رفتار هیجانی در بازارهای مالی

مقاله کنفرانس
بررسی رفتار هیجانی سرمایه گذاران نسبت به اطلاعات سود حسابداری و اجزای نقدی و تعهدی آن: رویکرد قیمت گذاری عقلایی

چکیده:
درک نادرست سرمایه گذاران از میزان تاثیر اطلاعات در افزایش یا کاهش ارزش سهام، موجب ایجاد رفتار هیجانی و به تبع آن اتخاذ تصمیمات نادرست سرمایه گذاری می شود. این موضوع خود موجب قیمت گذاری نادرست سهام توسط سرمایه گذاران شده و در نهایت باعث تخصیص غیر بهینه منابع موجود در بازار سرمایه می شود. اطلاعات صورت های مالی (به ویژه سود حسابداری و اجزای آن) از جمله مهم ترین اطلاعاتی است که سرمایه گذاران در تحلیل های خود جهت مبادلات سهام، به کار می گیرند. این پژوهش به بررسی رفتار هیجانی سرمایه گذاران نسبت به اطلاعات سود حسابداری و اجزای آن در 196 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1383 تا 1394 پرداخته است. نتایج حاصله نشان می دهد که سرمایه گذاران، میزان تاثیر اطلاعات سود حسابداری و اجزای نقدی و تعهدی آن را روی ارزش سهام شرکت ها، بیش از اندازه ارزیابی می کنند ولی درجه تاثیر اطلاعات اقلام تعهدی غیر اختیاری را به درستی می سنجند. نتایج در کل موید تاثیر رفتار هیجان آمیز سرمایه گذاران در قیمت گذاری سهام است.

بررسی رفتار هیجانی سرمایه گذاران نسبت به اطلاعات سود حسابداری و اجزای نقدی و تعهدی آن: رویکرد قیمت گذاری عقلایی 3/21/2017 12:00:00 AM

روانشناسی بازار بورس و عوامل موثر بر رفتار معامله گران (بخش۱)

همان طور که بازار های مالی از جمله بازار بورس ایران می توانند باعث چند برابر کردن سرمایه و افزایش سود آوری باشد؛ به همان نسبت نیز می تواند باعث از بین رفتن سرمایه در مدتی کوتاه شود. به همین جهت روانشناسی بازار بورس و سایر بازارهای مالی و شناخت رفتار سرمایه گذاران از عوامل اصلی موفقیت در این بازارها به حساب می آید.

چهار عامل موفقیت سرمایه گذار در بازار سرمایه

۱-تسلط به تحلیل بنیادی

۲- تسلط به تحلیل تکنیکال

۳-شناخت رفتار معامله گران و روانشناسی بازار بورس

عوامل ذکر شده همانند ۴ پایه از یک صندلی می باشند که اگر یکی از پایه ها نباشد فرد معامله گر به هنگام نشستن بر روی این صندلی به زمین می افتد و در بازارهای مالی هم این مثال همانند از دست دادن سرمایه می باشد. در این مقاله سعی شده است که عوامل روانی و رفتاری مرتبط با بازارهای مالی به خصوص بازار بورس ایران که بعضا باعث می شود معامله گر دچار اشتباه در تصمیم گیری و ضرر و زیان شود، مورد بحث وتحلیل قرار گیرد تا با شناسایی این عوامل و راه های مقابله با آن تا حد امکان از این خطاهای رفتاری جلوگیری شود زیرا جامعه بورسی، متشکل از همین افراد و معامله گران است و رفتار و عملکرد آنها باعث جهت گیری رفتار کل بازار می شود.پس شناخت این عوامل و به خصوص روانشناسی بازار بورس از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد.

عوامل موثر بر روانشناسی بازار بورس و رفتار معامله گران

۱- شاخص بورس

به طور کلی شاخص بورس نمایانگر وضعیت کلی بازار در یک مقطع مشخص می باشد.در مقاطع زمانی که شاخص بورس به شدت منفی و به اصطلاح ریزشی است به چند دلیل باید تا حد امکان از معامله خودداری کرد:

زمانی که شاخص به شدت ریزشی و منفی است و هر روز عدد های بالای منفی و قرمز را در مقابل دیدگان فعالین بازار قرار می دهد خود به خود این دستور را به ذهن افراد صادر می کند که سرمایه شما در حال از بین رفتن است و بیشتر از این هم جای افت قیمت ها وجود دارد پس معامله گران، مخصوصا افراد کم تجربه از یک جایی به بعد دست به معاملات هیجانی و فروختن سهام خود با ضرر های زیاد می زنند که این خود به بیشتر منفی شدن کلیت بازار و خروج نقدینگی از آن شدت بیشتری می بخشد. پس عقل سلیم حکم می کند که در چنین بازاری اقدام به معامله و خرید سهام نکنیم حتی اگر خیلی از سهام در ارزنده ترین قیمت های خود باشند و بگذاریم شاخص بورس و کلیت بازار به نقطه ای برسد که متعادل شود و به جایی برسد که در یک مدت زمانی معین دیگر عدد های منفی بالا را به خود نبیند. اما در زمانی که شاخص کل مثبت و رو به بالا است درست بر عکس مطالب بالا اتفاق می افتد یعنی اکثر فعالین بازار نه تنها سهام قبلی خود را نگهداری می کنند و نمی فروشند بلکه نقدینگی جدید جهت خرید نیز اضافه می کنند که این خود باعث مثبت شدن و افزایش قیمت ها در آن مدت زمان می باشند.

اگر از دیدگاه جامعه و مردم عادی به بازار بورس نگاه کنیم و خودمان را جای یک فرد عادی بگذاریم زمانی که شاخص کل منفی و به شدت ریزشی می باشد و هر روز در روزنامه ها و اخبار در مورد منفی بودن اکثریت سهام بورسی صحبت شود از لحاظ روانی وفکری این مطلب به ذهن افراد عادی خطور می کند که بازار بورس بازاری زیانده می باشد و هیچ شخص عادی یا سازمانی حاضر نمی شود سرمایه ی خود را وارد بازاری کند که هر روز درحال افت و ریزش است .پس هیچ نقدینگی و پول جدیدی نیز وارد بازار نمی شود .اما در زمانی که شاخص مثبت ورو به بالا است و هر روز در روزنامه ها واخبار حرف از صعود قیمت سهام و شاخص بورس است ،به صورت ناخودآگاه ذهن افراد عادی جامعه به سمت سرمایه گذاری در بازار بورس می رود که این خود باعث تزریق نقدینگی و پویاتر شدن معملات می شود.

توضیح این نکته ضروری است که منظور از ریزشی بودن شاخص کل اصلاح های کوتاه مدتی آن نیست. اگر شاخص کل در یک بازه ی میان مدتی اکثریت روزهای معاملاتی عددهای منفی بالا را نشان دهد این به معنی ریزش است اما در یک بازه ی زمانی صعودی شاخص کل روزهایی هم هست که نیاز به استراحت و به اصطلاح اصلاح دارد که ممکن است چند روزی هم شاخص منفی باشد که منظور چنین بازاری نیست.

اگر چه در بعضی از بازه های زمانی به صورت دستوری سعی در مثبت کردن یا منفی کردن شاخص بورس به وسیله معاملات بلوکی و یاکد به کد کردن دارند اما کماکان شاخص کل اصلی ترین نمایانگر وضعیت کلی بازار بورس است که تاثیر بسزایی بر رفتار و ذهنیت افراد عادی جامعه و فعالین بازار سرمایه دارد.

۲- خوش بینی یا بدبینی افراطی نسبت به بازار

عامل دیگر موثر بر روانشناسی بازار بورس و رفتار معامله گران خوشبینی و بدبینی افراطی نسبت به بازار بورس می باشد که می تواند اکثریت معامله گران را دچار اشتباه رفتاری و ذهنی کند، یعنی مواردی که در ادامه توضیح می دهیم قابل تعمیم به روند یک گروه از بازار یا حتی یک تک سهم از آن خواهد بود.

تجربه ثابت کرده است زمانی که کلیت افراد جامعه و فعالین بازار در مورد بازار بورس اظهار خوش بینی می کنند و از روند صعودی آن بسیار خوشحال هستند و طمع و تعصب جای تجزیه و تحلیل را می گیرد، اکثریت معامله گران خرد بازار و برخی از افراد بی تجربه ی خارج از بازار که به خاطر همین اخبار می خواهند وارد بازار شوند ، شروع به خرید های هیجانی و بی دلیل در قیمت های بالا می کنند، که هیچ گونه توجیه تحلیلی برای خرید وجود ندارد. در این زمان افراد با تجربه و بازیگردانان اصلی سهام به جای خرید، شروع به فروش و ذخیره سود ناشی از خرید های قبلی خود می کنند. بعضا این خوش بینی افراطی و هیجانی توسط بعضی از همین بازیگردانان اصلی به معامله گران خرد و افراد جامعه تزریق می شود تا بتوانند سهام خود را در قیمت های بهتر بفروشند. این حالت معمولا در آخر یک روند پر قدرت صعودی شکل می گیرد، جایی که قیمت اکثریت سهام در حباب مثبت بالا قرار دارد و از لحاظ قیمتی دیگر در این قیمت ها ارزنده نمی باشند.

اما بر عکس زمانی که کلیت فعالین بازار و افراد جامعه از روند بازار بورس اظهار نا امیدی ویاس میکنند و نسبت به روند آینده ی آن بد بین هستند، اکثریت معامله گران خرد و افراد بی تجربه شروع به فروش های هیجانی می کنند که هیچ گونه توجیه تحلیلی برای فروش وجود ندارد و در این زمان افراد با تجربه وبازیگردانان اصلی سهام مختلف شروع به خرید های عمده به صورت نامحسوس می کنند.باز هم این بد بینی افراطی توسط همین بازیگردانان به بازار القا میگردد. این حالت در آخر یک روند پر قدرت نزولی و ریزشی اتفاق می افتد جایی که شاخص کل واکثریت سهام بعد از یک ریزش قیمتی زیاد در حال متعادل شدن باشند و قیمت آن ها بسیار ارزنده است.

۳- داشتن استراتژی مدون

سومین عامل موثر بر روانشناسی بازار بورس و رفتار معامله گران، داشتن استراتژی مدون است. در تاریخ بشریت افرادی که به جایگاه بالایی رسیده اند افرادی بوده اند که برای رسیدن به اهداف خود برنامه و استراتژی منظم داشته اند. ذهن و فکر انسان زمانی که دچار سردرگمی می شود بیشتر بر اساس هیجانات و احساسات رفتار می کند اما زمانی که از قبل برنامه ریزی شده باشدو مسیر راه برای آن مشخص شده باشد ،منطقی عمل کرده و خروجی عملکرد آن همان چیزی می شود که انسان انتظار دارد.بازارهای مالی و بورس ایران نیز از این قائده مستثنی نیست و اتفاقا اهمیت این موضوع در این بازارها دوچندان است.معامله گری که قبل از خرید یک سهم و درگیر کردن سرمایه خود ،آن را مورد تحلیل و بررسی همه جانبه قرار داده و مسیر را تا رسیدن به اهداف قیمتی ،برای خود ترسیم کرده است هیچ وقت اسیر هیجانات و استرس نمی شود (رعایت روانشناسی بازار بورس و مدیریت سرمایه مناسب) و در هر شرایطی از بازار، برای خود راهکاری دارد که بر اساس آن عمل می کند.

۴- ترس و طمع

چهارمین عامل موثر بر روانشناسی بازار بورس و رفتار معامله گران ترس و طمع می باشد. موردی که می خواهیم در مورد آن بحث کنیم عاملی است که ذهن و فکر انسان در اکثر مواقع به طور نا خود آگاه مغلوب همیشگی آن بوده است. شاید این دو کلمه خیلی به گوش شما خورده باشد اما مفهوم و نحوه مقابله با آن به صورت مجهول در ذهن شما باقی مانده است.

در بازار بورس ترس و طمع زمانی ایجاد می شود که شما سهمی را در یک قیمت مشخص خریده باشید و قیمت آن بعد خرید شما دچار افت قیمتی بیشتر شود.در این زمان مغز معامله گر به صورت ذاتی این فرمان را می دهد که سرمایه شما در حال از بین رفتن است و همین امر باعث به وجود آمدن استرس برای شما می شود .بعضی از معامله گران بی تجربه هم با حساب کردن لحظه ای ضرر و زیان خود به این فکر منفی دامن می زنند.

راه مقابله با هیجان ناشی از ترس

تنها راه برخود با آن داشتن استراتژی معاملاتی است. اگر معامله گر قبل خرید یک سهم از همه جهات آن را بررسی کرده باشد و از همان ابتدا حد ضرر و حد سود و مسیر راه را برای خود ترسیم کرده باشد با یک روز منفی شدن سهم،هیچ گاه دچار رفتار هیجانی و فروختن سهم خود در ضرر نمی شود.بارها دیده شده است که افراد ، سهامی را می خرند و وقتی می بینند چند درصد کم، افت قیمتی پیدا کرد، دست به فروش می زنند و دوباره سهم بعدی و به همین منوال ادامه می دهند.اینگونه معامله گران همان افرادی هستند که بعد از چند سال می بینند از سرمایه شان چیزی باقی نمانده است.

طمع چه زمانی به وجود می آید؟

وقتی معامله گری سهمی را خریده باشد و قیمت سهم با رشد قیمتی خوب مواجه می شود . با اینکه همه تحلیل ها نشان می دهد که موقع فروش سهم هست و جایی برای رشد بیشتر قیمتی نیست اما ذهن معامله گر بر اثر جو روانی مثبت افراطی که بازار بر سهم حاکم کرده است و حس اعتماد به نفس کاذبی که ناشی از تحلیل درست و خرید به موقع سهم در قیمتی مناسب، به او القا شده است ،به معامله گر این پیام را می دهد که هنوز جای زیادی برای سود کردن بیشتر وجود دارد.اینجا هم راه مقابله با آن فقط تکیه بر تحلیل و همان مسیر راهی است که قبل از خرید سهم برای خود ترسیم کرده ایم . اگر معامله گر از قبل ، هدف های قیمتی را مشخص کرده باشد وقتی سهم خریداری شده به آن قیمت ها رسید هیچ وقت در فروش آن دچار تردید و طمع بی جا نمی شود.

راهکارهایی برای کنترل هیجان در سرمایه گذاری

برای داشتن یک سرمایه گذاری خوب در بازارهای بورسی باید با هیجانات این بازار آشنایی داشته باشیم و راه کارهایی را برای کنترل آن‌ها به کار ببریم. چرا که عدم کنترل هیجانات در بورس می‌تواند موجب شود تا شما بسیار متضرر شوید و خطاهایی جبران ناپذیر را در این راه مرتکب شوید. راه رفتار هیجانی در بازارهای مالی کارهایرمختلفی برای کنترل هیجان در سرمایه گذاری وجود دارد که در حین سادگی می‌توانند به شما کمک کنند از طریق کنترل احساسات خود موفق شوید تصمیمات مناسبی بگیرید. روش‌هایی که در ادامه برای کنترل هیجان در سرمایه گذاری به شما آموزش خواهیم داد نه تنها در زمینه فعالیت‌های بورسی برای شما کارآمد خواهد بود بلکه می‌توانید آن را برای خرید سکه، طلا یا رمز ارزها و… مورد استفاده قرار دهید.

کنترل هیجان در سرمایه گذاری

توانایی کنترل هیجان در سرمایه گذاری تنها برای افراد تازه کار لازم نیست؛ چرا که حتی افراد حرفه‌ای ممکن است در حوزه سرمایه گذاری تحت تاثیر هیجانات خاصی قرار بگیرند و نتوانند استراتژی خوبی را در معاملات خود اتخاذ کنند. یکی از موارد مهمی که می‌تواند به عدم کنترل احساسات و هیجانات شما منجر شود، نداشتن استراتژی مشخص و کارآمد است. برای کنترل هیجان در سرمایه گذاری بهتر است موارد مختلفی از جمله حد ضرر، حد سود، تعداد پله‌های خرید و… را از قبل مشخص کنید. رعایت این حدکد می‌تواند به انجام یک معامله موفق منجر شود و در واقع چنان چه معامله‌گری موفق به رعایت این چند حد نشده باشد، در معامللت خود دچار هیجان شده و متضرر می‌شود.

پیامدهای عدم کنترل هیجان سرمایه گذاری در بورس چیست؟

چنان چه سرمایه گذار نتواند هیجانات خود را در بازارهای بورسی کنترل کند، مسلما با پیامدهایی منفی مواجه خواهد شد که نه تنها او بلکه سایر سرمایه گذاران را متضرر خواهند کرد. از جمله این پیامدهای منفی می‌توان به ایجاد حباب‌هایی در بازارهای بورس و سرمایه گذاری اشاره کرد که ضرر آن نه رفتار هیجانی در بازارهای مالی تنها متوجه خود شخص خواهد بود بلکه به سایر سرمایه گذاران بازار بورس آسیب خواهد رساند. همچنین این عدم کنترل هیجانات می‌تواند افت و ریزش شدیدی را در سهام و شاخص‌های بورسی ایجاد کند و سهامداران این بازار را نسبت به سرمایه گذاری بی‌اعتماد کند. ریزش قیمت نمادهای مختلف در بورس یکی دیگر از پیامدهای اخذ تصمیمات هیجانی است. و البته نمی‌توان از بزرگترین آسیب این رفتار هیجانی که متضرر شدن سهام دار است چشم پوشی کرد.

چه راه‌کارهایی برای کنترل هیجان در سرمایه گذاری وجود دارند؟

در این جا چند راهکار بسیار کاربردی برای کنترل هیجانات سرمایه گذاری را به شما معرفی می‌کنیم که می‌توانند برای شما کارآمد باشند. این راهکارها شامل موارد زیر هستند:

• سرمایه گذاری خود را با پول زیاد آغاز نکنید

در ابتدای سرمایه گذاری و زمانی که هنوز به قدر کافی برای انجام این کار ماهر نیستید، بهتر است سرمایه کمی را به بازار وارد کنید. خیلی‌ها در ابتدای سرمایه گذاری خود می‌خواهند یک شبه به ثروت زیادی برسند و از این رو سرمایه گذاری خود را با پول زیادی آغاز می‌کنند. همین مسئله موجب می‌شود که در صورت خطا و متضرر شدن آن‌ها هیجان زدع و غمگین شوند و گاه حتی برای جبران این ضرر، پول بیشتری را باز هم به اشتباه سرمایه گذاری کنند.

• از شلوغ کردن بیش از حد پرتفوی بورسی خود بپرهیزید

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند به افزایش هیجانات دامن بزند، شلوغی بیش از اندازه پرتفوی بورسی است. درست است که سرمایه گذاری در چند حوزه مختلف می‌تواند برای افزایش سود آوری مفید باشد؛ اما اگر چنان چه شما در بیش از ۵ سهم مختلف سرمایه گذاری کنید، مسلما قادر به کنترل تمامی آن‌ها نخواهید بود و ممکن است در این باره دچار مشکل شوید. بهتر است که تمام سرمایه مورد نظر خود را تنها روی ۵ سهم متمرکز کنید تا بتوانید با تسلط بیشتری آن‌ها را کنترل کنید و سودآوری راحت‌تر، بهتر و مطمئن‌تری داشته باشید.

برای داشتن یک سرمایه گذاری بهتر و سودآورتر بهتر است که روزانه تمامی گزارش‌های مالی که در سامانه کدال منتشر می‌شوند را بخوانید و با دقت بررسی کنید.

میزان سواد و سطح اطلاعات شما از بازارهای بورسی می‌تواند به سرمایه گذاری بهتر شما کمک کند. چنان چه همواره اطلاعات خود را در حوزه سرمایه گذاری افزایش دهید و تجربیات جدیدی را بیاموزید، خواهید دید که تا چه حد سرمایه گذاری شما در این بازارها متحول خواهد شد.

خیلی‌ها گمان می‌کنند که تحلیل تکنیکال به تنهایی می‌تواند برای داشتن یک سرمایه گذاری سودآور مناسب باشد؛ اما بهتر است بدانید که شما به عنوان یک سرمایه گذار، هم به تحلیل بنیادی و هم تکنیکال نیاز خواهید داشت.

• برای سرمایه گذاری از دارایی‌های مازاد استفاده کنید

همیشه بهتر است که پول‌های مازاد خود را به بازارهای سرمایه وارد کنید و هیچ گاه با پولی که از راه وام یا قرض به دست آمده یا پولی که به آن احتیاج دارید در بازارهای بورسی سرمایه گذاری نکنید.

• برای انجام معاملات حتما از استراتژی استفاده کنید

داشتن استراتژی در معاملات موجب می‌شود که شما تا حد امکان از هیجانات حاکم بر بازارهای بورسی در امان باشید. به این منظور می‌توانید هدف خود از سرمایه گذاری و بازه سرمایه گذاری خود را از قبل تعیین کنید تا دچار مشکل نشوید.

• با دیدگاهی بلند مدت سرمایه گذاری کنید

برای سرمایه گذاری در بازارهای بورسی یا هر بازار دیگری بهتر است یک دیدگاه بلند مدت اتخاذ کنید. اکثر افرادی که از سرمایه گذاری خود سود زیادی کسب می‌کنند، افرادی هستند که سرمایه خود را مدت‌های طولانی در بازار نگه می‌دارند و به دنبال یک شبه پولدار شدن نیستند.

• فرصت‌های از دست رفته را فراموش کنید

چسبیدن به موقعیت‌های از دست رفته گذشته هیچ پیامدی به جز اخذ تصمیمات آنی و هیجانی برای شما به دنبال نخواهد داشت و می‌تواند به تصمیمات احساسی شما و از دست دادن سرمایه بیشتر منجر شود.

سخن نهایی

در این مقاله در رابطه با راه‌های کنترل هیجان در سرمایه گذاری با شما صحبت کرده و از اهمیت آن گفتیم. چنان چه می‌خواهید یک سرمایه گذاری سودآور داشته باشید، نباید از اهمیت این موضوع غافل شوید و بهتر است موارد نامبرده در این مقاله را حتما رعایت کنید.

کنترل هیجانات در بورس با روش های ساده

وقتی در بازار سرمایه فعالیت می کنیم، بهتر است که کنترل هیجانات در بورس را بلد باشیم، چرا که داستان هر روز بازار بورس بدین صورت است که سهامداران خرد در معرض هیجانات، احساساتی مثل ترس، طمع و همین طور شایعات قرار دارند و باید به وسیله کنترل هیجانات در بورس که راهکارهای ساده ای هم دارد، به این احساسات و هیجان ها غلبه کنند و بهترین تصمیم را در لحظه اتخاذ نمایند. پس اگر شما نیز در بازارهای مالی مثل بورس فعالیت دارید، باید روش های کنترل هیجانات در بورس را به صورت کامل آموزش دیده باشید. در نظر داشته باشید که کنترل احساسات در ترید امری است که به غیر از بازار بورس، در بازارهای مالی دیگر مثل بازار ارزهای دیجیتال، فارکس و بورس های خارجی، بازار طلا و سکه یا حتی ارز نیز بسیار کاربرد خواهد داشت.

آموزش کنترل هیجانات در بورس

مطمئنا هر چقدر هم معامله گر خوبی باشیم باز هم روزی در کنترل هیجان معاملاتی خودمان به مشکل بر میخوریم. چه بسا هستند افرادی که بالای 20 سال سابقه فعالیت در بورس را دارند، اما همچنان قادر نیستند به صورت کامل احساسات و هیجانات خود را کنترل کنند. در ابتدا باید این را در نظر بگیریم که علت اصلی ندلشتن ثبات معاملاتی این است که معامله گر برای خود استراتژی از پیش تعیین شده ای ندارد، یا به بیان دیگر سرمایه گذار با یک تحلیل خاصی آن را خریداری نکرده است و اگر به خیال خود آن را با تحلیل خریده، نتوانسته اصول تحلیل کردن را رعایت نماید. هدف ما در این آموزش این است که نکات و روش هایی را به شما معرفی کنیم که یاد بگیرید هیجانات معاملاتی خود را کنترل نمایید.

حتما برایتان جالب است : فوت و فن خرید سهام در بورس ایران

در نظر گرفتن مواردی مثل حدضرر، حد سود، تعداد پله های خرید، ناحیه مناسب خرید مثل حمایت ها و درصد سرمایه ای که به خرید آن سهم اختصاص یافته است، مطمئنا میتواند در مسیر کنترل هیجانات در بازارهای مالی کمک کننده باشد. به رفتار هیجانی در بازارهای مالی این منظور که سرمایه گذار بتواند یک معامله موفق را تجربه کند، باید این موارد را حتما در نظر داشته باشد و اگر احیانا معامله گر هیجان زده بشود و تنها یکی از این موارد رعایت نکند، می توان این طور گفت که معامله گر هیجان زده شده است و در این حالت تصمیم هایی از طرف معامله گر اتخاذ می شود که شاید به نفع آن نباشد.

به عنوان مثال معامله گر به خیال خود یک خبر رانتی براش رسیده و با هیجان تمامی سرمایه خود را وارد یک سهم کرده و اینجاست که مورد پنجم نقض می شود و معامله گر با توجه به هیجان معاملاتی که داشته، از یاد می برد که وارد کردن کل سرمایه به یک سهم یا به عبارتی تک سهم شدن کار بسیار اشتباهی هست و سرمایه گذار همیشه می بایست برای خود سبد خرید در نظر بگیرد یا در مثال دیگر معامله گر صبح یک سهم خریده و 2 ساعت بعد با توجه به جو بازار پشیمان شده و شروع به فروش سهم با ضرر کرده است و اینجاست که مورد اول نقض می شود، به خاطر این که معامله گر برای خود حدضرر نداشته و بسیار بعید هست حدضرر سهمی در عرض یک روز فعال شود.

حال پیشنهاد شما برای این موضوع چیست؟ شما می توانید این موارد را روی کاغذ بنویسید و در ساعات معاملاتی کنار خود داشته باشید و یا آن ها را حفظ کرده و پیش از این که شروع به خرید سهمی بکنید، این موارد به صورتی تکی مجدد بررسی کنید و اگر مشکلی در این زمینه وجود نداشت، برای انجام معامله اقدام نمایید.

رفتار هیجانی در بورس چیست؟

دلایل گوناگونی می توان برای افت شاخص و قیمت بسیاری از سها‌م‌ ها در نظر گرفت، مثل تغییر روند در بازار و نوسانات که جزو ذات جداناپذیر بازار بورس است، از طرف دیگر با توجه به رشد شارپی اخیر بازار سرمایه انتظار این که بازار کمی اصلاح داشته میداشت منطقی بود، همچنین نکته قابل ذکر اینجاست که سهامداران زیادی به منظور کسب سود اقدام به فروش می کنند و موجب افت بازار می شوند، ولی نکته ای که قابل توجه و تامل درباره افت بازار می باشد این است که بسیاری از سهامداران بدون تحلیل و منطق درست تحث تاثیرات جو بازار قرار گرفته و رفتار هیجانی از خود نشان می دهند که فشار فروش در بیشتر نمادها را در پی دارد.

عدم کنترل هیجانات در بورس چه پیامدهایی دارد؟

• ** موجب ایجاد حباب در بورس می شود.
• ** باعث افت و ریزش شدید بازار و شاخص می شود.
• ** بذر بی اعتمادی را در دل سهامداران بازار بورس میکارد.
• ** کاهش قیمت در بسیاری از نمادها را به همراه خواهد داشت.
• ** اولین تاثیر منفی رفتار هیجانی در بورس، متضرر شدن خود سهامداران است که جبران آن می تواند کار سختی باشد.

در ابتدای کار، سرمایه زیادی وارد بورس نکنید!

یکی از حائز اهمیت ترین دلایلی که افراد را در شروع کار از بورس دلسرد می‌ کند، ضرر زیاد در شروع فعالیت در بازار سرمایه است. باید در نظر داشته باشید که پس از گذشت زمان و کسب تجربه در انجام معاملات بورسی خود، نباید هیجان زده شوید و سرمایه زیادی وارد بازار کنید، چرا که هنوز بخش عمده ای از آموزش های شما باقی‌ مانده است. آموزش هایی که بازار بورس به شما در ادامه خواهد داد. اشتباهات بسیاری مثل از دست دادن سود، ضرر بیش‌ از اندازه، خرید سهام نامناسب، هیجانات، ترس، طمع، امید و … در بین سهامداران و فعالان بازارهای مالی به خصوص بورس به وفور دیده می شود.

بعضی از افراد همه این اشتباهات را انجام می‌ دهند و عده‌ ای کمتر، اما در بهترین حالت بازهم قرار است شما اشتباهاتی را انجام دهید، از آن درس بگیرید و دیگر تکرارش نکنید. ولی چنانچه مبلغ ریالی ضرر این اشتباهات بیش‌ از حد توان کنترل ذهن شما باشد باعث انجام اشتباهات بیشتر شده و درنهایت شمارا از بورس دلسرد خواهد کرد. حال از خودتان بپرسید که ذهن شما چه میزان ضرر را می‌ پذیرد بدون آن که به خود آسیب بزند و دچار اشتباهات بیشتر شود.

حتما برایتان جالب است : روش خرید و فروش پله ای سهام در بورس

برای مثال شاید بگویید 50 هزار تومان میزان ضرری هست که چنانچه شما مرتکب آن شوید، ذهنتان را می‌ توانید کنترل کنید و از آن اشتباه درس لازم را خواهید گرفت و دیگر تکرارش نخواهید کرد. بنابراین میزان تحمل ضرر شما در شروع کار، موضوع اصلی شما برای مقدار سرمایه لازم برای ورود به بازار سرمایه می باشد. ذهنی که توان کنترل 100 هزار تومان ضرر را ندارد، باید در شروع فعالیت خود در بورس به‌ اندازه 50 هزار تومان ریسک کند، لذا این فرد چنانچه در معامله خود اشتباه کند و 50 هزار تومان خود را از دست بدهد، آن ضرر برایش کشنده نیست.

از اشتباه خود درس های لازم را خواهد گرفت و حتی میتوان گفت که این ضرر به بهبود معاملات آن فرد در آینده کمک شایانی خواهد کرد. برای مثال شخصی که توان تحمل 50 هزار تومان در هر اشتباه خود را دارد، باید هر سهم را 500 هزار تومان خریداری کند که چنانچه در معامله خود اشتباه کرد، آسیب آن اشتباه بیشتر از حد توان کنترلش نباشد. پس از آن که آمار اشتباهاتتان کاهش پیدا کرد و متوجه شدید که در بورس نباید با هیجان رفتار کرد و هیجان خود را تحت کنترل گرفتید، زمان آن خواهد رسید که سرمایه خود را در بورس افزایش دهید و به فکر کسب سودهای بیشتر در این بازار مالی باشید.

پرتفوی بورسی خود را بیش از اندازه شلوغ نکنید!

عامل بعدی که احتمالا شما را از بورس بسیار دلسرد می کند، سود نکردن در این بازار است. چنانچه شما پس از آموزش بورس به بازار وارد شوید و بعد از مدت‌ زمانی به سود خوبی دست پیدا نکنید، مطمئنا از بورس دلسرد می شوید. حائز اهمیت ترین دلیلی که موجب می شود شما به سود مناسب در بازار بورس نرسید، تنوع بیش‌ از اندازه سبد سهام تان است. همه ما اصطلاح تمامی تخم‌ مرغ‌ های خود را داخل یک سبد نگذاریم به گوشمان خورده است، ولی چنانچه بیش‌ از اندازه هم سبد داشته باشید، نمی‌ توانید موفقیتی کسب کنید.

شما نباید در لحظه بیش از 5 سهم داخل پرتفوی سرمایه گذاری خود در بورس داشته باشید، یعنی شما باید تمام سرمایه خود را در 5 سهم قرار داده و نگذارید تعداد سهامتان بیشتر از آن شود. به عنوان مثال می توانید ۵ سهم فولاد مبارکه اصفهان، سرمایه گذاری شستا، گروه صنایع کاغذ پارس، بانک پاسارگاد و پالایشگاه نفت تبریز را در سبد خود داشته باشد.

وقتی تعداد سهام تان بیش از 5 سهم شود، دیگر قادر نیستید کنترل لازم بر سهامتان را داشته باشید و در نهایت هر روز تعدادی از سهام تان افزایش می یابند و تعدادی از سهام تان با کاهش قیمت روبرو خواهند بود و به این صورت هیچ‌ وقت سود مناسبی را دریافت نمی کنید. تلاش کنید تعداد سهام خود را در شروع کار از 3 سهم هم کمتر نکنید، به این خاطر که ریسک سبد سرمایه گذاری تان افزایش خواهد یافت و امکان ضرر بیشتر خواهد بود.

پس در شروع کار در بازار بورس از ریسک زیاد پرهیز کنید، ولی به صورت کلی در نظر داشته باشید که این تعداد 3 یا 5 سهام برای سهام هایی به غیر از عرضه های اولیه است و عرضه های اولیه ای که فکر می کنید می توانند در آینده شرایط مناسبی داشته باشند را بدون در نظر گرفتن این محدودیت خریداری و نگهداری نمایید.

رفتار هیجانی اول در شروع کار ورود سرمایه زیاد در بازار بورس است. گفتیم که میزان سرمایه‌ای که در بورس وارد می‌کنید به میزان تحمل ضرر شما وابسته است. شما باید در شروع کار سرمایه‌ ای را وارد کنید که در صورت اشتباه، هزینه زیادی نپردازید و بدون این که فشار به ذهنتان وارد شود از آن اشتباه درس گرفته و دیگر تکرار نکنید.

رفتار هیجانی دوم نیز همان‌ طور که در مورد آن صحبت کردیم تعداد سهام شما برای تنوع سازی به سبد سرمایه گذاری تان در بازار بورس است. چنانچه بیش‌ از اندازه به سبد خود تنوع بخشید، نه سود مناسبی خواهید برد و نه بر سهام خود تمرکز و کنترل خواهید داشت. این جمله را همیشه از من به یادگار داشته باشید که موفقیت در بازار بورس جایی میان ریسک کم و ریسک زیاد است. یعنی شما با ریسک منطقی می‌ توانید در بورس به سود خوبی برسید، نه با ریسک زیاد و یا ریسک کم. بنابراین کنترل هیجانات و پرهیز از رفتارهای غیرمنطقی شمارا در این مسیر کمک می کند.

راهکار‌های کنترل هیجانات در بورس

• ** ترجیحا سرمایه‌ گذاری خود را با مبالغ کم تر شروع نمایید.
• ** گزارش‌ های مالی منتشر شده‌ شرکت ها در سامانه کدال را مورد بررسی قرار دهید.
• ** علم و دانش سرمایه‌ گذاری خود را ارتقا دهید و پیوسته در حال آموختن نکات و تجربه های جدید باشید.
• ** علاوه بر دانستن کاربرد تحلیل تکنیکال در بورس ، تحلیل بنیادی را نیز برای سهام های مورد نظر بررسی کنید.
• ** دارایی مازاد خود را وارد بازار سرمایه کنید؛ برای خرید و فروش سهام هیچوقت از وام یا سرمایه قرضی استفاده نکنید.
• ** در معالمات خود استراتژی داشته باشید؛ به این صورت که اهداف خود از سرمایه‌ گذاری، بازه‌ زمانی سرمایه‌گذاری و … را مشخص کنید.
• ** سبد سرمایه‌ گذاری یا همان پرتفوی سهام تشکیل دهید؛ پیشنهاد می کنیم چند سهم خوب از حداقل 5 صنعت خوبی که شناسایی شده در سبد سهام خود داشته باشید.
• ** دید بلند مدت در سرمایه گذاری در بورس داشته باشید؛ بیشترین سودها نصیب افرادی می شود که در سرمایه گذاری دید بلندمدت دارند و به دنبال سود کم و سریع نیستند.
• ** به فکر فرصت‌ هایی که از دست داده اید نباشید؛ از جمله مواردی که باعث تصمیمات شتابزده و هیجانی در بورس می شود، داشتن فکر و احساس از دست رفتن فرصت‌ هاست.

بررسی خطاهای رفتاری متداول در بورس

عطش برای خرید یک سهم، دلهره از فروش نرفتن همان سهم در همان روز! هیجان در بورس به خصوص در این روزا که فعالیت تازه واردان در بورس به بیشترین حد خود در تاریخ بورس ایران رسیده است موج می زند، در حال حاضر در جمع‌ های گوناگون صحبت از بورس است و همه در حال پیش بینی بازار هستند، ولی این رفتارها در بازار سرمایه خطاهای بسیاری به همراه خواهد داشت که می تواند گریبانگیر بورس بازان شود در ادامه 4 خطای رفتاری رایج در بورس که باعث رفتار هیجانی در بورس می شود را معرفی کرده ایم؛

1) خوش بینی : شخص زمانی که در بازار است، ناخواسته این احساس را دارد که بازار خوب می ماند و چنانچه اصلاحی در بازار رخ بدهد، آن را تصادفی می داند و زیر بار تحلیل واقعی نخواهد رفت.

2) رفتار گله ای : زمانی که شخص می بیند اطرافیانش به سمت بازاری جذب شده اند، بدون هیچ فکر و منطقی تابعییت می کند، صف طولانی کارگزاری‌ ها و دفاتر پیشخوان دولت مؤید همین رفتار است.

3) تصدیق : در این خطا فرد باوری به یک مسئله یافته است و قصد تغییر آن را نخواهد داشت، لذا تنها به دنبال صحبت‌هایی است که در تایید آن است. هر چهار خطای ذکر شده می تواند بر رفتار فرد اثر بگذارد، هیجان زیاد در این روزهای بورس چیزی جز ضرر و زیان ندارد لذا پیشنهاد می کنیم همه سهامداران از رفتار هیجانی پرهیز کرده و قبل از ورود و خروج به سهمی تحلیل و بررسی‌ های لازم را داشته باشند.

4) اطمینان بیش از حد : بعضی اوقات مدیران در نتیجه این عقیده که اطلاعات خاصی در اختیار دارند، دقت اطلاعات خود و به طبع آن سودها و جریان‌های نقدی آینده واحدهای تجاری را بیش از حد تخمین می زنند و چشم انداز مثبتی از ریسک و بازده آینده دارند. این امر در مورد فعالان بورس هم صادق است که در مورد سهمی که دارند تخمین های غیرواقعی در نظر داشته باشند.

نکته : جالب است بدانید که راهکار مورد استفاده مسئولان سازمان بورس در رابطه با کنترل رفتار هیجانی حاکم بر بازار سرمایه به صورت معمولا افزایش عرضه اولیه شرکت‌ ها و افزایش سهام با شناوری بالا می باشد!

نتیجه گیری و کلام پایانی

طبق گفته کارشناسان بازار بورس، قسمتی از افت شدید قیمت سهام شرکت‌ ها و همچنین شاخص بورس به رفتارهیجانی معامله‌ گران باز می گردد. سهامداران و تازه واردان به بازار بورس باید در نظر داشته باشند که رفتارهای هیجانی بدلیل داشتن ضعف در تحلیل بازار است که چیزی جز ضرر و زیان به دنبال ندارد.

این نکته شایان ذکر است که بخاطر نداشتن علم و دانش کافی در رابطه با سرمایه‌ گذاری درست، نوعی تبعیت و دنباله‌ روی در بین سهامداران ایجاد شده است که در نتیجه‌ آن رفتار هیجانی مشهود است.

استقبال زیاد مردم از بازار سرمایه نشان از افزایش فرهنگ عمومی در خصوص سرمایه‌ گذاری دارد، ولی این امر موجب بروز مشکلاتی شده است به صورتی که افراد بدون تحلیل درست سهام‌ های گوناگون را با هر قیمتی خریداری می کنند و پس از مدتی تحت تاثیر اخبار و حرف‌ هایی که از گوشه و کنار می شنوند و مجددا بدون تحلیل معقول و اصولی به صورت هیجانی از بازار خارج می شوند که باعث ورود آسیب به بورس می شود!

میتوان این طور نتیجه گرفت که صبر و پرهیز از رفتار هیجانی، از جمله موارد تاثیرگذار بر موفقیت در بورس است، به فعالین بازار سرمایه توصیه می شود با رفتار هیجانی و بدون منطق ارزش دارایی خود را کم نکنند و درگیر این هیجانات زودگذر نشوند.

همانطور که قول داده بودیم، همه راهکارهای کنترل هیجانات در بورس را برای شما بررسی کردیم.

همچنین اگر دوست دارید بدانید خرید و فروش حقوقی در بورس نشانه چیست می توانید این مطلب را مطالعه کنید.

اگرهم هر گونه سوالی درباره کنترل احساسات در بازار بورس داشتید، حتما از بخش ارسال نظرات از ما بپرسید.

رفتار هیجانی در بازارهای مالی

مدیریت رفتار هیجانی در دوره‌های پرتلاطم بازار با ایجاد قوانین خلق‌الساعه، تنها نااطمینانی در خصوص چهارچوب نهادی بازار را برای سرمایه‌گذاران بیشتر می‌کند و در بلندمدت به زیان بازار خواهد بود؛ از این‌رو یکی از مشکلات اساسی این قوانین ماندگاری آن‌ها حتی پس از فروکش کردن هیجانات و از بین رفتن ریسک مربوطه است و به نحوی که در بسیاری از موارد سرمایه‌گذار امکان پیش‌بینی زمان رفع محدودیت را ندارد.

میلاد رحمانیان، مدیر دارایی های شرکت تأمین سرمایه امید (سهامی عام) در مصاحبه با پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) مطرح نمود:

مدیر دارایی‌های شرکت تامین سرمایه امید با بیان اینکه قابلیت پیش‌بینی‌پذیری برای یک دارایی مالی و یا یک بازار مالی از مهم‌ترین ویژگی‌های مطلوب برای سرمایه‌گذاران است به خبرنگار پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا) گفت: در صورت وجود ریسک و یا نااطمینانی، سرمایه‌گذاران خواهان صرف ریسک متناسب هستند و افت بازار با افزایش ریسک در هر دوره‌ای بسیار طبیعی خواهد بود.

میلاد رحمانیان در این‌باره افزود: در چند ماه گذشته، بسیاری از شرکت‌ها با برگزاری مجامع و انتشار صورت‌های مالی، اطلاعات به روزتری را به سرمایه‌گذاران انتقال دادند، اما نوسانات اخیر بازار بیشتر ناشی از انتظارات سرمایه‌گذاران و ریسک‌های کلان پیش رو در سه‌ماهه آتی است و در کوتاه مدت بهترین راه برای حمایت از بازار، کاهش ریسک و نااطمینانی و در بلندمدت ایجاد ابزارهای پوشش چنین ریسک‌هایی برای فعالان بازار است.

وی بیان کرد: روش‌های مدیریت رفتار هیجانی سرمایه‌گذاران هم در بازارهای داخل و هم در بازارهای خارج دارای سابقه طولانی هستند که از ایجاد محدودیت معاملات نماد تا محدود سازی برخی از حاضران بازار و یا تغییر ریزساختار بازار را در برمی‌گیرد.

رحمانیان با بیان اینکه روش مناسب کنترل هیجان در هر بازار به نوع هیجان و مهم‌تر از آن به نحوه تخمین ریسک توسط فعالان بازار بستگی دارد، افزود: اگرچه روش‌های علمی نظیر مدل‌سازی عامل بنیان (Aggent Bassed) برای تحلیل و شبیه‌سازی رفتار سرمایه‌گذاران تحت شرایط مختلف وجود دارد، اما درک رفتار سرمایه‌گذاران در بازارهای داخلی را می‌توان به‌سادگی در نبود موفقیت سیاست‌گذار در کنترل هیجانات در دوره‌های گذشته و پیش‌بینی تکرار اتفاقات گذشته دید.

مدیر دارایی‌های شرکت تامین سرمایه امید تصریح کرد: با توجه به لحاظ کردن تجربه دوره‌های قبل در انتظارات سرمایه‌گذاران، نباید انتظار داشت روش‌های ایجاد محدودیت، حتی همان تأثیر حداقلی دفعات قبل را بر بازار بگذارد. همچنین در چنین شرایطی محدود کردن بازارهای مالی تنها سرمایه‌گذاران را به بازارهای غیررسمی و ناایمن هدایت خواهد کرد که سیاست‌گذار هیچ‌گونه کنترلی بر آن نداشته و نتیجه آن زیان اقتصادی به صنعت واسطه‌گری مالی و کاهش عمق بازار خواهد بود.

به گفته این کارشناس بازارسرمایه؛ ارائه راهکار، مستلزم درک نیازها و دغدغه‌های سیاست‌گذار است. همچنین اثرات متقابل بازارهای مالی و بخش واقعی اقتصاد در دوره‌های پرتلاطم و چسبندگی قیمت‌ها از دغدغه‌های اصلی سیاست‌گذاران بوده و کشف نرخ در یک بازار مالی محدود و آن هم با افزایش شدید در یک دوره کوتاه برای سیاست‌گذار قابل قبول نخواهد بود، در نتیجه افزایش عمق بازار در بلندمدت می‌تواند مهم‌ترین راهکار قابل‌اتکا برای کنترل هیجانات و کشف قیمت واقعی متغیرهای اقتصادی باشد.

وی اظهار کرد: مدیریت رفتار هیجانی در دوره‌های پرتلاطم بازار با ایجاد قوانین خلق‌الساعه، تنها نااطمینانی در خصوص چهارچوب نهادی بازار را برای سرمایه‌گذاران بیشتر می‌کند و در بلندمدت به زیان بازار خواهد بود؛ از این‌رو یکی از مشکلات اساسی این قوانین ماندگاری آن‌ها حتی پس از فروکش کردن هیجانات و از بین رفتن ریسک مربوطه است و به نحوی که در بسیاری از موارد سرمایه‌گذار امکان پیش‌بینی زمان رفع محدودیت را ندارد.

رحمانیان در ادامه افزود: نرخ ارز، بهره بانکی و نرخ مواد اولیه از مهم‌ترین متغیرهای تاثیرگذار بر پیش‌بینی ارزش دارایی‌های مالی هستند که در حال حال حاضر از دیدگاه سرمایه‌گذاران با ریسک بالایی روبرو هستند؛ اگرچه ریسک قطعی برق، کرونا، روند جنگ اوکراین و تاثیر آن بر تورم کشورهای غربی و سیاست‌های پولی آن‌ها از سایر ریسک‌های پیش رو هستند، اما به نظر می‌رسد، نبود ابزارهای کنترل ریسک به ویژه برای مدیران سرمایه‌گذاری، مهم‌ترین معضل حال حاضر بازار است.

این فعال بازارسرمایه در پایان گفت: ارائه ابزارهای ساده و کارآمد جهت کنترل ریسک‌های کلان نظیر تورم، نرخ ارز و … می‌تواند مانع انباشت تقاضای اشتباه در سایر بازارها شود و تجربه حضور هیجانی در بازار طلا برای پوشش ریسک ارز و حضور در بازار سهام برای پوشش تورم می‌تواند درس‌های مهمی برای درک اهمیت موضوع داشته باشد.