روش های آزادسازی سهام عدالت
سهام عدالت طرحی بود که در سال 1385 جهت کمک به قشر کم درآمد جامعه اجرا گردید و امروز با گذشت بیش از ده سال از اعطای آن، امکان خرید و فروش سهام برای دارندگان آن فراهم شده است؛ که اصطلاحا به آن "طرح آزادسازی سهام عدالت" می‌گویند. با توجه به اینکه آزادسازی سهام در حال حاضر تنها می‌توانند در چارچوب تعیین شده از طرف دولت صورت بگیرد، لذا در ادامه به بررسی شرایط و روش‌های آن می‌پردازیم.
شرایط خرید و فروش سهام عدالت
دارندگان سهام عدالت تا سال جاری، سود سهام خود را به صورت سالانه دریافت می‌کردند ولیکن مدیریتی بر روی سبد سهام نداشتند، اما هم اکنون امکان انجام معاملات بر روی 30 درصد از سبد سهام هر شخص فراهم شده است و به عبارتی 30 درصد از سهام عدالت هرشخص آزاد می‌گردد.
هم اکنون دو روش جهت انجام این روند اعلام شده است؛ آزادسازی به روش مستقیم و غیرمستقیم.
هر کدام از این روش ها دارای ویژگی ها و مزایا و معایب مربوط به خود است که به تفکیک به توضیح آن می‌پردازیم.
روش مستقیم تا حدودی مانند معاملات بورسی است و برای افرادی که با این بازار آشنا هستند، مناسب می‌باشد. در این روش خود شخص به صورت مستقیم درگیر فرآیند آزادسازی شده و پس از تکمیل مراحل آن (آزادسازی کل 30 درصد سهام)، می‌تواند به خرید و فروش آن بپردازد.
معمولا سرمایهگذاران بازار بورس و در واقع افرادی که از دانش مورد نیاز در این زمینه برخوردارند، روش مستقیم را انتخاب می‌کنند؛ این افراد با انواع شرکتهای بورسی و نوسانات بازار آشنا هستند و از آنجایی که سهام عدالت نیز از سهام شرکتهای مخلتف تشکیل شده است، لذا تصمیم‌گیری در رابطه با انتخاب زمان و سهام مناسب جهت معامله برای ایشان کار دشواری نخواهد بود.
در صورت انتخاب روش مستقیم، شما می‌توانید از دو طریق فرآیند فروش و دریافت وجه حاصل را تکمیل نمایید:
اول، اقدام از طریق کارگزاری‌ها است؛ بدین ترتیب که با مراجعه به سامانه فروش سهام عدالت آگاه و تکمیل فرآیند ثبت نام، به صورت آنلاین (و بدون نیاز به مراجعه حضوری)، وکالت فروش سهام عدالت شما به کاگزاری داده خواهد شد؛ کارگزاری فرآیند فروش را بر عهده گرفته و در نهایت مبلغ حاصل از فروش (با کسر کارمزد کارگزاری) به حسب شما واریز خواهد شد. (قابل ذکر است برای تکمیل این فرآیند نیازی به کد بورسی ندارید.)
دوم، مراجعه حضوری به بانک؛ با توجه به اینکه شماره شبا مربوط به حساب بانکی شما (حسابی که تا کنون سود سهام عدالت به آن واریز می‌شده) در سامانه خصوصی‌سازی به ثبت رسیده است، لذا لازم است به بانک مربوطه مراجعه نمایید و پس از تکمیل فرم و وکالت نامه، فروش سهام عدالت شما به واسطه بانک انجام خواد گرفت و وجه حاصل نیز مانند مورد قبل با کسر کارمزد به حساب بانکیتان واریز می‌گردد.
آزادسازی سهام عدالت به روش غیرمستقیم
روش غیرمستقیم، برعکس شیوه قبلی، مناسب افراد ناآشنا با بورس و بازار سرمایه است. با توجه به اینکه تاکنون افراد مدیریتی بر روی سبد سهام عدالت خود نداشتند، با انتخاب این روش روند قبلی ادامه پیدا کرده، مدیریت آن بر عهده شرکتهای سرمایهگذاری استانی خواهد بود و احتمالا سود حاصل به صورت سالیانه به حساب سهامداران واریز خواهد شد. گفتنی است با انتخاب روش غیرمستقیم ممکن است تغییراتی در روند مذکور اتفاق بیفتد که در اینصورت متعاقبا اعلام خواهد شد.
به عنوان مثال ممکن است شرکتهای سرمایهگذاری استانی وارد بازار بورس شوند که در این صورت، افراد با انتخاب روش غیرمستقیم، سهامداران این شرکتها به حساب می‌آیند و سود حاصل تقریبا مشابه سود عملکرد صندوق‌های سرمایهگذاری ETF خواهد بود.
ارزش سهام عدالت
با توجه به اینکه سبد سهام هر شخص، تشکیل شده از سهم‌های متفاوتی است لذا هر کدام از این اوراق دارای ارزش مخصوص به خود هستند که با گذر زمان به ارزش آنها افزوده شده است؛ همچنین ممکن است ارزش این اوراق با توجه به دهکی که در آن قرار گرفته‌اید، متغیر باشد؛ بنابراین نمی‌توان رقم مشخصی را جهت فروش سهام عدالت اعلام کرد.
در نظر بگیرید همانطور که ارزش سهام در طول سالهای گذشته روند صعودی داشته؛ پیش‌بینی دولت به افزایش ارزش آن در آینده نیز می‌باشد، لذا فروش سهام عدالت از طرف دولت پیشنهاد نمی‌شود.
مقایسه دو روش مستقیم و غیرمستقیم جهت فروش سهام عدالت
در روش مستقیم مدیریت سهام در اختیار شخص بوده و می‌تواند با دانش خود نسبت به بازار بورس، به خرید و فروش در این بازار پرداخته و از سود قابل توجه معاملات بهره‌مند گردد. دقت نمایید شما در هر لحظه می‌توانید اقدام به دریافت کد بورسی و یادگیری مهارت‌های مورد نیاز آن نمایید.
در روش غیرمستقیم شما مدیریتی بر سبد سهام خود نخواهید داشت، بنابراین امکان افزایش سود از طریق انجام معاملات در این شرایط فراهم نمی‌باشد.
از آنجایی بازار بورس در بازه‌های زمانی مختلف (با توجه به رویدادهای داخلی و خارجی) نوسانات شدیدی را تحمل می‌کند، لذا ریسک انجام معامله در آن به عهده شخص است؛ به عبارتی همانطور که نوسان بازار بورس می‌تواند موجب بالا رفتن قیمت سهام و دریافت سود بیشتر گردد، از طرفی کاهش قیمت نیز در این نوسان رخ خواهد داد و در نتیجه با انتخاب روش مستقیم، شما ریسک نوسان بازار را پذیرفته‌اید.
گفتنی است که در روش غیرمستقیم نیز تضمینی جهت سوددهی و یا عدم ضرر برای سهامدار وجود ندارد؛ در اصل ریسک بازار متوجه سهامدار خواهد بود ولیکن مدیریت ریسک بر عهده وی نمی‌باشد.
مورد دیگر مربوط به تفاوت سود دریافتی است که در روش مستقیم علاوه بر سودی که از طریق خرید و فروش سهام بدست می‌آورید، سود نقدی شرکتها نیز به سهام شما تعلق خواهد گرفت.
از طرفی شرکتهای سرمایهگذاری استانی تا کنون عملکرد قابل قبولی داشته و ارزش سهام خود را به بیش از 10 برابر رسانده اند؛ بنابراین در صورت ادامه این روند، پیش‌بینی می‌شود که انتخاب روش غیرمستقیم هم بتواند سود مناسبی را عاید سهامداران خود نماید.
سرعت نقدشوندگی نیز از مواردیست که در انتخاب روش مستقیم می‌توان به آن اشاره کرد؛ در صورتیکه شما سهام خود را وارد بازار بورس نمایید، علاوه بر انجام معاملات، در صورت ضرورت امکان نقد کردن آن وجود دارد.
و آخرین موردی که در این بخش می‌توان به آن اشاره کرد، مشخص نبودن ادامه فرآیند در صورت انتخاب روش غیرمستقیم است. نحوه و زمان سودهی، امکان فروش و موارد دیگری که می‌تواند شامل تغییر شود، همچنان از جانب دولت اعلام نگردیده است.
سخن آخر
طبق توضیحات فوق و تحلیل‌های صورت گرفته، انتخاب هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم دارای شرایط مخصوص به خود است که می‌تواند با توجه به ویژگی‌های فردی هر شخص، برای وی مزیت و یا عیب به حساب آید.
به عبارتی در اختیار گرفتن مدیریت سبد سهام و تحمل ریسک ناشی از نوسانات بازار برای فردی آشنا با بازار بورس و یا حتی مشتاق به یادگیری، مزیت به حساب آمده و از طرفی همین مورد برای اشخاص ناآشنا با بازار سرمایه چالشی بزرگ تلقی می‌شود. لذا تصمیم‌گیری جهت آزادسازی سهام عدالت بر عهده شخص سهامدار بوده و هر فردی می‌تواند با در نظر گرفتن موارد ذکر شده بهترین انتخاب را داشته باشد.
قصه تلخ غیرمستقیم های سهام عدالت!
مدت هاست که برای مشمولان سهام عدالت فرقی نمیکند که روش مستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده باشند یا غیرمستقیم، در هر صورت هردو گروه امکان فروش سهام خود را ندارند.
مدت هاست که برای مشمولان سهام عدالت فرقی نمیکند که روش مستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده باشند یا غیرمستقیم، در هر صورت هردو گروه امکان فروش سهام خود را ندارند. مستقیم ها به دلیل شرایط بازار و غیرمستقیم ها به دلیل تعلیق شدن نماد شرکت ها. موضوعی که به گفته سخنگوی کانون شرکتهای سرمایه گذاری استانی سهام عدالت انتظار میرود تا پایان سال جاری تعیین تکلیف شود.
به گزارش ایسنا، اردیبهشت سال گذشته که فرایند آزادسازی سهام عدالت آغاز شد، از میان حدود ۴۹ میلیون نفر مشمول سهام عدالت، ۱۹ میلیون نفر روش مستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کردند و ۳۹ میلیون نفر نیز روش غیرمستقیم را برگزیدند تا سهام دار شرکت های سرمایه گذاری استانی شوند.
بر این اساس در دولت قبل اقداماتی برای برگزاری مجامع این شرکت ها صورت گرفت که همگی با شکست مواجه و پرونده این ماجرا بسته شد. اما غیر مستقیم های سهام عدالت هم مانند مستقیم سرنوشت خوشی نداشتند و نماد شرکت ها یا در صف فروش قفل بود و یا تعلیق! درواقع مدت زمان زیادی است که امکان معامله این نمادها برای سهام داران وجود ندارد و مشخص نیست این نمادها چه زمانی بازگشایی شوند.
تشکیل کارگروه سهام عدالت تا پایان سال
در این راستا، علی اکبر حیدری، سخنگوی کانون شرکتهای سرمایه گذاری استانی سهام عدالت در گفت و گو با ایسنا، یکی از دلایل عمده بسته شدن نمادهای شرکت های سرمایه گذاری سهام عدالت، نبود بازارگردان است، اظهار کرد: عدم تعیین بازارگردانی و عدم برگزاری مجامع و افشای صورت های مالی شرکت های سرمایه گذاری سهام عدالت از دلایل عمده تعلیق نماد شرکت ها است. بر این اساس در یکی از جلسات اخیر شورای عالی بورس مصوبه ای تصویب و قرار شد بر مبنای آن کارگروه مشترکی برای تعیین تکلیف مسائل با اهمیت سهام عدالت تشکیل شود.
وی ادامه داد: طبق مصوبه مذکور تا پایان سال کل مباحث مربوط به سهام عدالت از جمله نحوه فعالیت شرکت های سرمایه گذاری استانی، برگزاری مجامع بررسی و تعیین تکلیف شود و امیدواریم تشکیل کارگروه مربوطه سریع تر صورت بگیرد تا با تشکیل این کارگروه ویژه تمام موارد مغایر قانون اصل ۴۴، قانون تجارت و فرمان هشت گانه مقام معظم رهبری احصا و برای ابطال موارد مغایر قانون و اصلاح ایین نامه گزارش داده شود.
طرح ملی توزیع سهام عدالت و فرایند آزادسازی
طرح توزیع سهام عدالت در دولت هشتم مطرح و آئین نامه اجرایی آن در اواخر دوره آن دولت (مردادماه ۱۳۸۴) به تصویب هیات وزیران رسید. متعاقب آن پس از استعلام رئیس جمهور دولت نهم و اخذ موافقت رهبرمعظم انقلاب درخصوص ضرورت و نحوه اجرای طرح، عملا این طرح از سال ۱۳۸۵ اجرائی شد.
فصل ششم شامل مواد (۳۴) تا (۳۸) قانون اجرای سیاست های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی، چارچوب اجرایی این طرح را به طور کامل تبیین نمود. بر این اساس از سال ۱۳۸۵ مطابق آئین نامه های مصوب هیات وزیران، مصوبات شورای عالی اجرای سیاست های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی و هیات واگذاری، اجرای طرح و توزیع سهام بین مشمولین به طور گسترده انجام پذیرفت. در این راستا دستگاهها و نهادهای بسیار متعدد و گوناگونی درگیر اجرای طرح گردیدند، لیکن در این میان، مسئولیت اصلی با وزارت امور اقتصادی و دارائی (سازمان خصوصی سازی) بود و این سازمان نه تنها به عنوان مرکز اصلی هدایت کننده اجرای طرح توسط سایر نهادها بود، بلکه راسا بسیاری از امور اجرایی را راهبری نمود.
عملیات اجرایی طرح موصوف از ابتدای سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۹۵ طول کشید در سال ۱۳۹۵ با توجه به پایان دوره ۱۰ ساله مهلت قانونی اجرای طرح، ساماندهی این طرح بزرگ و ملی به منظور به نتیجه رساندن امر و دستیابی ملموس به اهداف طرح، بیش از هر زمان دیگری ضرورت یافت. به همین منظور، ساماندهی و تکمیل طرح توزیع سهام عدالت به عنوان یک پروژه بزرگ و در عین حال بسیار پیچیده در دستور کار سازمان خصوصی سازی قرار گرفت.
معرفی طرح توزیع سهام عدالت:
۱) مبانی اجرای طرح توزیع سهام عدالت:
با توجه به مواد (۳۴) الی (۳۸) قانون اجرای سیاست های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی و مقررات مرتبط با آن، مبانی اصلی اجرای طرح به شرح ذیل می باشد:
۱- سهام برخی بنگاههای بزرگ قابل واگذاری (شرکتهای صدر اصل ۴۴ قانون اساسی) به اتباع ایرانی مقیم داخل کشور که جزء شش دهک پایین درآمدی باشند، واگذارشود.
۲- وزارت امور اقتصادی و دارائی (سازمان خصوصی سازی) با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر نهادهای ذیربط مسئول شناسایی مشمولین طرح است.
۳- به هر فرد مشمول تا سقف ده میلیون ریال و به هرخانوار تا سقف پنجاه میلیون ریال سهم، اختصاص یابد.
۴- سهام عدالت به شش دهک پایین درآمدی به صورت اقساط فرایند آزادسازی سهام عدالت ده ساله با اولویت بازپرداخت اقساط ازمحل سود شرکتها، تخصیص یابد. دو دهک پایین درآمدی از ۵۰ درصد تخفیف در بازپرداخت اقساط برخوردار باشند.
۵- سازمان خصوصی سازی مسئولیت وصول اقساط سهام واگذاری شده و واریز آن به حساب خزانه را برعهده دارد.
۶- در صورتی که در پایان دوره تقسیط ده ساله، بهای سهام مورد واگذاری به طور کامل تسویه نشده باشد، مشمولین مکلفند حداکثر ظرف مدت شش ماه راسا نسبت به پرداخت بدهی و تسویه حساب سهام مورد خریداری اقدام نمایند. درغیراینصورت معادل ارزش سهام تسویه شده، سهام به مشمولین منتقل خواهد شد. البته این مهلت به مدت یک ماه دیگر تمدید گردید.
۲) مشمولین طرح توزیع سهام عدالت :
باتوجه به مصوبات ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت و هیات وزیران، در مجموع تعداد ۴۹،۲۲۶،۱۹۳ نفر از آحاد مردم به عنوان مشمولان شش دهک پائین درآمدی از سال ۱۳۸۵ تا پایان سال ۱۳۹۴ و در ۲۰ مرحله شناسایی شدند و پس از تائید مشخصات آنان از سوی سازمان خصوصی سازی در شرکت های تعاونی شهرستانی ثبت نام نموده و عضو این شرکتهای تعاونی شده اند.
* شناسایی مشمولین:
بر اساس مفاد مواد (۳۴) تا (۳۶) قانون اجرای سیاست های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی، مشمولان شناسایی شده بر اساس تصمیمات ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت و هیات وزیران با همکاری نهادهای متولی، در قالب شرکتهای تعاونی سهام عدالت شهرستانی ساماندهی شده و از ترکیب آنها شرکتهای سرمایه گذاری استانی تشکیل و براساس قانون تجارت فعالیت نموده اند. اولین تصویب نامه ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت با امضاء وزیر محترم وقت امور اقتصادی و دارایی طی شماره ۱۱۰ مورخ ۲۹/۰۱/۱۳۸۵ بنا به پیشنهاد دبیرخانه ستاد و به استناد ماده (۵) آیین نامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون همراه با برنامه زمانبندی اقدامات مربوط به عملیاتی نمودن مراحل اول و دوم طرح واگذاری سهام عدالت را به شرح جداول شماره (۲) و (۳) تصویب نمود. زمانبندی اقدامات مربوط به عملیاتی نمودن مرحله اول طرح (واگذاری سهام عدالت به خانواده های تحت حمایت کمیته امداد امام (ره) و سازمان بهزیستی کشور و رزمندگان فاقد شغل و درآمد) در کل کشور از فروردین ۱۳۸۵ لغایت مهر ۱۳۸۵ تعیین گردیده است.
۳) فرآیند اجرای طرح توزیع سهام عدالت:
پس از ابلاغ اولین تصویبنامه ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت، دستورالعمل نحوه تشکیل و وظایف ستادهای استانی توزیع سهام فرایند آزادسازی سهام عدالت عدالت، دستورالعمل فرآیند شناسایی و تأیید مشمولان مراحل واگذاری سهام عدالت، اساسنامه نمونه شرکتهای سرمایه گذاری استانی، نمونه قرارداد فروش سهام شرکتهای دولتی و متعلق به دولت به شرکت کارگزاری سهام عدالت و قرارداد فروش سهام شرکت کارگزاری سهام عدالت به شرکت سرمایه گذاری استانی، واگذاری شرکتهای قابل واگذاری خارج از صدر اصل(۴۴) قانون اساسی، نحوه توزیع سود بین مشمولین طرح، تعیین میزان(مبلغ) سهام عدالت مشمولان و مشمولان دارای تخفیفات ۵۰ درصدی و. طی مصوباتی مورد تصویب قرار گرفت.
۴) فرآیند جمع آوری اطلاعات مشمولین:
مدیریت جمع آوری اطلاعات مشمولین طرح و بررسی و نظارت بر انجام این فرآیند بر اساس معیارهای دستورالعمل مصوب ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت از وظایف و اختیارات ستادهای استانی سهام عدالت مستقر در اداره کل امور اقتصادی و دارایی استانها بوده است. که مراحل آن به دو صورت:
اول سیستمی و از بین مشمولین که توسط کمیته امداد امام(ره)، سازمان بهزیستی کشور و منطقه مقاومت بسیج تحت نظارت دبیرخانه ستاد استانی، معرفی شدند.
دوم جمع آوری اطلاعات به صورت توزیع فرم جمع آوری اطلاعات اولیه و پس از تکمیل فرم ها توسط گروههای مشمول، توسط ستادهای استانی طرح جمع آوری و پس از جمع بندی اطلاعات در سطح استان و کنترل، بازبینی و تأیید، اطلاعات به دبیرخانه ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت ارسال گردید.
۵) مراحل واگذاری سهام عدالت:
* توزیع دعوتنامه مشمولین توسط شبکه های توزیع
* مراجعه مشمولین به تعاونی های شهرستانی و ثبت نام در تعاونی و امضاء تعهد نامه
* ثبت نام نهایی در تعاونیها
* ارسال فایلهای ثبت نام مشمولین ابلاغ شده به دبیرخانه ستاد مرکزی
* انجام عملیات تطبیق مشمولین ثبت نام شده در تعاونی ها با فهرست اولیه و نهایی کردن خانوارها و میزان سهام
۶) سبد سهام (پرتفوی) عدالت:
در سال ۱۳۹۵، با توجه به مصوبه مورخ ۱۵/۰۸/۱۳۹۵ شورای عالی اجرای سیاست های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی و با عنایت به اینکه از ۶۱ شرکت تخصیص یافته به طرح توزیع سهام عدالت، صرفا ۴۹ شرکت به ارزش ۲۷.۲۵۷ میلیارد تومان قیمت گذاری قطعی شده بود محاسبات کارشناسی و بسیار دقیقی در سازمان انجام پذیرفت و براساس آن با توجه به میزان سود دریافتی از شرکتها و متناسبا میزان اقساط تسویه شده شرکتهای تخصیص یافته به طرح و همچنین با لحاظ تخفیف مربوط به دو دهک پایین درآمدی و همچنین میزان فرایند آزادسازی سهام عدالت سود پرداختی به برخی از مشمولین، ارزش سهام قابل تخصیص به مشمولین به ارزش ۲۶۶،۰۸۴ میلیارد ریال تعیین گردید و بر این اساس برای هر مشمول صورتحساب تهیه، تنظیم و صادر شد.
۷) صدور صورت حساب سهامداران :
سازمان خصوصی سازی در راستای تکالیف قانونی خود، تمهیدات لازم را برای امکان رویت سهام تخصیصی به مشمولان اقدام نموده است در همین راستا، نسبت به ایجاد سامانه اینترنتی online سهام عدالت به نشانی www.samanese.ir اقدام و در ادامه مشمولان سهام عدالت با مراجعه به سایت مذکور و ازطریق وارد نمودن کدملی قادر شدند نسبت به رویت صورتحساب سهامداری خود، ثبت شماره شبای بانکی جهت اخذ سود سهام عدالت و . اقدام نمایند. از تاریخ ۳۰/۱۰/۱۳۹۶ در سامانه مذکور امکان اخذ شماره شبای بانکی، فراهم گردید تا از این طریق بستر واریز سود سهام شرکتها به حساب مشمولین فراهم شود.
۸) توزیع سود سهام عدالت میان سهامداران:
پس از تخصیص سهام عدالت و در سالهای ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶، بخشی از سود سهام شرکتهای موجود در پرتفوی به ارزش ۱۳،۴۶۰ میلیارد ریال میان مشمولین شناسایی در مرحله اول و دوم و بخشی از مرحله سوم به تعداد ۲۰،۷۱۶،۴۵۸ نفر توزیع گردید.
با توجه به ماده ۱۰۰ قانون برنامه پنجم توسعه مبنی بر ممنوع نمودن پرداخت هرگونه سود سهام عدالت تا سقف اقساط سررسید شده، با عنایت به پایان دوره ده ساله، براساس تصویب نامه شورای عالی اجرای سیاست های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی، مقرر گردید سود سهام عدالت شرکت های سرمایه پذیر مربوط به سالهای ۱۳۹۵ به بعد بین مشمولین طرح تخصیص و توزیع گردید.
۹) ابلاغیه فرمان مقام معظم رهبری در رابطه با آزاد سازی سهام عدالت:
با توجه به ضرورت امر و موافقت مقام معظم رهبری با درخواست ریاست محترم جمهوری مبنای آزادسازی سهام عدالت و چارچوب آن بر اساس ابلاغیه مورخ ۰۹/۰۲/۱۳۹۹ مقام معظم رهبری است که در دستور کار این سازمان، وزارت امور اقتصادی و دارایی و شورای عالی بورس قرار گرفت، با توجه به این ابلاغیه آزادسازی سهام عدالت به دو روش «انتقال مستقیم سهام به مشمولین» و «آزادسازی به شیوه غیرمستقیم» انجام شد و کلیه اطلاعات سهامداران برای ادامه فرایند مذکور در اختیار شرکت سپرده گذاری مرکزی قرار گرفت. در اجرای این فرایند سه اقدام اساسی از سوی سازمان خصوصی سازی به عمل آمد که عبارت است از :
الف) انتقال مستقیم سهام به مشمولین:
حدود ۱۹ میلیون نفر از مشمولین (کل مشمولین حدود ۴۹ میلیون نفر میباشند) نسبت به انتخاب روش مستقیم به منظور مدیریت و اداره سهام رأساً توسط خودشان اقدام نمودند. در حال حاضر فروش حداکثر ۶۰ درصد ارزش پرتفوی متعلق به مشمولین فوق، از طریق بانک‌ها و یا شرکتهای کارگزاری به وکالت از فرد مشمول، امکان‌پذیر است و کل سهام این دسته از مشمولین به تدریج طی یک سال قابل معامله خواهد بود و پس از آن بدون محدودیت امکان معامله وجود خواهد داشت.
ب) آزادسازی به شیوه غیرمستقیم :
پرتفوی سهام حدود ۳۰ میلیون نفر از مشمولین به صورت غیرمستقیم و فعلاً از طریق شرکتهای سرمایهگذاری استانی و یا کانون متشکل از شرکتهای سرمایهگذاری استانی، اداره خواهد شد. این دسته از مشمولین پس از پذیرش شرکتهای سرمایهگذاری استانی در بازار بورس اوراق بهادار، سهامدار این شرکتها خواهند بود و از زمان اعلام آزاد شدن خرید و فروش، می‌توانند نسبت به معامله سهم خود در بورس اقدام نمایند. معامله سهام شرکتهای سرمایهگذاری استانی صرفاً از طریق بورس و به تدریج طی مدت یک‌سال امکان‌پذیر خواهد گردید و پس‌ازآن بدون محدودیت انجام خواهد شد.
ج) ایجاد هلدینگ عدالت گامی دیگر در مشارکت سهامداران:
از دیگر اقدامات انجام یافته در راستای ساماندهی سهام عدالت، فراهم نمودن بستر لازم جهت تشکیل هلدینگ سهام عدالت در چارچوب مصوبه مورخ ۰۴/۰۵/۱۳۹۹ شورای عالی بورس می باشد که متشکل از شرکتهای غیر بورسی قرار گرفته در پرتفوی سهام عدالت است.
در این راستا موافقت نامه اصولی اولیه ثبت هلدینگ عدالت از سازمان بورس و اوراق بهادار اخذ شده است. همچنین اعضای هیات مدیره پیشنهادی جهت اخذ صلاحیت حرفه ای به سازمان یاد شده معرفی شدهاند که بعد از نهایی شدن و اعلام تایدیه از سوی سازمان بورس و ارواق بهادار اقدامات لازم جهت پذیرش این شرکت در بازار سرمایه به عمل خواهد آمد و سهام آن به تناسب قیمت اولیه سهام متعلق به هر فرد، مابین کلیه مشمولین طرح توزیع خواهد شد و بر این اساس امکان فروش و معامله پذیری این بخش از سهام سهامداران از طریق بازار سرمایه فراهم می گردد.
۱۰) نحوه واریز سود سهام مربوط به عملکرد مالی سال ۱۳۹۸ شرکتهای سرمایه پذیر سهام عدالت:
در ارتباط با نحوه واریز سود نقدی متعلق به سهامداران سهام عدالت مربوط به عملکرد سال مالی ۱۳۹۸ شرکتهای سرمایه پذیر سهام مذکور، حسب تصمیمات متخذه در شورای عالی بورس و اوراق بهادار (موضوع تصویبنامه مورخ ۲۲/۰۷/۱۳۹۹) مقرر گردیده سود سهام شرکتهای سرمایهپذیر سهام عدالت برای سهامدارانی که روش مستقیم را انتخاب نمودهاند از طریق سجام و به حسابهای معرفی شده از سوی سرمایهگذاران واریز می گردد.
در ارتباط با سایر سهامداران که روش غیر مستقیم را انتخاب نمودهاند و سهامدار شرکتهای سرمایهگذاری استانی سهام عدالت میباشند نیز سود سهام به حساب شرکتهای مذکور در هر استان بدون حق برداشت پرداخت گردد تا پس از برگزاری مجامع شرکتهای فوق و نشکیل هیات مدیره جدید شرکتهای موصوف، زمان قطعی واریز سود به حساب سهامداران از سوی شورای عالی بورس اعلام گردد.
آزاد سازی سهام عدالت به کجا رسید؟
گروه اقتصادی: در شرایطی که بازار سرمایه قله‌های صعود را یکی پس از دیگری پشت سر می‌گذاشت، فرآیند آزادسازی سهام عدالت در تاریخ ۹ ادیبهشت ۱۳۹۹ اجرایی شد و سهامداران با انتخاب یکی از دو روش مستقیم و غیرمستقیم مدیریت سهام خود را به‌دست گرفتند. بر این اساس از میان ۴۹میلیون نفر مشمول سهام عدالت حدود ۱۹میلیون نفر روش مستقیم و ۳۰میلیون نفر روش غیرمستقیم را انتخاب کردند.
افشین جاوید، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگویی به بررسی روند آزاد سازی سهام عدالت پرداخت و گفت: با توجه به اینکه سهام عدالت در آستانه دومین سالگرد آزادسازی خود به سر می‌برد به نظر می‌رسد ابهامات بازار بیش از پیش شده و شرایط به گونه‌ای است که دست مشمولان همچنان از این سهام کوتاه است.
وی افزود: سهامداران مستقیم از همان ابتدا اجازه فروش سهام خود را داشتند و طی دو مرحله امکان فروش ۶۰درصد از کل سهام عدالت برای آنها فراهم شد. قرار بود ۴۰درصد باقی مانده در بهمن ماه همان سال آزاد شود اما این اتفاق به دلیل سقوط بازار هرگز تحقق نیافت. سهامداران غیر مستقیم نیز سهامدار شرکتهای سرمایهگذاری استانی سهام عدالت شدند و قرار بر این شد که با برگزاری مجامع، هیات رئیسه این شرکتها انتخاب شوند اما این پروژه هم به اجرا نرسید.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: فروش سهام عدالت به روش مستقیم بر سرخپوشی بازار دامن زد و نهایتا در آّبان ماه ۱۳۹۹ فروش آن متوقف شد. فروش سهام عدالت به روش غیرمستقیم نیز از زمان پذیرش شرکتهای سرمایهگذاری استانی هر استان شروع شد و نهایتا در بهمن ماه ۹۹ متوقف شد. با وجود اینکه دولت‌ها وعده‌های فراوانی برای حل این مشکل ارائه داده‌اند این ممنوعیت همچنان ادامه دارد. برای مثال در دولت قبلی یکی از این سناریوها فروش تدریجی سهام عدالت بود که البته با پایان یافتن عمر دولت قبل و تغییر ریاست سازمان بورس این پرونده هم به نتیجه نرسید.
وی ادامه داد: بر اساس آخرین تصمیمات شورای عالی بورس و مصوبات ارائه شده، پرتفوی سرمایهگذاری سهام عدالت در شرکتهای سرمایهگذاری استانی به عنوان دارایی‌های بلندمدت طبق بندی می‌شود که این موضوع در صورت‌های مالی و بر اساس بهای تمام شده منعکس و بنابراین از ثبت کاهش ارزش جلوگیری خواهد شد. این در حالی است که تا پیش از این شرکتهای سرمایهگذاری استانی باید پرتفوی خود را در سهام عدالت به عنوان دارایی‌های جاری طبقه بندی و بر اساس ارزش روز بازار منعکس می‌کردند و با توجه به افت و خیزهای بازار سرمایه طی یک سال و نیم گذشته این شرکتها باید در پایان سال مالی که منتهی به شهریور ماه هر سال است، زیان شناسایی می‌کردند.
جاوید بیان کرد: یکی دیگر از مصوبات شورا این بود که شرکت های سرمایه پذیر، چنانچه افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی داشته باشند، جهت پرداخت سود نقدی باید وجوه مورد نیاز برای تکمیل افزایش سرمایه را برداشت و سپس سود را توسط شرکت سپرده گذاری به مشمولان سهام عدالت پرداخت کنند. به دنبال آن، درصد مالکیت سهامداران عدالت در شرکتهای سرمایه پذیر حفظ حفظ خواهد شد.وی در پایان افزود: طی مصوبه‌ای دیگر عنوان شد کارگروهی متشکل از کانون سرمایه‌گذاری‌های استانی، شورای عالی بورس و وزارت اقتصاد و امور دارایی جهت حضور در مجامع شرکتهای سرمایه پذیر، نماینده شرکتهای سرمایه گذاری استانی را مشخص کنند. در حالی‌که از سال ۸۸ تا سال ۹۲ کانون شرکتهای سرمایهگذاری استانی نماینده را انتخاب می‌کردند و پس از آن خود دولت ابتکار عمل را به دست گرفته و نماینده را مشخص می‌کند.
فرایند آزادسازی سهام عدالت
انتخاب روش آزادسازی سهام عدالت مسئله‌ای است که این روزها ذهن افراد بسیاری را به خود درگیر کرده است. تا به حال، بیش از 16 میلیون نفر روش آزادسازی مستقیم را انتخاب کرده‌اند و مهلت انتخاب تا 29 خرداد تمدید شده است. این انتخاب تنها یک بار امکان‌پذیر است و امکان ویرایش درخواست وجود نخواهد داشت. بنابراین لازم است دقت بالایی به کار ببرید و با آگاهی کامل انتخاب کنید. در ادامه هر دو روش را با جزئیات بررسی و مزایا و معایب هر یک را مشخص می‌کنیم.
آزادسازی به روش مستقیم بهتر است یا غیر مستقیم؟
سهام عدالت، طرحی است که بیش از نیمی از جمعیت کشور را درگیر کرده است. این طرح در راستای سهام دار کردن مردم در دارایی‌های دولت و افزایش رفاه اقشار کم‌درامد اجرایی شد و تا کنون بیشتر از همه طرح‌های مشابه مورد استقبال قرار گرفته است.
با فراهم شدن امکان انتخاب روش سهامداری، دوباره توجه مردم به این مسئله جلب شده و سوالات بسیاری در این زمینه به وجود آمده است. مهمترین سوال این است که کدام روش آزادسازی سهام عدالت سود بیشتری خواهد داشت؟ برای پاسخ دادن به این سوال، لازم است جزئیات هر روش را به دقت بررسی کنیم.
منظور از روش آزادسازی مستقیم چیست؟
با انتخاب روش مستقیم، مدیریت سبد سهام عدالت به عهده شخص سهامدار خواهد بود. البته این فرایند به تدریج صورت می‌گیرد و هر بار، درصدی از سهام آزاد خواهد شد. در نهایت و پس از تکمیل فرایند آزادسازی، سهام عدالت در پرتفوی اشخاص دیده می‌شود که می‌توانند با آنها مثل سهم‌های عادی برخورد کنند و هر زمان که خواستند به خرید و فروش آنها بپردازند. این روش برای افرادی که با بورس و بازار سرمایه آشنایی دارند عالی است. همچنین افرادی که وقت و انگیزه کافی را برای یادگیری فرایندهای این بازار دارند، بهتر است روش مستقیم را انتخاب کنند.
سبد سهام عدالت شامل سهم‌های بعضی از بهترین شرکتها و کارخانه‌های ایرانی است که ارزش بسیاری دارند. توصیه اکثر مسئولان و تحلیل‌گران این است که این دارایی را نگه دارید و به فروش نرسانید. با این حال، اگر قصد فروش سهام عدالت خود را داشته باشید لازم است روش مستقیم را انتخاب کنید زیرا فرایندهای فروش در روش غیر مستقیم، هنوز مشخص نیست.
در حال حاضر، امکان فروش 30 درصد از سبد سهام عدالت فراهم شده است. افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند، می‌توانند از طریق بانک‌ها و کارگزاری‌ها برای فروش اقدام کنند. دو روش برای این کار وجود دارد: می‌توانید به بانکی که شماره شبای حساب آن را در سامانه خصوصی‌سازی ثبت کرده‌اید مراجعه کنید و پس از تکمیل فرم‌های مرود نیاز، وکالت فروش را در اختیار بانک بگذارید. بانک از طریق کارگزاری‌ها سهم‌ها را به فروش می‌رساند و مبلغ به دست آمده را پس از کسر کارمزد، به حساب‌تان واریز می‌کند.
روش ساده‌تر این است که مستقیما از طریق کارگزاری‌ها اقدام کنید و به آنها وکالت فروش بدهید. مثلا به سامانه فروش سهام عدالت آگاه –https://se.agah.com/- مراجع ه کنید. در این حالت، به صورت آنلاین و بدون نیاز به مراجعه حضوری وکالت را به کارگزاری می‌دهید و پس از اتمام فرایند فروش مبلغ حاصل به حساب‌تان واریز خواهد شد. در این مرحله نیازی به داشتن کد بورسی نیست و لزومی هم ندارد از قبل مشتری آگاه باشید.
مزایا و معایب روش سهامداری مستقیم
مزایای روش سهامداری مستقیم به شرح زیر است:
- معامله در بورس بسیار ساده است و به صورت آنلاین انجام می‌شود. کافی است یک کارگزاری انتخاب کنید و مراحل دریافت کد بورسی را انجام دهید.
- میزان نقدشوندگی در بازار سرمایه نسبت به بازارهای موازی بیشتر است و این یعنی در مواقع ضروری، با سرعت بیشتر و هزینه کمتری می‌توانید سهام‌تان را به پول نقد تبدیل کنید.
- در اختیار داشتن کنترل زمان خرید و فروش باعث می‌شود بتوانید طبق تحلیل‌های خود معامله کنید و از نوسان‌های بازار سود ببرید.
- با انتخاب این روش، هم از سود نقدی شرکتها بهره‌مند خواهید شد و هم می‌توانید با تحلیل‌های مناسب از اختلاف قیمت‌های خرید و فروش سود کسب کنید.
روش سهامداری مستقیم ممکن است مشکلات و معایبی را نیز در پی داشته باشد:
- در این روش، مدیریت سبد سهام به عهده خودتان خواهد بود؛ بنابراین، میزان سود و زیان و میزان ریسک نیز به نحوه عملکرد خودتان بستگی دارد. اگر دانش و توانایی کافی برای تحلیل نداشته باشید، ممکن است با ضرر مواجه شوید.
- در روش مستقیم، تحلیل و بررسی‌ها به عهده شخص سهامدار خواهد بود. علاوه بر صورت‌های مالی و گزارش‌های شرکتها، لازم است دائما اخبار اقتصادی و وضعیت صنایع را نیز تحت نظر داشته باشید. این فرایندی است که وقت و حوصله بالایی نیاز دارد.
- بالا و پایین رفتن قیمت‌ها در لحظه رخ می‌دهد و ممکن است باعث خرید و فروش‌های احساسی شود. سهامدار باید بتواند احساسات خود را کنترل و از گرفتن تصمیمات آنی و هیجانی خودداری کند.
- در بازار سرمایه، با رقبای حرفه‌ای مواجه خواهید بود؛ کسانی که وقت و دانش کافی برای تحلیل دارند و گاهی حتی از کمک ابزارها و نرم‌افزارهای حرفه‌ای بهره می‌برند.
روش سهامداری غیر مستقیم به چه معنا است؟
از زمان اجرایی شدن طرح سهام عدالت تا کنون، مدیریت این سبد سهام به عهده شرکتهای سرمایهگذاری استانی بوده است. آنها سهم‌ها را مدیریت می‌کردند و سود حاصل از فعالیت‌های شرکتها، سالانه به حساب صاحبان سهام واریز می‌شد. در روش غیر مستقیم همین فرایند ادامه خواهد یافت و صاحبان سهام امکان هیچ گونه دخل و تصرفی را نخواهند داشت.
برای انتخاب این روش، لازم نیست کار خاصی انجام دهید. به صورت پیش‌فرض، برای همه روش غیر مستقیم انتخاب شده است مگر این که با مراجعه به وب سایت samanese.ir روش مستقیم را انتخاب کرده باشند. این روش برای کسانی که از قبل با فرایندهای بورس و بازار سرمایه آشنا نیستند، وقت و علاقه یادگیری ندارند و قصد ندارند سهام خود را بفروشند، بهترین گزینه محسوب می‌شود.
قرار است شرکتهای سرمایهگذاری استانی فرایند آزادسازی سهام عدالت وارد بورس شوند. با این حساب، صاحبان سهام عدالت که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده‌اند، صاحب سهام این شرکتها می‌شوند. عملکرد این شرکتها تقریبا شبیه صندوق‌های سرمایهگذاری ETF خواهد بود.
مزایا و معایب روش سهامداری غیر مستقیم
مزایای روش سهامداری غیر مستقیم به شرح زیر است:
- با انتخاب این روش، نیازی نیست درگیر تحلیل‌ها و فراز و نشیب‌های بورس شوید. سرمایه و دارایی‌تان توسط یک تیم حرفه‌ای، حفظ و مدیریت خواهد شد.
- عملکرد شرکتهای سرمایهگذاری استانی تا به حال خوب بوده و ارزش سهام عدالت در این سال‌ها بیش 10 برابر شده است. بنابراین ادامه مسیر با این شرکتها منطقی به نظر می‌رسد.
- پس از پایان مهلت آزادسازی، شرکتهای سرمایهگذاری استانی افزایش سرمایه می‌دهند و سهام خود را در قالب عرضه اولیه به بورس ارائه خواهند داد. بنابراین سهامداران از سود عرضه اولیه نیز بهره‌مند خواهند شد.
موارد زیر را می‌توان از جمله معایب روش سهامداری غیر مستقیم دانست:
- مهمترین عیب این روش، سلب اختیار از سهامدار است. افراد با انتخاب این روش، به شرکت سرمایهگذاری استانی وکالت می‌دهند و اختیار هر گونه دخل و تصرفی را از خود سلب می‌کنند.
- سود و ضرر این روش نیز مثل روش مستقیم تضمین‌شده نیست و به نحوه مدیریت شرکت بستگی دارد.
- فرایندهای این روش هنوز مبهم است. زمانبندی مشخصی برای پرداخت سود اعلام نشده است.
- مشخص نیست که اگر سهامدار قصد فروش داشته باشد، چه مراحلی را باید طی کند.
سخن آخر
دو روش مستقیم و غیر مستقیم برای مدیریت سهام عدالت در نظر گرفته شده است. افرادی که با فرایندهای بورس آشنایی دارند یا می‌خواهند سهام عدالت خود را بفروشند، بهتر است روش مستقیم را انتخاب کنند. فعلا امکان فروش 30 درصد از سهام برای کسانی که این روش را انتخاب کرده‌اند، فراهم شده است. روش غیر مستقیم برای کسانی که با بورس آشنا نیستند و قصد فروش سهام عدالت خود را ندارند، مناسب‌تر است؛ هر چند که ابهاماتی در مورد این روش وجود دارد و فرایندهای آن هنوز دقیقا مشخص نشده است.
دیدگاه شما