انواع کد معاملاتی در بورس کالا

بورس کالا

در واقع میتوان گفت که ناکارآمدی و نارسایی های موجود در بازار های سنتی، مشاهده نوسانات کاذب و همینطور عدم شفافیت در خصوص کشف ارزش ذاتی و عادلانه قیمت یک سهم و همچنین عدم وجود تضمین های لازم برای معامله گران؛ انسان ها را بر آن داشت که به راه اندازی بازاری به نام بورس کالا اقدام نمایند که در سراسر دنیا مشغول به کار شود.

بورس کالا بازاری یکپارچه میباشد که در آن بسیاری از فروشندگان، کالاهای خود را روانه این بازار می کنند و این کالاها توسط کارشناسان بررسی، قیمت گذاری و به خریداران عرضه خواهد شد.

در بورس کالا محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفتی و پتروشیمی ، محصولات کشاورزی، بازار مشتقه و کالاهای بازار فرعی مورد معامله قرار می گیرند، مانند؛ گندم، فلزات، پنبه، برنج، پسته، زعفران و .

بازار بورس کالای ایران از چه سالی فعالیت خود را آغاز کرد؟

به منظور تحقق اهداف برنامه سوم و چهارم توسعه کشور، شورای عالی بورس نسبت به راه اندازی و گسترش بورس های کالایی در ایران اقدام نمد.، در سال 1382، بورس فلزات فعالیت خود را به عنوان اولین بورس کالایی ایران آغاز کرد و در ادامه و در سال 1383، بورس کالایی کشاورزی به آن ملحق شد. بعد از تصویب قانون بازار اوراق بهادار ایران و همینطور تصمیم شورای عالی بورس در سال 1384، بورسهای کشاورزی و فلزات در نهایت با هم ادغام و بازار بورس واحدی بنام بازار بورس کالای ایران را بوجود آوردند. در این راستا و به منظور ادغام این دو بازار، پذیره نویسی و مجمع عمومی برگزار شد تا در نهایت از تاریخ اول مهر ماه سال 1386، این دو بازار در کنار یک دیگر و تحت نظر سازمان بورس و اوراق بهادار به فعالیت های خود بپردازند.

بورس کالا چیست و چه محصولاتی در این بازار معامله می شوند؟

اگر بخواهیم بورس کالا را ساده تعریف کنیم، باید بگوئیم بورس کالا محلی است که در آن تعدادی از تقاضاکنندگان و عرضه کنندگان به منظور خرید و فروش کالایی خاص ضمن رعایت قوانین بازار با هم وارد معامله می شوند. در حقیقت هدف از ایجاد بازار بورس کالا، ایجاد یک بستر جامع و قانونمند برای مبادلات کالایی در جهت توسعه و رفع کم و کاستی های بازار سنتی بوده است.

با اهداف و مزیت های بورس کالای ایران آشنا شوید:

• شفافیت بیشتر قیمت کالاها طبق قوانین مربوط به عرضه و تقاضا و نیاز بازار
• آسان تر شدن انجام معاملات کالاها با ایجاد بازاری یکپارچه و قدرتمند
• ارائه خدماتی با هدف مدیریت ریسک در معاملات
• افزایش سطح دانش فعالات بازار به وسیله؛ اطلاع رسانی در خصوص وضعیت بازار داخلی و خارجی کالاهای پذیرفته شده در این بازار
• سازماندهی مناسب بازار توسط مکانیزم های ناظر بر تعهدات طرفین معامله در راستای اعتماد سازی متقابل
• قابلیت انجام معاملات به صورت؛ نقد، سلف، آتی، اختیار و نسیه
• ارائه تسهیلات مالی در راستای انجام معاملات و همینطور توسعه فرهنگ سرمایه گذاری

انواع مختلف بازارهای بورس کالا را بشناسید

بازار فیزیکی :

در این بازار 4 گروه اصلی از گروه های کالایی شامل محصولات بازار پتروشیمی، محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفتی و محصولات کشاورزی معامله می شوند. ماهیت این بازار بسیار شبیه به بازار سنتی است اما دارای سازوکار بسیار پیشرفته تر و کامل تری است.

بازار فرعی :

بازار فرعی هم از حیث ماهیت معامله و شرایط تحویل کالا و هم از جهت قوانین حاکم بر آن و سازوکار تسویه بسیار به بازار فیزیکی شباهت دارد. و تنها تفاوت اصلی بازار فرعی با بازار فیزیکی این است بازار فیزیکی با قوانین و مقررات ساده تری در زمینه شرایط پذیرش کالا و به منظور پوشش دادن طیف گسترده تری از بازار کالای کل کشور ایجاد شده است.

بازار مشتقه :

بازار مشتقه، نسبت به بازار های قبلی نوع جدیدی از بازار بورس کالا محسوب می شود که در آن از ابزارهایی بنام قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله برای معاملات استفاده می گردد.

در این بازار ابتدا یک دارایی پایه که این دارایی میتواند انواع فلزات و فرآورده های نفتی و حتی محصولات کشاورزی باشد، تعریف می شود و سپس سرمایه گذاران با استفاده از ابزارهای قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله بر روی این کالاها سرمایه گذاری می کنند.

در کشور ما ابتدا قراردادهای آتی بر روی سکه و پس از آن بر روی محصولات کشاورزی مثل زعفران پیاده سازی شد، پس از مدتی محصولات دیگری مانند پسته و زیره نیز کم کم به این سبک معاملات اضافه شد.

در ایران نخستین بازار قراردادهای آتی بر روی سکه و محصولات کشاورزی مانند زعفران شکل گرفت. رفته ‌رفته در این نوع معاملات محصولات دیگری نظیر پسته و زیرِه نیز افزوده شد. مشتریانی که در بازار کالا وارد می شوند طیف وسیعی از سرمایه گذاران با سرمایه محدود هستند که تمایل به سرمایه گذاری در این ابزار نوین را دارند.

بازار مالی :

بازار مالی بیشتر با هدف تامین مالی جهت ارتقای بخش تولیدی کشور و به منظور جمع آوری سرمایه و پولهای سرگردان ایجاد شده است. در این بازار نیز همانند بازار مشتقه ابزارهای خاصی بنام های سلف موازی استاندارد،گواهی سپرده کالایی و صندوق های سرمایه گذاری کالایی برای معاملات طراحی شده است. که به فراخور نوع بازار و نوع کالای مورد معامله هر یک از این ابزارها کاربرد خواهند داشت.

قراردادهای استاندارد در بورس کالا کدامند؟

همه ی معاملات انجام شده در بازار بورس کالا با فرمت استاندارد انجام می پذیرد. در واقع به صورت کلی، قراردهای عنوان شده در زیر، برای معامله در بورس کالا در دسترس خواهند بود :

• قرارداد نقدی
• قرارداد سلف
• قرارداد نسیه
• قرارداد آتی
• قرارداد صلح
• قرارداد اختیار معامله
• قرارداد ماده 10 قانون مدنی
• قراردادهای معاوضه

گام به گام برای معامله در بورس کالا اقدام کنید

-برای معامله در بورس کالا ابتدا باید کد مشتری داشته باشید، اولین اقدامی که باید برای خرید هر کالایی در بازار بورس کالا انجام دهید، این است که مشخصات خود را به عنوان خریدار جهت اخذ کد مشتری در بورس کالا تکمیل نمایید.

البته لازم است بدانید که مرحله ثبت مشخصات خریدار فقط یک بار انجام می شود و هر خریدار برای ثبت مشخصات و دریافت کد مشتری باید به کارگزاری خود مراجعه نماید.
برای دریافت کد مشتری باید مدارکی را به کارگزاری خود ارائه دهید، مدارک مورد نیاز جهت اخذ کد مشتری در بورس کالا، برای مشتری حقیقی یا حقوقی متفاوت می باشد و هر کدام به شرح زیر خواهد بود :

الف) مدارک مورد نیاز جهت دریافت کد برای اشخاص حقیقی :

فتوکپی کارت ملی

تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقیقی که شامل مواردی مانند : کد ملی، شماره حساب بانکی شخص متقاضی، آدرس و کد پستی و تلفن تماس خواهد بود.

ب) مدارک مورد نیاز جهت دریافت کد برای اشخاص حقوقی :

تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقوقی که در حقیقت شامل مواردی از قبیل : آخرین ترکیب اعضای هیئت مدیره، لیست سهامداران دارای سهام ده درصدی و بالاتر، صاحبان امضای مجاز، ارائه شماره حساب جاری شخص حقوقی می باشد

کپی روزنامه رسمی ثبت شرکت

فتوکپی روزنامه رسمی آخرین تغییرات شرکت

کپی کارت ملی اعضا هیئت مدیره شرکت

سازو کار انجام معاملات در بورس کالا چگونه است؟

1)در ابتدا باید متقاضی، درخواست خرید و یا فروش را به کارگزار اعلام نماید و در ادامه کارگزار سفارش مشتری را در تالار معاملات قرار دهد.
2) در گام دوم، سفارش متقاضی در تالار معاملات بورس کالا ثبت می گردد و به روش حراج آماده معامله خواهد بود.

3)در قدم سوم و بعد از ثبت سفارش، داد و ستد آغاز خواهد شد، سپس گزارش نهایی که شامل وضعیت سپرده های لازم، کارمزد معامله و تسویه روزانه می باشد برای کارگزار فرستاده می شود.
4) در نهایت اتاق پایاپای، حساب های خود را با همه کارگزاری ها، تسویه کرده و متقابلا کارگزار هم حساب خود را با متقاضی تسویه می کند و در انتها آگهی انجام معامله برای متقاضی فرستاده خواهد شد.

بازار بورس کالا چه مزایایی برای معامله گران ایجاد می کند ؟

• ارائه اطلاعات از روند قیمت ها، معاملات و انجام تحلیل های اقتصادی متنوع
• معافیت های معاملاتی برای معامله در بورس کالا
• حذف شدن واسطه های غیر لازم به منظور انجام معاملات
• ایجاد فضایی بسیار امن و مناسب برای خرید و فروش مستقیم و بی واسطه بین خریدار و فروشنده
• اعتماد سازی مناسب به منظور انتقال سرمایه غیر فعال به بورس کالا
• جبران کردن خسارت های مربوط به کالای معامله شده، به وسیله اتاق پایاپای و عدم نیاز به مراجعه به دعاوی قضایی
• اصالت کالاهای مورد معامله در بورس کالا
• اصالت فروشنده و یا عرضه کننده کالا؛ شایان ذکر است که پذیرش کالا برای فروش در بورس کالا به داشتن استاندارد های اجباری برای آن کالا بستگی خواهد داشت و از این راه است که کیفیت کالا در بورس تضمین خواهد شد.
• انجام امور تسویه و امور مروبط به پرداخت وجه به وسیله اتاق پایاپای و عدم نگرانی در خصوص روند انجام آن، که خود ریسک سرمایه گذاری نا مطمئن در بازار های سرمایه را تا حدود زیادی کاهش می دهد.
• کشف نرخ و قیمت کالا بر اساس عرضه و تقاضا و نیاز بازار صورت می گیرد و بسیار مهم است که این مورد، سلیقه فروشنده نیست.
• ارائه خدمات با نهایت شفافیت و صداقت در فرآیند انجام معامله، که به معنای این است که هیچ گونه دست کاری در قیمت و ایجاد معاملات صوری و یا ارسال سفارشات بر مبنای ترس صورت نخواهد پذیرفت و تمامی اطلاعات لازم برای انجام معامله از سوی خریدار و فروشنده در معرض دید همگان خواهد بود.
• کاهش یافتن میزان ریسک معاملات به دلیل دریافت تضامین
• سرعت انجام معاملات در بازار بورس کالا در مقایسه با فرآیندها و تشریفات مناقصه و مزایده بسیار بالاتر می باشد، علاوه بر این روند معاملات از امنیت کاملی برخوردار خواهد بود.

آنچه حتما باید در مورد بورس کالا بدانید :

به طور کلی می توان بازار بورس کالا را اینگونه تعریف کرد که فضایی است که در آن خریداران و عرضه کنندگان قادرند معاملات خود را یکپارچه و قانونمند انجام دهند و قیمتها تحت نظارت سازمان بورس، شفاف و کاملا رقابتی است.

البته نکته ای که باید به آن اشاره داشت این است که انجام معاملات در بورس کالا هم مثل: بورس اوراق بهادار احتیاج به تجربه و آموزش کافی خواهد داشت.

در نظر داشته باشید که داشتن مدیریت سرمایه کارآمد و دقیق، توانایی انجام تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی و همینطور اصول رفتارشناسی معامله گری در سطحی مناسب، از نیازهای معاملگران این بازار به شمار می رود.

بنابراین سرمایه گذاری در بورس کالا موردی است که باید با آموزش های قبلی و داشتن استراتژی مناسب آغاز شود.

اگر شما هم تجربه جالب و خوبی در زمینه انجام معاملات در بورس کالای ایران دارید، خوش حال خواهیم شد که با ما و دیگر مخاطبان سایت هم در میان بگذارید.

همچنین اگر نکته ای را در مورد معاملات بورس کالا، کارگزاری بورس کالا و حتی ورود به بورس کالا در نظر داشتید که در این مقاله برای شما آورده نشده است، حتما در بخش ارسال دیدگاه و نظرات با ما در میان بگذارید.

معرفی کامل بورس کالا + نحوه ثبت نام و سرمایه گذاری

بازار سرمایه در کشور ما از چهار بازار بورس، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی تشکیل شده است. بازار بورس و فرابورس برای عموم نسبتاً شناخته شده تر از بورس کالا و انرژی هستند . ما در این مقاله قصد داریم “بورس کالا” را به طور کامل معرفی کرده و شما با تعریف بورس کالا، تاریخچه،انواع بازار بورس کالا ، قراردادها، اهداف و…، هم چنین نحوه ثبت نام، سرمایه گذاری و جزئیات لازم پیرامون این موضوع را برای شما شرح دهیم.

بورس کالا چیست؟

بورس کالا ( Mercantile Exchange ) بازاری است که در آن کالاهای مشخصی مورد معامله قرار میگیرند و مانند دیگر بازارهای حاضر در بورس به صورت سازمان یافته میباشد. خرید یک محصول در بازار سنتی کالا، دارای ریسکهایست. بطور مثال ، قیمت محصولات در بازار با نوسانات مختلفی همراه است و هر فروشنده‌ای می‌تواند محصول خود را با قیمت مشخصی ارائه دهد و نهادهای نظارتی نیز توجه چندانی به قیمت کالا و کیفیت آن ندارند. عدم نظارت مشخص باعث شده تا بسیاری از مردم برای تهیه محصول مورد نیاز خود به بازار بورس کالا مراجعه کنند و محصول مورد نظر خود را در این بازار امن خریداری کنند. بطورکلی بورس کالا با هدف برطرف کردن نقاط ضعف و کمبودهای بازار سنتی به وجود آمد.

تاریخچه شکل گیری بورس کالا در جهان و ایران

از قرن نوزدهم به بعد در جهت رفع برخی نکات منفی و موانع در بازار کالاهای مختلف برای پاسخ‌گویی به برخی از نیازمندی‌های اقتصادی کشورها،بورس کالا در جهان شکل گرفت. در واقع ضعف های بازارهای سنتی در شکل‌ نوسانات کاذب و عدم شفافیت در کشف قیمت و فقدان تضمین‌های لازم برای معامله‌گران از مهم‌ترین دلایل راه‌اندازی بورس‌های کالایی در کشورهای جهان بوده است.در چنین شرایطی وجود بورس‌های کالایی و استفاده از ابزارهای مشتقه به پدید آمدن یک نظام سازمان‌یافته دادوستد و توزیع کالاها در کشورهای مختلف منجر شده و راه ورود به بازارهای جهانی را برای کشورها تسهیل کرده است.
امروزه بورس کالایی مدرن بسیار زیادی در جهان وجود دارند که قدیمی‌ترین آن‌ها بورس معروف و تجاری شیکاگو (CME) با سابقه ۱۷۰ ساله وهم چنین ، بورس فلزات لندن (LME) با سابقه ۱۳۰ ساله ، بورس‌کالای نیویورک(NYMEX)، بورس‌کالای توکیو (TOCOM)، بورس کالای شانگهای (SHFE)، بورس کالای هند(MCX) نیز میتوان نام برد.
کشور ایران در راستای تحقق اهداف برنامه سوم و چهارم توسعه ،شورای عالی بورس موظف به راه‌اندازی و گسترش بورس‌های کالایی در ایران شد.سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران به عنوان اولین بازار بورس کالا در ایران در سال 1382 فعالیت خود را آغاز نمود. پس از آن سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در سال 1383 شروع به کار کرد. بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و با تصویب شورای عالی بورس، شرکت بورس کالای ایران در آذر ۱۳۸۵ با درهم آمیختن بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی تشکیل شد . بورس کالا پس از پذیره‌نویسی و برگزاری مجمع عمومی، از مهر ۱۳۸۶ کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد. لازم به ذکر است، ارکان شرکت بورس کالای ایران هم اکنون شامل «مجمع عمومی»، «هیئت مدیره»، «مدیرعامل»، «بازرس/حسابرس» می باشد. دکتر سید ابراهیم عنایت یکی از بنیانگذاران بازار بورس کالا در ایران می باشند.

انواع بازار بورس کالا

بورس کالا شامل 4 زیر مجموعه میباشد که عبارتند از:

• بازار فیزیکی
• بازار فرعی
• بازارمشتقه
• بازارمالی

این زیرمجموعه‌های بورس کالا هر کدام شامل بخش های مختلفی هستند که در ادامه به بررسی هریک خواهیم پرداخت.

بازار فیزیکی

یکی از پر رونق ترین بازارهای بورس کالا، بازار فیزیکی میباشد. این بازار قوانین مختص خود را دارد و معاملات با شرایط ویژه به صورت مزایده ایی انجام میشود. با توجه به قیمت پیشنهادی فروشنده، قیمت‌هایی برای خرید محصول توسط خریداران پیشنهاد می‌شود. محصول در نهایت به بالاترین قیمت فروخته خواهد شد.

انواع قراردادهای بازار فیزیکی

کالاها در این بازار به صورت قراردادهای نقدی، سلف و نسیه قابل معامله‌اند.

قرارداد نقدی (spot)

در این قرارداد، خریدار تمام مبلغ توافق شده را به همراه کارمزد کارگزار پرداخت کرده و عرضه‌کننده محصول نیز آن را در مدت حداقل ۳ روز به خریدار تحویل می‌دهد. به همین خاطر از این قرارداد را قرارداد تحویل فوری نیز میگویند. البته هزینه محصول نیز باید در عرضه ۳ روز پرداخت شود.

قرارداد سلف (forward)

در این نوع قرارداد ، مبلغ توسط خریدار پرداخت‌شده اما زمان تحویل آن در روزی است که در قرارداد منعقدشده و مورد تأیید طرفین قرارگرفته است. بنابراین تحویل محصول در آینده انجام می‌گیرد و تسویه آن در همان ابتدای انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد که این نوع توافق در بازار فیزیکی بورس کالا مرسوم است.

قرارداد نسیه (credit)

این قرارداد طوری که نامش نشان میدهد امکان نسیه وجود داشته و خریداران می‌توانند مبلغ توافق شده را به‌صورت نسیه و در زمان‌بندی‌های معین‌شده پرداخت کنند. تحویل کالا نیز در مدت ۳ روز بعد از انعقاد قرارداد انجام می‌گیرد.

در بورس کالا بازار فیزیکی محصولات زیر دادوستد می‌شوند :

• محصولات کشاورزی
• محصولات پتروشیمی
• فرآورده‌های نفتی
• محصولات صنعتی و معدنی مختلف

بازار فرعی

برخی کالاها به دلایلی در بازار فیزیکی نمی‌توان آن‌ها را ارائه کرد و یا در بورس کالا به صورت متداول عرضه نمی‌‌شوند یا فروش آن‌ها، بدون مراجعه حضوری و بررسی کالا توسط خریدار، امکان پذیر نیست . در این حالت کالاها در دسته بازارهای فرعی قرار می‌گیرند. در این بازار، محصولات کشاورزی، محصولات پتروشیمی، معدنی، صنعتی، پلیمری و …. دادوستد میشوند. که قابل‌عرضه در معاملات داخلی و خارجی هستند. بنابراین در این بازار، عرضه‌کنندگان بیشتری می‌توانند حضور پیدا کنند و محصولات خود را به فروش برسانند.

بازار مشتقه

جدیدترین زیر مجموعه بازار بورس کالا بازار مشتقه است. این بازار به این صورت است که یک دارایی خاص عرضه‌شده و بر روی آن قراردادهایی تنظیم می‌شود. منظور از دارایی خاص نیز هر محصولی می‌تواند باشد.

انواع قراردادهای اوراق مشتقه بورس کالا

اوراق مشتقه بورس کالا شامل :

قرارداد آتی

قراداد آتی یعنی قرارداد آینده ،کلیه امور معامله از پرداخت وجه گرفته تا تحویل کالا در زمان آینده و طبق قیمت توافق شده صورت میپذیرد. بنابراین هنگام رسیدن زمان معامله، وجه موردنظر پرداخت‌شده و کالا در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.

قرارداد اختیار معامله (option)

قراردادی است که یک نفر اختیار یا حق معامله فرد دیگری را خریداری کرده و به دست می‌آورد. این قرارداد در دو مدل مختلف تحت عناوین اختیار خرید و اختیار فروش منعقد می‌شود و در هر یک از آن‌ها، خریداران و عرضه‌کنندگان شروع به معامله با یکدیگر می‌کنند.

روش کار بازار مشتقه

روش کار بازار مشتقه به صورتی است که در ابتدا یک دارایی مشخص به عنوان دارایی پایه معرفی شده و قراردادها روی آن منتشر و تعریف می‌شوند. محصولات ارزشمند کشاورزی مثل زعفران، پسته و زیره، فراورده‌های نفتی، انواع فلزات و سکه، همگی می‌توانند به عنوان یک دارایی پایه انتخاب شوند. بازار مشتقه طیف وسیعی از افراد را به سرمایه‌گذاران خرد تبدیل خواهد کرد. قرادادهای آتی و اختیار معامله مزایایی از جمله پوشش دادن ریسک، امکان خرید و فروش استقراضی دارایی‌ها و همچنین تضمین معاملات به وسیله اتاق پایاپای بورس، را دارند.

بازار مالی

هدف این بازار جذب سرمایه گذاران بیشتر است که شامل 3 زیر مجموعه میباشد که عبارتند از :

1. گواهی سپرده کالایی :

در این نوع بازار مالی، کالاهایی با تایید کیفیت محصولات توسط انباردار در انبار قرار می‌گیرند. انباردار قبض این کالاها را صادر می‌کند. متقاضیان بورس کالا و گواهی سپرده کالایی، با استفاده از این قبض استاندارد می‌توانند جهت فروش محصولات خود در بورس کالا اقدام کنند.

2. صندوق سرمایه‌گذاری کالایی :

در صندوق سرمایه‌گذاری کالایی ، سرمایه‌گذاران هزینه‌های مربوط به انبارداری و حمل و نقل را پرداخت نمی‌کنند. در واقع این قابلیت را دارند که به جای خرید محصول، اوراق آن را تهیه کنند. به این صورت که صندوق، سرمایه‌گذاری روی کالایی مشخص را انجام داد و افراد با خرید واحد‌های صندوق، امکان سرمایه‌گذاری روی آن کالا را خواهند داشت.

3. قرارداد سلف موازی استاندارد :

در صورت استفاده از قرارداد سلف موازی استاندارد در بورس کالا ، مبلغ کالا پیش از تحویل سفارش به مشتری پرداخت می‌شود. کلیات قرارداد مذکور، مشابه با قرارداد سلف است .

اصلی ترین اهداف بورس کالا

بطور کلی بورس کالا اهدافی را دنبال میکند که مهم ترین آنها عبارتند از :

• ایجاد بازاری منسجم و قانونمند برای تسهیل داد و ستد نقدی و آتی کالا
• سامان‌دهی بازار کالاهای خاص از جمله محصولات کشاورزی ، فلزی ، انرژی و پتروشیمی
• کشف قیمت انواع کالاها به صورت رقابتی
• حذف واسطه‌ ها در معاملات و خریدوفروش مستقیم بین خریدار و فروشنده
• به حداقل رساندن نوسانات کاذب بازار و امکان انتقال ریسک
• امکان انجام معاملات نقدی و آتی کالا با استفاده از ابزارهای مناسب

تفاوت بورس کالا و بورس اوراق بهادار

1. در بورس کالا، کالا با وزن ، تاریخ تحویل ، قیمت، کیفیت و کمیت مشخص به صورت فیزیکی دادوستد می‌شود . ولی در بورس اوراق بهادار قیمت به صورت لحظه‌ای تعیین می‌شود و اوراق بهادار دادوستد می شود و کالا به صورت مستقیم مورد معامله قرار نمی گیرد.
2. در بورس کالا خرید و فروش نقدی بوده و تسویه حساب تا ۲۴ ساعت به طول می‌انجامد و تحویل کالا بعد از پرداخت وجه صورت می‌گیرد. اما در بورس اوراق بهادار از ۷۲ ساعت تا یک هفته پول وارد حساب فروشنده نخواهد شد.
3. نوسان کاذب در بورس کالا رخ نمی‌دهد اما در اوراق بهادار نوسانات لحظه ای باعث ایجاد قیمت کاذب می شود.
4. در صورت کاهش قیمت در اوراق بهادار امکان کسب سود وجود ندارد ولی در بورس کالا میتوان از کاهش قیمت نیز کسب سود کرد.
5. در در بورس کالا سرمایه به صورت شخصی و مستقیم به حساب فرد واریز انجام می‌شود اما در بورس اوراق بهادار سرمایه به حساب کارگزاری واریز میشود . حساب معتبر در بورس کالا تا ۲۰۰ میلیون می تواند از کارگزاری اعتبار دریافت کند .
6. به سرمایه معامله گر در بورس کالا ضریب اهرمی ۱۰ برابر تعلق می گیرد ولی بورس اوراق بهادار دارای چنین ویژگی نیست.

چه کسانی در بورس کالا فعالیت میکنند ؟

• ‌ افرادی كه می‌خواهند از ريسک نوسان كاذب قيمت‌ها در امان باشند. در واقع بورس‌های كالا به عنوان عاملی موثر برای کاهش ریسک توليدكنندگان كالا و مصرف‌ كنندگان عمده در بازار شناخته می‌شود.
• افرادی که بر خلاف گروه اول، از نوسانات قيمت استفاده كرده و کسب سود می‌كنند. در بورس‌های كالا، اين گروه با نام سوداگران (Speculator) معرفی می‌شوند.

نحوه ثبت نام در بورس کالا

برای فعالیت در بورس کالا و دسترسی به معاملات این بازار داشتن کد بورسی مخصوص بورس کالا الزامیست . مراحل ثبت نام و دریافت کد بورس کالا به شرح زیر میباشد :

گام اول

ابتدا وارد سامانه سجام به نشانی www.sejam.ir شوید و سپس ثبت نام و احراز هویت (حضوری یا غیر حضوری) انجام دهید. اگر قبلاً برای دریافت کد بورسی در این سامانه اقدام کرده اید و اصطلاحا سجامی شده اید دیگر نیاز به تکرار این مرحله نیست.

گام دوم

یک کارگزار به دلخواه انتخاب کنید و در بخش “کد بورسی کالا ” ثبت نام خود را تکمیل و اقدام به دریافت این کد نمایید. بعد از دریافت کد بورس کالا میتوانید از طریق کارگزار در بورس کالا معامله کنید. در ادامه به مراحل نحوه خرید از بورس کالا می‌پردازیم .

گام سوم

مراحل ثبت سفارش خرید در بورس کالا به شرح زیر می‌باشد :

1. تکمیل فرم ثبت سفارش نزد کارگزاری انتخابی و پیشنهاد قیمت
2. واریز حداقل سپرده مورد نیاز معامله به حساب کارگزاری، نزد اتاق پایاپای
3. انتقال سفارش مشتری به تالار معاملات توسط کارگزاری
4. شرکت در مزایده توسط کارگزاری و انجام معامله در تالار
5. واریز باقی‌مانده وجه معامله پس از کسر سپرده اولیه به حساب کارگزاری، نزد اتاق پایاپای
6. تسویه اسنادی معاملات در اتاق پایاپای و صدور اسناد معاملاتی
7. تسویه مالی معاملات در اتاق پایاپای
8. نقل و انتقال وجوه پس از کسر هزینه‌ها به حساب معامله‌گران از طریق حساب بانکی

محدودیت های معامله در بورس کالا

• برخی کالاهای معرفی شده در بازار بورس کالا به صورت سبد عرضه می‌شوند؛ در این حالت برای خریدار امکان انتخاب وجود ندارد.
• عرضه کنندگان کالا موظف هستند بدون وقفه کالا ارائه دهند. در صورت توقف عرضه کالا، عرضه کنندگان مربوط از بازار بورس کالا اخراج خواهند شد.
• امکان خرید کمتر از حجم مشخص وجود ندارد.

انواع کدهای معاملاتی در بورس کالا

کد معاملاتی عام

دارندگان این کد می‌توانند تمام کالاهای پذیرفته شده در بورس کالا را خرید و فروش کنند. کد معاملاتی عام جهت خرید و فروش کالا یا گروه کالایی خاص ایجاد نشده است.

کد معاملاتی خاص کالا

کد معاملاتی است که جهت خرید یک یا چند کالای خاص ایجاد شده است. دارنده این کد بورس کالا میتواند کالا یا کالاهای خاص را خرید و فروش نماید.

کد معاملاتی خاص گروه کالا

کد معاملاتی است که جهت خرید و فروش یک گروه کالای خاص ایجاد شده است. دارندگان این کد می‌توانند تمام کالاهای پذیرفته شده در یک گروه کالایی خاص را خرید و فروش کنند.

کلام پایانی

بازار بورس کالا بازار منسجمی است که ابزارها و بازارهای جدیدی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد و باحذف نقاط ضعف بازار سنتی به روی معاملات، نوسانات قیمت و کیفیت کالا کنترل صورت می‌گیرد. این بازار قانونمند نوین ،مکانی امن را برای سرمایه گذاران و جذب سرمایه در بخش‌های مختلف فراهم کرده و هم چنین به علت شفافیت کافی باعث ایجاد اعتماد بین طرفین معامله می‌شود . علاوه بر این بازار بورس کالا، بازار بورس کالا با ایجاد سیستمی نظام‌مند،جهشی بزرگ از بازار سنتی به بازار پیشرفته را رقم زده است.

بازار فیزیکی بورس کالا ایران چیست؟

یکی از بازارهای بسیار مهم بورس کالا بازار فیزیکی آن است. ماهیت این بازار از حیث تحویل کالا شبیه به بازار سنتی است؛ البته با این تفاوت که قوانین و سازوکارهای مخصوص و مشخص خود را دارد. ماهیت بازار کالا به‌ این‌ ترتیب است که تولیدکنندگان مواد خام مانند پتروشیمی‌ها و فلزات و محصولات کشاورزی و…. که به‌ اصطلاح در بازار فیزیکی بورس کالا به آن‌ها عرضه‌کننده گفته می‌شود، تولیدات خود را در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه می‌کنند. مصرف کنندگان مواد اولیه نیز که به‌ اصطلاح تولید کنندگان هستند، این مواد اولیه را با سازوکار مخصوص بازار خریداری می‌کنند. تفاوت بازار فیزیکی با بازار سنتی در قوانین حاکم بر آن و ساز و کار خرید آن و قیمت‌های شفاف آن است. طبق تقسیم‌بندی که تا الان صورت گرفته، گروه‌های کالایی که تا الان معامله شده‌اند شامل موارد زیر هستند:

نحوه ورود به بازار فیزیکی بورس کالا

• نحوه ورود به بازار فیزیکی برای عرضه کنندگان:

عرضه کنندگان برای ورود به بورس کالا نیاز به پذیرش محصول خود در بورس کالا دارند. برای پذیرش کالا در بازار فیزیکی یا به‌ اصطلاح بازار اصلی لازم است عرضه‌کنندگان مدارک موردنیاز بورس کالا را تکمیل کنند. در ادامه کمیته‌ای تحت عنوان هیئت پذیرش در مورد این درخواست تصمیم‌گیری خواهند کرد. لازم به ذکر است، هیئت پذیرش حداکثر ظرف ۳۰ روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط از بورس، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تائید یا رد پذیرش کالا، از طریق بورس به متقاضی اعلام می‌کند.

• نحوه ورود به بازار فیزیکی ا برای خریداران:

برای تعریف خریداران در بازار فیزیکی بورس کالا باید به شرایط بازار آن کالا توجه داشت. در بازار فیزیکی، عرضه کنندگان شرایط خرید را برای خریداران تعریف می‌کنند. با توجه به افزایش تقاضا برای کالاهای عرضه شده در این بازار و همچنین توجه به آسیب‌شناسی که از طرف بورس کالا و سازمان صنعت و معدن صورت گرفته، در ۹۹% موارد، تولیدکنندگان (مصرف‌کنندگان نهایی) کالا را از بورس کالا خریداری می‌کنند. در بازار فیزیکی خریداران را به دو دسته خریداران خارجی و داخلی تقسیم می‌کنند. قبل از اینکه به این دودسته بپردازیم با توجه به قوانین جدید از سوی مدیریت نظارت بر کارگزاران، لازم است تمامی مشتریان جدیدی که قصد گرفتن کد معاملاتی جهت خرید از بازار فیزیکی را دارند در سامانه سجام ثبت‌نام کنند؛ سپس اقدام به کد گیری کنند. مشتریان به دو دسته مشتریان حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شوند:

برای دریافت کد معاملاتی مشتریان حقیقی، لازم است مشتری بعد از ثبت نام در سامانه سجام مراحل زیر را انجام دهد:

1. درخواست کتبی به کارگزار جهت گرفتن کد
2. تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقیقی بازار فیزیکی
   
3. تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی بازار فیزیکی
   
4. ثبت‌نام در سایت دارایی و امور مالیاتی و ارسال کد رهگیری به کارگزار
5. کپی شناسنامه و کارت ملی
6. ارسال پروانه بهره‌برداری درصورتی‌که پروانه بهره‌برداری به نام شخص حقیقی باشد.

• مشتریان حقوقی

به‌منظور دریافت کد معاملاتی مشتریان حقوقی نیز لازم است مشتری ابتدا در سامانه سجام ثبت‌نام کند. سپس به‌منظور تکمیل ثبت‌نام مراحل زیر را انجام دهد:

1. درخواست کتبی به کارگزاری جهت گرفتن کد
2. تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقوقی بازار فیزیکی
   
3. تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی بازار فیزیکی
   
4. ارائه مدارک مربوط به شرکت شامل: اساسنامه، روزنامه رسمی آخرین تغییرات شرکت، آخرین روزنامه رسمی در مورد اعضا هیئت‌مدیره و دارندگان امضا مجاز شرکت، شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضا مجاز، رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت
5. آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده به همراه گزارش حسابرس و بازرس قانونی صرفاً جهت احراز فعال بودن اشخاص حقوقی
6. پروانه بهره‌برداری درصورتی‌که واحد تولیدی باشد.
7. ثبت‌نام در سامانه انبارها

کد گیری برای اشخاص خارجی

• اشخاص حقیقی خارجی:

1. 1. درخواست کتبی به کارگزار
   2. تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقیقی بازار فیزیکی
      
   3. تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی بازار فیزیکی
      
   4. گذرنامه معتبر کشور متبوع
   • اشخاص حقوقی خارجی:
   1. 1. درخواست کتبی به کارگزاری جهت گرفتن کد
      2. تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقوقی بازار فیزیکی
      3. تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی بازار فیزیکی
         
      4. ارائه مدارک ثبت یا تأسیس شرکت عبارتند از: گواهی تأسیس یا مدرک مشابه، اساسنامه یا مدرک مشابه، مدارک مشخصات و حدود اختیارات صاحبان امضا مجاز شخص حقوقی، مدارک مربوط به مجوز فعالیت در کشور متبوع که به تائید کنسولگری ایران رسیده باشد.
      5. مدارک مثبت مالی (صورت‌های مال حسابرسی شده یا مدرک مشابه) به تشخیص بورس

      چه کالاهایی در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه می‌شوند؟

      در جدول زیر سعی شده که خلاصه‌ای از انواع کالاهایی که در بازارهای مختلف بورس فیزیکی کالا عرضه می‌شود ارائه گردد:

      

      خرید از بازار فیزیکی بورس کالا

      مراحلی که یک مشتری برای انجام خرید از بازار فیزیکی بورس کالا باید طی کند شامل:

      1. گرفتن کد از کارگزار منتخب
      2. معرفی یک حساب وکالتی جهت خرید و واریز ۱۰ درصد وجه ارزش قرارداد به‌حساب وکالتی تا زمان مشخص‌شده در روز معامله
      3. ارسال سفارش خرید به کارگزار و امضای دستور خرید و ارسال آن برای کارگزار خود تا قبل از معامله

      در صورت خرید از بورس کالا مراحل زیر تا تحویل کالا باید طی شود:

      1. تسویه خرید: بعد از خرید ۱۰ درصد ارزش قرارداد از حساب مشتری برداشته می‌شود و ۹۰ درصد باقی‌مانده، طی یک اعلامیه خریدی به خریدار اعلام و تا زمان مشخص‌شده در اعلامیه خرید مشتری باید به‌حساب بورس کالا واریز کند.
      2. ارسال ثبت خریدار به کارگزار فروشنده: بعد از تسویه، کارگزار خریدار، نامه‌ی باربری خریدار را به کارگزار فروشنده اعلام می‌کند و به همراه مدارک موردنیاز جهت بررسی و گرفتن حواله برای کارگزار فروشنده ارسال می‌کند.
      3. حواله: کارگزار فروشنده ثبت ارسالی از طرف کارگزار خریدار را به همراه مدارک ارسالی بررسی کرده و پس از تائید برای فروشنده ارسال می‌کند. فروشنده نیز پس از بررسی‌های لازم، شماره حواله را به کارگزار خود (کارگزار فروشنده) اعلام می‌کند و از طریق کارگزار خریدار این شماره حواله به مشتری اعلام می‌شود و مشتری اقدام به بارگیری کالای خریداری‌شده می‌کند.

      سخن آخر

      در این مقاله توضیحاتی در خصوص انواع کالاهای مورد معامله در بازار فیزیکی بورس کالا ارائه شده است. مشتریان این بازار به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. هر یک از این گروه‌ها روش متفاوتی برای اخذ کد معاملاتی بورس کالا دارند. پس از دریافت کد معاملاتی، خریداران و فروشنده‌ها از طریق ارسال سفارش به کارگزاری خود اقدام به معامله محصول و کالای موردنظر می‌کنند.

      شرایط و نحوه خرید ورق از بورس کالا

      ورق‌ها یکی از محصولات فولادی بسیار پرکاربرد هستند که به مقدار زیاد در بازار بورس کالا معامله می‌شوند. استفاده در صنایع گوناگون از خودروسازی گرفته تا صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، سبب شده تا نیاز به این محصول پرمصرف همیشه وجود داشته باشد و حجم عظیمی از معاملات در بورس کالا به انواع ورق‌های فولادی اختصاص داده شود. در این مقاله با نحوه خرید و نیز قیمت ورق در بورس کالا بیشتر آشنا خواهیم شد.

      چه محصولاتی از ورق در بورس کالا عرضه می‌شود؟

      ورق‌ها در زیرگروه اصلی با عنوان مقاطع تخت که خود زیرمجموعه‌ای از گروه اصلی تحت عنوان گروه فولاد است، در بورس کالا عرضه می‌شوند. دسته‌بندی اصلی ورق‌ها شامل دو گروه ورق گرم و ورق سرد است که هرکدام از آن‌ها به دلیل برخورداری از خواص و ویژگی‌های گوناگون، انواع دیگری از ورق‌های فولادی را رقم می‌زنند. با تفاوت ورق نورد گرم و نورد سرد بیشتر آشنا شوید. ورق‌های فولادی که در بورس کالا عرضه می‌شوند به شرح زیر هستند:

      • ورق گرم
      • ورق سرد
      • ورق گالوانیزه
      • ورق قلع اندود
      • ورق رنگی

      این تقسیم‌بندی به‌صورت کلی بوده به‌گونه‌ای که برای مثال، ورق گرم در بورس کالا دارای انواع مختلفی شامل ورق گرم HB، ورق گرم HC، ورق گرم خودرو و ورق گرم نوردکاران است. ورق سرد هم به دو شکل دیگر یعنی ورق سرد خودرو و ورق سرد لوازم‌خانگی در بورس کالا عرضه می‌شود. همچنین ورق گالوانیزه علاوه بر گالوانیزه معمولی، دارای دو نوع دیگر تحت عنوان ورق گالوانیزه خودرو و ورق گالوانیزه لوازم‌خانگی است که در بورس کالا معامله می‌شوند. هرچند که بیشتر معاملات ورق‌ها در بورس کالا پیرامون همان 5 گروه اصلی یادشده در بالا انجام می‌شود.

      خرید ورق از بورس کالا چه شرایطی دارد؟

      شرایط خریدوفروش ورق‌های فولادی در بورس کالا تحت تأثیر نوسانات و تفاوت در قیمت ورق فولادی اعلام‌شده از جانب تولیدکنندگان مختلف قرار می‌گیرد. تحت چنین شرایطی، سه حالت ممکن است رخ دهد. اول اینکه برخی فروشندگان با ثابت نگه‌داشتن قیمت‌ها به دنبال جذب مشتری بیشتر به سمت خود هستند. حالت دوم عبارت است از عدم انجام معامله از جانب فروشنده و عدم ذکر قیمت محصولات تا زمانی که شرایط مساعد و جوی پایدار در بازار حاصل شود. حالت سوم هم به همسان‌سازی قیمت‌ها توسط فروشندگان متناسب با قیمت‌های بازار مربوط می‌شود.

      چه شرایطی بحرانی نامیده می‌شود؟

      ایجاد شرایطی که سبب ناپایداری در قیمت‌ها و نیز عدم انجام معاملات مستمر و شفاف می‌شود را شرایط بحرانی می‌نامند. در چنین شرایطی رفتارهای متفاوتی از جانب خریداران هم مشاهده می‌شود که برخی بدون توجه به شرایط، اقدام به خرید می‌کنند. برخی دیگر نیز در حد رفع نیاز خرید کرده و عده‌ای هم تا ثبات قیمت‌ها و اعلام نرخ نهایی آن‌ها از انجام خرید در بورس کالا امتناع می‌کنند. تحلیل مربوط به نوسانات قیمت آهن آلات در بورس کالا را در این لینک مشاهده نمایید.

      مراحل خرید ورق از بورس کالا

      خرید ورق از بورس کالا روند ساده‌ای داشته که می‌توان آن را در چهار مرحله خلاصه کرد:

      اولین قدم در خرید ورق از بورس کالا، انتخاب یک کارگزاری است تا به‌عنوان یک واسطه، خریدار را به فروشنده ربط دهد. این کارگزاری‌ها باید از کارگزاری‌های فعال بوده و نیز در زمینه خرید آهن‌آلات و ورق‌های فولادی در بورس کالا فعالیت کنند. این کارگزاری‌ها هستند که کد بورسی را در اختیار شما قرار می‌دهند.

      گام دوم خرید ورق از بورس کالا، ثبت‌نام در سامانه سجام به‌منظور دریافت کد معاملاتی است. این کدهای معاملاتی انواع کد معاملاتی در بورس کالا زمینه انجام معاملات از طریق کارگزاری‌ها در بورس کالا را فراهم می‌آورند. مدارکی که برای انجام این امور موردنیاز است در ادامه به‌طور مفصل تشریح خواهند شد.

      گام سوم، دریافت و تکمیل برگه خرید از کارگزاری مربوطه است. مواردی از قبیل میزان ورق درخواستی، تعداد ورق و مهم‌تر از همه، فیلد مربوط به حداکثر توان خریدار باید در این برگه خرید مشخص شوند. در بخش مربوط به حداکثر توان خریدار، باید اطلاعاتی نظیر قیمت درخواستی در ازای هر واحد از ورق ثبت شود. سپس لازم است که ده درصد از مبلغ فاکتور به‌حساب کارگزاری واریز شود که این مبلغ به‌عنوان نوعی تعهدنامه از جانب خریدار تلقی می‌شود.

      گام چهارم عبارت است از انجام معامله توسط کارگزاری و مطابق با درخواست خریدار که سرانجام به یک اطلاعیه تأیید خرید منتهی می‌شود. ادامه و اتمام مرحله خرید مشروط بر واریز مابقی فاکتور خرید به‌حساب بورس تا حداکثر سه روز پس از دریافت اطلاعیه تأیید خرید است.

      مدارک لازم برای خرید ورق از بورس چیست؟

      مدارک موردنیاز برای خرید ورق از بورس با توجه به نوع بازاری که قرار است معامله در بستر آن شکل گیرد، متفاوت است.

      مدارک موردنیاز برای مشتریان حقیقی ایرانی در بازار فیزیکی

      • اصل فرم درخواست کد حقیقی ایرانی
      • کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه
      • ثبت‌نام در سامانه امور مالیاتی

      مدارک موردنیاز برای مشتریان حقوقی ایرانی در بازار فیزیکی

      • اصل فرم درخواست کد حقوقی ایرانی
      • کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه مدیرعامل و تمام اعضاء هیئت‌مدیره
      • اساسنامه
      • روزنامه رسمی تأسیس و آخرین تغییرات اعضاء هیئت‌مدیره و سایر روزنامه‌های رسمی مهم
      • صورت‌های مالی حسابرسی شده آخرین دوره
      • پروانه بهره‌برداری و سایر مجوزهای فعالیت که معتبر باشند.

      مدارک گفته‌شده در بالا مربوط به خرید از بازار فیزیکی بورس کالا است اما فعالیت در بازار مشتقه بورس کالا نیازمند مدارک دیگری است.

      مدارک لازم برای مشتریان حقیقی در بازار مشتقه

      • اصل فرم درخواست کد با تائیدیه بانک مربوطه و کارگزار
      • کپی برابر اصل شده پشت و روی کارت ملی و تمام صفحات شناسنامه
      • فرم معرفی اطلاعات حساب‌های بانکی مشتری
      • اقرارنامه و بیانیه ریسک معاملات قراردادهای آتی

      مدارک لازم برای مشتریان حقوقی در بازار مشتقه

      • اصل فرم درخواست کد با تائیدیه بانک مربوطه و کارگزار
      • کپی برابر اصل شده پشت و روی کارت ملی و تمام صفحات شناسنامه مدیرعامل، تمام اعضای هیئت‌مدیره و نماینده شرکت
      • فرم مشخصات نماینده
      • فرم معرفی اطلاعات حساب‌های بانکی مشتری
      • اقرارنامه و بیانیه ریسک معاملات قراردادهای آتی
      • آخرین تغییرات روزنامه رسمی شرکت که در آن سرمایه ثبتی شرکت درج شده باشد.
      • اساسنامه

      عرضه ورق در بورس کالا در چه روزهایی انجام انواع کد معاملاتی در بورس کالا می‌شود؟

      در بین انواع ورق‌های فولادی، ورق سرد معمولاً در روزهای دوشنبه و یا سه‌شنبه هر هفته در بورس کالا عرضه می‌شود. اما عمده عرضه و معامله ورق‌های گالوانیزه، ورق قلع اندود و نیز ورق گرم، در روز سه‌شنبه هر هفته است. معاملات مربوط به ورق‌های فولادی در روزهای یادشده و در تالار محصولات صنعتی و معدنی و در ساعت 11 صبح به انجام می‌رسند.

      

      روش‌ های خرید ورق از بورس کالا

      روش‌های خرید ورق از بورس کالا شامل دو حالت حراج حضوری و روش عرضه یکجا است.

      روش حراج حضوری

      در عرضه ورق فولادی به روش حراج حضوری در بورس کالای ایران، ثبت سفارش، معاملات، تسویه، پایاپای و تحویل کالا مطابق با مقررات حاکم بر بازار فیزیکی بورس خواهد بود. در این نوع عرضه، اگر معامله کالا به میزان حداقل خرید جهت کشف نرخ به انجام نرسد، عرضه‌کننده تا پنج روز کاری پس از اولین عرضه، برای عرضه مجدد کالای خود فرصت دارد. اگر در عرضه دوم نیز کالا به فروش نرود، عرضه مجدد کالا در بورس منوط به ارائه درخواست به بورس و طی کردن مجدد فرآیند پذیرش و عرضه خواهد بود.

      روش عرضه یکجا

      در این روش، تنها درصورتی‌که کارگزار فروشنده بتواند 3 درصد ارزش کالای مورد معامله را بر اساس قیمت پایه و به‌صورت نقدی یا ضمانت ‌نامه بانکی بدون قید و شرط از فروشنده دریافت کند و حسب مورد به‌حساب را به این اتاق تحویل دهد و نیز تاییدیة اتاق پایاپای را مبنی بر سپردن تضامین مربوطه به بورس ارائه کند، مجاز به عرضه کالا خواهد بود.

      قراردادها

      به‌منظور خرید ورق از بورس کالا چه به روش حراج حضوری و چه به روش عرضه یکجا، قراردادهایی وجود دارد که معاملات باید در راستای یکی از آن‌ها انجام شوند. این قراردادها به شرح زیر هستند:

      • قرارداد نقدی: بر اساس قرارداد نقدی، پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و به‌صورت پایاپای انجام می‌شود.
      • قرارداد سلف: بر اساس این قرارداد، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل داده خواهد شد و بهای آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌گردد.
      • قرارداد نسیه: مطابق با قرارداد نسیه، کالا در هنگام معامله تحویل داده می‌شود و بهای آن در تاریخ سررسید و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌شود.
      • قرارداد آتی: قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌شود، در سررسید معین به فروش رساند.
      • قرارداد سلف استاندارد: مطابق با این قرارداد، عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره معین به خریدار تحویل دهد.
      • قرارداد اختیار معامله: در این قرارداد، یک طرف اختیار خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله خود نیز به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود.

      مزایا و معایب خرید ورق از بورس

      همانند هر بستر معاملاتی دیگر، خرید ورق از بورس کالا نیز مزایا و معایب مخصوص به خود را دارد. انجام معاملات در یک بستر مطمئن و تحت نظر نهادهای دولتی، امکان استفاده از ابزارهای بهینه به‌منظور ثبت درخواست و انجام معاملات و نیز وجود قابلیت اطمینان به شرایط خریدار و فروشنده که آن‌ها را ملزم به انجام درخواست‌ها و معاملات در چارچوب قوانین می‌کند، از جمله مزایای خرید ورق از بورس کالا است.

      ضمن اینکه این محیط دارای معایبی هم است که مهم‌ترین آن، وجود محدودیت‌های گوناگونی است که از طرف متصدیان اعمال می‌شوند. در این راستا می‌توان به انجام خریدوفروش ورق در یک تناژ مشخص اشاره کرد که امکان خرید کمتر از آن امکان‌پذیر نیست.

      نکات مهم و قابل توجه در خرید ورق از بورس کالا

      به‌منظور انجام معاملات مربوط به ورق‌های فولادی در بورس کالا، توجه به برخی نکات سبب شده تا با اطلاع کامل و آشنا به مقررات، معاملات به‌خوبی انجام شده و هیچ ضرری به طرفین درگیر در آن وارد نشود.

      کارمزد

      کارمزد کلیه کالاها که ورق نیز جزوی از آن است به شرح زیر است. این مبالغ برحسب ریال هستند.

      

      مهلت تسویه

      تا سه روز کاری بعد از انجام معامله، فرصت تسویه وجود دارد. همچنین، آخرین ساعت واریز وجه برای قراردادها، ساعت 13 روز سوم است. لازم به ذکر است که کلیه فیش‌های واریزی و مدارک قراردادها باید که تا قبل از ساعت 15 هر روز از طریق سامانه جهت تسویه توسط کارگزاری مربوطه به اتاق پایاپای ارسال گردد.

      درصد جریمه تأخیر روزانه

      اگر قراردادهای منعقدشده تا حداکثر سه روز کاری پس از انجام معامله تسویه نشوند، این امکان به مشتری داده می‌شود که حداکثر تا 7 روز تقویمی پس از مهلت تسویه، نسبت به واریز وجوه و تسویه نهایی اقدام نماید اما به ازای هر روز تأخیر بر اساس روز تقویمی، خریدار موظف به پرداخت 25/0 درصد ارزش معامله به‌عنوان جریمه است.

      فسخ و شرایط فسخ معامله

      چنانچه خریدار با وجود گذشت 7 روز تقویمی هم امور تسویه را انجام ندهد، معامله او فسخ شده و کارگزار خریدار مکلف است 5 درصد ارزش معامله را به‌عنوان خسارت فسخ قرارداد به‌اضافه کارمزد طرفین قرارداد، واریز نماید.

      سؤالات متداول

      1- ورق فولادی در چه روزهایی در بورس عرضه می‌شود؟

      انواع ورق‌ها معمولاً در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه هر هفته عرضه می‌شوند.

      2- کدام ورق‌ها در بورس کالا معامله می‌شوند؟

      تمام ورق‌های فولادی از ورق سیاه، گالوانیزه، روغنی، رنگی و اسید شویی به ‌صورت‌های مختلف نظیر ورق خودرو، ورق لوازم‌خانگی و.

      چه کسانی می‌توانند در بورس کالا معامله کنند؟

      ايسنا : ممکن است اکثر افراد جامعه گمان کنند امکان معامله در بورس کالا را ندارند. درحالی که این تصور اشتباه است. اشخاص حقیقی می‌توانند پس از اخذ کد معاملاتی نسبت به معامله گواهی سپرده سکه یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا اقدام کند.

      

      هرچند "بورس کالا" نه تنها برای فعالین بازار سرمایه بلکه اخیرا و به دلایل مختلفی از جمله حاشیه های مربوط به افزایش قیمت سیمان برای بسیاری از مردم نام آشناست، اما این بازار در مقایسه با بازار سهام از اقبال کمتری برخوردار بوده و می‌توان گفت این موضوع تفاوت فرایند معامله در بورس کالا و درواقع کالایی است که در بستر این بازار به مشتری عرضه می‌شود. با این‌حال نمی‌توان از اهمیت این بازار در اقتصاد کشور چشم پوشی کرد.

      بورس کالا به زبان ساده، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود.

      تاریخچه تشکیل این بازار در کشورمان به سال ۱۳۸۲ برمی گردد. زمانی که سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال مذکور، به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال ۱۳۸۳ شروع به فعالیت کرد.

      البته عمر این دو بازار طولانی نبود و هردو بعد از مدتی منحل شدند و شرکت بورس کالای ایران به موجب ماده ۵۸ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که مقرر داشته " دولت اقدامات لازم را برای فعال کردن بورس های کالایی و تطبیق آن با این قانون و ارائه راهکارهای قانونی مورد نیاز را به عمل خواهد آورد" به عنوان یک شرکت جدید و کاملا مستقل از سازمان های کارگزاران بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی، پس از پذیره نویسی در چهار گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد.

      بنابراین بورس کالای ایران با تجربه ای ۱۴ ساله، به داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه از جمله قراردادهای آتی مشغول است.

      نحوه ورود به بورس کالا

      فرایند ورود به بورس کالا تقریبا مشابه فرایند ورود به بازار سهام است. یعنی هر فرد حقیقی و حقوقی برای ورود به این بازار نیاز به کد مخصوص به خود دارد و برای دریافت این کد باید به کارگزاری مراجعه کند. درمورد کارگزاری ها باید گفت تقریبا کارگزاری های بورس کالا همان کارگزاری های بازار سهام هستند اما تعداد آن ها کمتر است.

      درواقع ممکن است یک کارگزاری فقط خدمات مربوط به اخذ کد سهام داری بازار سهام را به مشتری ارائه دهد و یک کارگزاری هم خدمات مربوط به اخد کد برای ورود به بازار سهام و هم خدمات مربوط به اخذ کد برای ورود به بورس کالا را ارائه دهد.

      در هر صورت متقاضی دریافت کد بورس کالا می‌تواند برای آشنایی با کارگزاری هایی که این خدمت را ارائه می‌کنند به آدرس اینترنتی شرکت بورس کالای ایران (/www.ime.co.ir) و سپس به سربرگ ذی‌نفعان، قسمت کارگزارن، کارگزاران فعال، مراجعه کند.

      طبق آخرین آمار حدود ۹۰ کارگزاری خدمات مربوط به کد معاملاتی بورس کالا را به متقاضیان ارائه می‌کنند.

      مدارک مورد نیاز برای دریافت کد معاملاتی در بازار نقدی

      مشتریان حقیقی باید در ابتدا فرم درخواست کد مشتری نزد کارگزار را تکمیل و تصویر شناسنامه و کارت ملی که توسط کارگزار برابر با اصل شده باشد را تحویل دهند. مشتریان حقوقی نیز باید بعد از تکمیل فرم درخواست کد مشتری نزد کارگزار، مدارک هویتی شرکت شامل اساسنامه شرکت، روزنامه رسمی آخرین تغییرات شرکت، آخرین روزنامه رسمی در خصوص اعضای هیات مدیره و دارندگان امضای مجاز شرکت و شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضای مجاز و کلیه اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت را ارائه کنند و همه موارد مذکور باید توسط کارگزار برابر با اصل شود.

      مشتریان حقیقی همچنین باید مدارک مالی شرکت شامل اظهارنامه مالیاتی آخرین دوره مالی، کد اقتصادی، صورت‌های مالی آخرین دوره مالی شرکت به همراه گزارش حسابرس رسمی و بازرس قانونی (در صورت نیاز بر اساس اطلاعیه سالیانه وزارت امور اقتصادی و دارایی حسب مقدار دارایی و فروش اظهار نامه مالیاتی)، مجوزهای فعالیت شرکت شامل پروانه بهره برداری و . را نیز ارائه کنند.

      مدارک مورد نیاز برای مشتریان خارجی

      مشتریان خارجی باید فرم درخواست کد به زبان انگلیسی (اگر کشور غیر انگلیسی زبان باشد، مدارک باید به زبان فارسی و یا انگلیسی ترجمه شده باشند) یا فارسی را تکمیل کرده و اساسنامه شرکت را ارائه کنند.

      همچنین باید تصویر لایسنس شرکت یا سایر مجوز های فعالیت نظیر کپی کارت بازرگانی که به تایید کنسولگری ایران در آن کشور رسیده باشد و تصویر پاسپورت مالک/مالکین و مدیر عامل شرکت نیز ارائه شود.

      مدارک مورد نیاز برای مشتریان عمومی، دولتی و نظامی

      مشتریان عمومی، دولتی و نظامی هم باید فرم درخواست کد مشتری نزد کارگزار را تکمیل و مدارک هویتی شرکت شامل اساسنامه یا مستندات تاسیس شرکت یا موسسه، آخرین روزنامه رسمی تغییرات و مدیران و دارندگان امضای مجاز شرکت یا موسسه، تصویر شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضای مجاز و مدیرعامل یا رئیس شرکت یا موسسه را ارائه کنند. همچنین مدارک انواع کد معاملاتی در بورس کالا مالی شرکت شامل اظهارنامه مالیاتی آخرین دوره مالی(در صورت وجود)، کد اقتصادی باید ارائه شود.

      انواع کدهای معاملاتی

      متقاضیان معامله در بورس کالا می‌توانند برای دریافت سه نوع کد معاملاتی عام، کد معاملاتی خاص گروه کالا و کد معاملاتی خاص کالا اقدام کنند.

      کد معاملاتی عام‌ کد معاملاتی است که جهت خرید و فروش کالا یا گروه کالایی خاص ایجاد نشده و دارنده آن مجاز است به شرط عدم وجود محدودیتی اعلامی جهت خرید کالا یا گروه کالایی خاص در بورس اقدام به خرید کلیه کالاهای پذیرفته شده در بورس کند.

      بر این اساس، مسوول پذیرش موظف است حداکثر ظرف سه روز کاری پس از ارائه مدارک کامل مشتری توسط کارگزاری، نسبت به صدور کد معاملاتی عام برای مشتری اقدام یا اینکه عدم کفایت مدارک ارائه‌ شده را به کارگزار اعلام کند.

      کد معاملاتی خاص گروه کالا کد معاملاتی است که جهت خرید و فروش یک گروه کالای خاص ایجاد شده و دارنده آن مجاز است به شرط عدم وجود محدودیت اعلامی جهت خرید یک کالای خاص از کلیه کالاهای پذیرفته شده آن گروه کالایی نیز خرید کند. برای مثال اگر فردی بخواهد محصولات گروه پتروشیمی را معامله کند، باید کد معاملاتی خاص گروه کالا را دریافت کند.

      کد معاملاتی خاص کالا نیز کد معاملاتی است که جهت خرید یکی یا چند کالای خاص ایجاد شده و دارنده آن مجاز است کالا یا کالاهای خاص را خرید کند. برای مثال فرد دارنده این کد فقط اجازه معامله چند محصول خاص پتروشیمی را دارد نه همه کالاهای گروه پتروشیمی.

      جهت صدور کد معاملاتی خاص کالا و خاص گروه کالا، متقاضی باید مدارک و مستندات خود را به کمیته پذیرش مشتریان ارایه کند. مشتریانی که واجد شرایط خرید بیش از یک کالا هستند، اعم از اینکه در یک گروه کالایی یا در گروه های کالایی متفاوت قرار داشته باشند، باید فرآیند اخذ کد معاملاتی را به طور جداگانه طی کنند. البته به هر مشتری صرفا یک کد معاملاتی اختصاص می یابد.

      دبیر کمیته موظف است حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز کاری پس از ارائه مدارک مشتری توسط کارگزاری، گزارش کارشناسی خود حاوی اظهار نظر در خصوص احراز یا عدم احراز شرایط اعطای کد معاملاتی خاص کالا و یا خاص گروه کالا را به انضمام مستندات مربوط به کمیته ارسال کند.

      کمیته موظف است حداکثر ظرف پنج روز کاری پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر اعطای کد معاملاتی خاص کالا یا گروه کالا را به متقاضی اعلام کند و در صورت رد درخواست، متقاضی می‌تواند مراتب اعتراض خود را حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ تصمیم کمیته به وی به بورس اعلام کند.

      چه کسانی می‌توانند در بورس کالا معامله کنند؟

      ممکن است اکثر افراد جامعه گمان کنند امکان معامله در بورس کالا را ندارند. درحالی که این تصور اشتباه است. اشخاص حقیقی می‌توانند پس از اخذ کد معاملاتی نسبت به معامله گواهی سپرده سکه یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا اقدام کند.

      درواقع فرد حقیقی اجازه معامله برخی کالاها از جمله فولاد یا محصولات پتروشیمی را ندارد. چراکه برخی کالاها نیاز به اخذ مجوز از مراجع را مربوطه دارند. به طور مثال کالاهای تولیدی پتروشیمی ها و برخی کالاهای دیگر به ثبت نام مشتری در سامانه بهین یاب وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و تائید و ارسال سهمیه به بورس توسط بهین یاب نیاز دارند.

      برخی کالاها نیز به پروانه بهره برداری، گواهی استاندارد اجباری و یا معرفی توسط وزارت صمت یا سایر ارگان ها نیاز دارند. البته این شرایط توسط کارگزار به متقاضی توضیح داده می‌شود.