شرکت می توانند عرضه شده و خرید و فروش شوند و در هر لحظه قیمت سهام شرکت بالا و پایین شود.
• فروشندگان در بازار اولیه شرکت‌ها هستند و هر شرکت می تواند اوراق بهادار جدید خود را به عرضه بگذارد، در حالی که در بازار ثانویه این سرمایه گذاران هستند که فروش اوراق را انجام می دهند.
• خریداران در بازار اولیه کارفرمایان و سرمایه گذاران هستند، ولی در بازار ثانویه تنها سرمایه گذاران هستند که اوراق بهادار را خریداری می کنند.
• هدف در بازار اولیه این است که سرمایه خود را برای پروژه‌های جدید افزایش دهند، ولی در بازار ثانویه با تهیه سرمایه و همینطور اطلاعات، پشتیبانی از بازار اولیه صورت می گیرد.
• قیمت اوراق در بازار اولیه توسط شرکت‌ها یک مقدار ثابت تعیین می‌شود و هر سهم با مبلغ مشخصی به فروش می‌رسد، در حالی که در بازار ثانویه هر دو طرف خریدار و فروشنده به دنبال بهترین قیمت ممکن برای خرید و فروش اوراق بهادار هستند .

جمع بندی

هر دو نوع بازار اولیه و ثانویه نقش بسیار مهمی در به کار بردن سرمایه گذاری عموم برای ارتقای سطح اقتصاد کشور دارند. سرمایه گذاران می‌توانند از هر دو نوع بازار سود ببرند، هرچند که هر دوی این بازارها از ریسک‌های منحصر به خود برخوردار هستند.

لازمه بهره بردن از هردو نوع بازار اولیه و ثانویه این است که به خوبی از تفاوت‌ها و ریسک‌ های آن‌ها آگاه باشیم و سپس پا به عرصه سرمایه گذاری در هر یک از آن‌ها و یا در هر دو بگذاریم.

اصولا در بازار اولیه سوددهی خوب است و سهام با یک قیمت ثابت برای خریداران در سیستم نمایش داده می‌شود. اما در بازار ثانویه نرخ گذاری به این صورت نیست و خرید فروش بین فروشندگان و خریداران صورت می گیرد و مسائل بسیاری در تعیین قیمت سهام تاثیر گذار هستند.

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی یا Financial Markets زیر مجموعه‌ای از نظام اقتصادی هستند که در آنها وجوه، اعتبارات و سرمایه در قالب قوانین و مقررات مشخصی، از صاحبان پول و سرمایه به سمت متقاضیان جریان دارد. به بیان ساده‌تر به بازاری که در آن دارایی‌های مالی مانند سهام، سپرده‌های سرمایه‌گذاری، طرح‌های بازنشستگی، انواع بیمه ‌نامه‌ها و اوراق بهادار معامله می‌شود، بازار مالی گفته می‌شود که نقش یک واسطه بین خریداران و فروشندگان را ایفا می‌کند.

در واقع این بازارها شرایطی را فراهم می‌کنند تا افراد بتوانند اوراق بهادار خود را به فروش برسانند و یا در ازای پرداخت پول، صاحب قسمتی از سهام یک شرکت شوند و تیم آسان‌بورس تصمیم دارد تا در راستای آموزش بورس به توضیح جامع مفهوم فوق بپردازد.

کاربرد بازارهای مالی

بازارهای مالی پویا، منافع بسیار زیادی را برای نظام‌های اقتصادی فراهم می‌کنند که مهمترین آنها عبارتند از:

• تجمیع منابع خرد و تخصیص آنها به سرمایه‌گذاران
• کمک به کشف قیمت منابع به صورت غیر دستوری
• تقویت نقدشوندگی در نظام‌های مالی
• ایجاد ارتباط مشخص بین ریسک و بازده
• هدایت نقدینگی به مسیری درست و جلوگیری از رشد بازارهای ناسالم
• بهبود شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی
• کمک به اعمال سیاست‌های پولی و مالی بانک مرکزی و دولت

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی بر اساس حق مالی، سررسید ابزار مورد معامله، ساختار سازمانی و زمان واگذاری در چهار دسته‌ی مختلف طبقه‌بندی می‌شوند:

بازارهای مالی بر اساس حق مالی

بازارهای مالی بر اساس حق مالی به دو دسته‌ی بازار بدهی و بازار سهام تقسیم می‌شوند:

بازار بدهی (Debt Market)

به بازاری که در آن ابزارهای بدهی مختلفی مانند اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه دولتی و اوراق مشارکت معامله می‌شود، بازار بدهی می‌گویند. این اوراق ممکن است متعلق به شرکت‌ها، دولت‌ها، بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر سازمان‌ها باشد.

بازار سهام (Stock Market)

به بازاری که در آن سهام از طریق بازارهای منسجم و قانون‌مند مانند بورس؛ توزیع و مبادله می‌شود، بازار سهام یا به اصطلاح بازار بورس گفته می‌شود. این بازار یکی از حساس‌ترین حوزه‌های اقتصاد است، زیرا به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که از طریق توزیع بخشی از مالیکت خود به سرمایه‌گذاران، سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند.

بازارهای مالی بر اساس سررسید ابزار مورد معامله

بازارها بر اساس سررسید ابزار مورد معامله به دو دسته‌ی بازار پول و سرمایه تقسیم می‌شوند:

بازار پول (Money Market)

به بازاری که در آن اوراق بهادار با سررسیدی کمتر از یک سال معامله می‌شوند و نرخ بهره متناسب با مدت زمان نگهداری اوراق تعیین می‌شود، بازار پول می‌گویند. سرعت نقدشوندگی بالا، ریسک عدم پرداخت پایین و کمتر بودن نرخ بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ بهره نسبت به سایر بازارها، از جمله فاکتورهای مثبت در بازار پول می‌باشد.

بازار سرمایه (Capital Market)

به بازاری که خرید و فروش دارایی‌های مالی با سررسید بیش از یک سال یا بدون سررسید در آن انجام می‌شود، بازار سرمایه می‌گویند. بطور کلی این بازار فرایند هدایت بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ و تخصیص منابع اقتصادی را تسهیل می‌کند و خود به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:

• بازار اولیه: به بازاری که تشکیل سرمایه در آن اتفاق می‌افتد و اوراق بهادار برای اولین بار در آن عرضه و مبادله می‌شوند، بازار اولیه می‌گویند.

• بازار ثانویه: بازار ثانویه این امکان را فراهم می‌کند تا اوراقی که برای اولین بار در بازار اولیه عرضه شدند، دوباره قابلیت معامله داشته باشند و صاحبان این اوراق نگرانی از جهت خرید یا فروش آنها نداشته باشند.

بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی

بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی به چهار دسته‌ی بازارهای رسمی، بازارهای خارج از بورس، بازار سوم و بازار چهارم تقسیم می‌شوند:

بازارهای رسمی

بورس اوراق بهادار یکی از بازارهای رسمی سازمان‌یافته است که قوانین و شرایط سختگیرانه‌ای را برای پذیرش شرکت‌ها اعمال می‌کند؛ در واقع شرکت‌ها ابتدا از لحاظ میزان نقدینگی، شفافیت اطلاعات و ترازهای مالی مورد بررسی قرار می‌گیرند و سپس در این بازار پذیرفته می‌شوند.

بازار خارج از بورس

به بازاری که اوراق بهادار شرکت‌های پذیرفته نشده در بورس در آن معامله می‌شود، بازار خارج از بورس یا بازار مبتنی بر چانه‌زنی می‌گویند. این بازار دارای مکان فیزیکی جهت معامله نیست و شرایط آسان‌تری را برای پذیرش شرکت‌ها در نظر گرفته است.

بازار سوم

معمولاً سازمان‌ها و موسسات بزرگ سرمایه‌گذاری به دلیل حق کمیسیون و کارمزد کمتری که در بازار سوم وجود دارد، مشغول به فعالیت در این بازار هستند.

بازار چهارم

شرکت‌ها و سازمان‌هایی در این بازار فعال هستند که قصد انجام معاملات عمده و بلوکی را دارند. این شرکت‌ها برای اینکه در معاملات خود کارمزدی پرداخت نکنند، معمولاً به صورت مستقیم و بدون دخالت کارگزار وارد معامله می‌شوند.

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری به دو دسته‌ی بازار آتی و بازار نقدی تقسیم می‌شوند:

بازار آتی (Future Market)

به بازاری که در آن اوراق مشتقه معامله می‌شود، بازار آتی یا بازار اوراق مشتقه نام دارد. اوراق مشتقه، قراردادی است که بر اساس آن صاحب اوراق موظف یا مختار است که در تاریخ مشخصی در آینده، یک دارایی را بخرد یا بفروشد.

بازار نقدی (Spot Market)

به بازاری که برای انجام فوری معاملات شامل خرید و فروش کالاها و اوراق بهادار تشکیل شده‌است، بازار نقدی می‌گویند. بازار نقدی در نقطه‌ی مقابل بازار آتی قرار دارد و از آنجا که معاملات این بازار در نقطه‌ای از زمان انجام می‌شود، به آن بازار نقطه‌ای نیز می‌گویند.

عرضه اولیه چیست؟

به زبان ساده، عرضه اولیه یعنی اینکه سهام یک شرکت قرار است برای اولین بار در بورس عرضه شود. در عرضه اولیه، سهام یک شرکت برای بار اول در بورس توسط عموم قابل خریداری خواهد بود.

یکی از مواردی که برای سرمایه‌گذاران بورس، مخصوصاً سرمایه‌گذاران تازه‌وارد بورس همیشه جذابیت دارد، عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در بورس است. عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در بورس به این دلیل که در بیشتر مواقع برای سرمایه‌گذاران سود آور است، همیشه طرفداران خاص خودش را دارد.

عرضه اولیه چیست؟

این اصطلاح ترجمه شده عبارت (initial public offering (ipo می‌باشد. معنی این عبارت، عرضه عمومی اولیه می‌باشد که در بورس اصطلاحاً به آن عرضه اولیه گفته می‌شود. هنگامی که سهام شرکتی برای اولین بار در بورس عرضه می‌شود، به روز اول عرضه سهام اصطلاحاً عرضه اولیه گفته می‌شود. در این هنگام درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار از طریق بورس اوراق بهادار توسط سرمایه‌گذاران خریداری می‌شود.

تجربه نیز نشان داده است که تاکنون بیش از ۹۰% عرضه اولیه‌های بورس حداقل بین ۲۰-۳۰% سود را برای خریداران آن به ارمغان آورده‌اند. حتی در برخی موارد این سود به بیش از ۱۰۰% نیز رسیده است. این تجربیات و باور عمومی بازار دراین‌باره، باعث شده است که در هنگام عرضه اولیه‌های جدید یک جو روانی مثبت وجود داشته باشد که منجر به افزایش تقاضا برای سهم‌هایی که برای بار اول عرضه می‌شوند به وجود بیاید. این افزایش تقاضا در کنار محدودیت‌های خریدی که در زمان عرضه اولیه وجود دارد، باعث می‌شود که تقاضا برای سهم عرضه شده نسبت به تعداد سهامی که در بازار عرضه می‌شود، بیشتر باشد. در نتیجه شما اگر سهام ارائه شده در زمان عرضه اولیه شرکتی را خریداری کنید به دلیل مواردی که گفته شد، به احتمال زیاد چندروزی شاهد صف خرید در سهم خود هستید.

آیا شرکت‌های عرضه اولیه تازه تاسیس هستند؟

عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، شرکت تازه ایست؛ بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است. خیلی از این شرکت‌ها ممکن است یک شرکت دولتی باشند که سال‌های زیادی سابقه داشته‌اند. این نوع سهام شرایطش نسبت به خرید و فروش عادی سهام کمی متفاوت است؛ اما بعد از آن دیگر تفاوتی با بقیه سهام موجود در بورس ندارد.

هشت تعریف حیاتی بورس ایران!

بازار بورس جزء حیاتی بازار سهام است. بورس اوراق بهادار به مجموعه قوانین و مقرراتی که توسط هیئت بورس و اوراق بهادار هدایت می‌شود، پایبند بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ است. این نهاد معتبر برای محافظت از منافع سرمایه‌گذاران فعالیت می‌کند و هدف آن ارتقای بازار سهام می‌باشد. شناخت بازار و مفاهیم و اصطلاحات نه‌تنها اهمیت زیادی دارد، بلکه می‌تواند دلهره و ترس سرمایه‌گذران را هم کم کند. در این محتوا به بررسی 8 تعریف حیاتی بورس ایران خواهیم پرداخت.

بورس چیست؟

بازار سهام به بازارهای عمومی اطلاق می‌شود که برای انتشار، خریدوفروش سهامی که در بورس یا خارج از بورس معامله می‌شود ایجاد شده است. سهام نشان‌دهنده مالکیت کسری در یک شرکت است و بازار سهام مکانی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند مالکیت چنین دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده را خریداری و بفروشند. یک بازار سهام با عملکرد کارآمد برای توسعه اقتصادی، حیاتی تلقی می‌شود. زیرا به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که بتوانند به‌سرعت به سرمایه دسترسی پیدا کنند.

هر دو اصطلاح - بازار سهام و بورس - به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اصطلاح دوم به‌طورکلی زیرمجموعه اولی است. اگر کسی بگوید که در بازار سهام معامله می‌کند، به این معنی است که او سهام را در یک (یا چند) از بورس(ها) که بخشی از کل بازار سهام هستند، خریداری و می‌فروشد.

اگرچه اصطلاحات زیادی وجود دارد که یک معامله‌گر در بورس باید بداند، اما تعداد انگشت شماری از اصطلاحات بازار سهام هستند که اغلب تخصصی استفاده می‌شوند. از اصطلاحات اولیه و رایج در بازار سهام حجم مبنا و حجم معاملات، اوراق و.. است که در ادامه به تعریف برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

1. بازار خرسی

بازاری است که در آن سرمایه‌گذاران از عملکرد بازار سهام در یک‌روند نزولی صحبت می‌کنند یا دوره خاصی است که قیمت چند سهم در حال کاهش است. بازار خرسی زمانی است که یک بازار افت قیمت طولانی‌مدت را تجربه می‌کند. معمولاً شرایطی را توصیف می‌کند که در آن قیمت اوراق بهادار 20٪ یا بیشتر، از اوج‌های اخیر کاهش می‌یابد.

2. بازار گاوی

بازار گاوی بازاری است که و شرایط اقتصاد در آن به‌طورکلی مساعد و در حال افزایش است. بازار صعودی با افزایش مداوم قیمت‌ها مشخص می‌شود. در چنین مواقعی، سرمایه‌گذاران اغلب باور دارند که روند صعودی در بلندمدت ادامه خواهد داشت. در این سناریو، اقتصاد کشور به طور معمول قوی و سطح اشتغال بالا می‌باشد.

3. عرضه اولیه به روش IPO

IPO یعنی یک شرکت خصوصی با انتشار سهام خود برای اولین‌بار به یک شرکت سهامی عام تبدیل می‌شود. در صورت عرضه اولیه سهام، سرمایه‌گذار می‌تواند سهام را مستقیماً از شرکت خریداری کند.

4. میانگین کم کردن

کاهش میانگین به این معنی است که وقتی قیمت یک سهم خاص پایین می‌آید، سرمایه‌گذار سهام بیشتری می‌خرد. این امر میانگین قیمت خرید وی را کاهش می‌دهد.

5. حجم معاملات

حجم در معاملات به تعداد کل سهامی اطلاق می‌شود که در یک دوره زمانی معین معامله می‌شوند. اینکه حجم معاملات چیست و در بازار سهام به چه معنا می‌باشد؟ این‌گونه پاسخ داده می‌شود که حجم معاملات بر روی انواع کالاهای مالی از جمله سهام، قراردادهای اختیار معامله، اوراق قرضه، قراردادهای آتی و غیره اندازه‌گیری می‌شود. در اصطلاحات معاملاتی، حجم مقداری از دارایی یا اوراق بهادار است که در یک دوره زمانی، اغلب در طول یک روز تغییر می‌کند.

6. حجم مبنا

حجم مبنا چیست؟ حجم مبنا (OBV) یک شاخص تکنیکی شتاب معاملاتی است که از جریان حجم برای پیش‌بینی تغییرات قیمت سهام استفاده می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید که حجم مبنا در بورس چیست؟ این مفهوم از سال 1382 به بازار بورس ایران اضافه شد.

در بازار سهام به حداقل تعداد سهامی که در طول روز معاملاتی، شرکت موظف به معامله آن‌ها می‌باشد تا قیمت سهم بتواند در حداکثر و حداقل دامنه مجاز نوسان پیدا کند، حجم مبنا در بورس گفته می‌شود.

7. اختیار معامله

این حق اختیاری است که به سرمایه گذار داده می‌شود تا سهام خاصی را با قیمت و زمان مشخص خریداری کند و الزامی هم نیست. در قرارداد اختیار معامله طبق قراردادی که بین طرفین منعقد می‌شود، این حق داده می شود که دارایی مشخص، با قیمت مشخص و در زمانی معین را معامله کنند. این قرارداد در واقع به عنوان توافق بین طرفین معامله می‌باشد و تعهدی به همراه ندارد.

8. سهام خزانه

بر اساس تعریف رایج بین‌المللی، این که سهام خزانه چیست؟ این‌گونه تعریف می‌شود؛ سهام خزانه به سهامی اطلاق می‌شود که توسط شرکت صادرکننده از سهامداران بازخرید می‌شود. نتیجه این است که تعداد کل سهام موجود در بازار آزاد کاهش می‌یابد. سهام خزانه بخشی از سهام شرکت است که بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ در حساب خزانه نگهداری می‌شود و در تقسیم سود یا محاسبه سود هر سهم (EPS) لحاظ نمی‌شوند. در ایران خرید سهام شرکت توسط همان شرکت ممنوع است.

در پایان

در این مطلب سعی شد به بررسی و تعریف هشت اصلاح رایج و پرکاربرد بورسی پرداخته شود. هدف از این مقاله این است که سرمایه‌گذاران بدانند منظور از اصطلاحاتی چون بازار خرسی و گاوی یا حجم مبنا و IPO و اختیار معامله و. چیست. مثلاً وقتی گفته می‌شود حجم مبنا چیست یا حجم معاملات چیست؟ این دو اصطلاح چه تعریفی دارند و تفاوت این دو در چیست.